Mendeley  

Zotero  

Musazadeh Moghaddam H, Akbar Arjmandnia A, Afrooz G A, Ghobari-Bonab B. Prospective Memory Based Cognitive Rehabilitation: Active Attention and Memory in Children With Hyperactivity Disorder. jrehab 2019; 20 (2) :174-189
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2448-fa.html

هدف متخصصان به ملاک‌های انجمن روان‌پزشکی آمریکا در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی اعتماد دارند و افراد با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی را بر اساس ملاک‌های آن مشخص می‌کنند. راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی، سه زیرگروه را برای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی مشخص کرده است: نوع بی‌توجهی غالب، نوع بیش‌فعالی تکانشگری غالب و نوع ترکیبی. اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی به نحو گسترده‌ای به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلال‌های رشدی‌عصبی و شایع‌ترین دلیل ارجاع کودکان به کلینیک‌ها به رسمیت شناخته شده است. پژوهش‌ها حاکی از آن هستند که کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی نسبت به کودکان عادی، در کارکرد توجه و حافظه فعال با مشکل مواجه هستند. اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ، تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. متأسفانه، این کودکان وضعیت یادگیری منفی را تجربه می‌کنند که کسب موفقیت را دشوار و به آرزویی همیشگی تبدیل می‌کند. به نظر می‌رسد توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر بتواند مشکلات توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی را کاهش دهد و مهارت‌های تحصیلی آن‌ها را بهبود بخشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر برنامه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی در شهر کرمانشاه انجام شد. 
روش بررسی این پژوهش، مطالعه‌ای نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون‌پس‌آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش ۳۲ دختر با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی ۸ تا ۱۱‌ساله که به روش نمونه‌گیری دردسترس از مدارس شهر کرمانشاه انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی‌ها به دو گروه ۱۶‌نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش در برنامه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر در ۱۸ جلسه شرکت کردند، در حالی که گروه کنترل در این جلسات شرکت نداشت. گروه کنترل پس از پایان پژوهش به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی در دو جلسه آموزش دریافت کردند. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش آزمون کانرز، مصاحبه بالینی، آزمون رنگ‌واژه استروپ و مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان بود. آزمون رنگ‌واژه استروپ و مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان را پژوهشگر برای آزمودنی‌ها در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه ۲۳ نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌های عادی‌بودن و همگنی واریانس‌کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف‌اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (P>۰/۰۵). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس‌کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند‌متغیری برقرار است و می‌توان برای تجزیه و تحلیل داده‌‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر اثر معناداری بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی داشت (۰/۰۰۰۱>P). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر بر همه خرده‌مقیاس‌های توجه (تعداد پاسخ صحیح، تعداد پاسخ غلط، تعداد پاسخ نداده، زمان واکنش به همخوان و زمان واکنش به ناهمخوان) در این کودکان بود (۰/۰۰۰۱>P). بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد به‌ترتیب ۶۷، ۶۶، ۶۰، ۶۲ و ۵۴ درصد تغییرات هریک از مؤلفه‌های تعداد پاسخ صحیح، تعداد پاسخ غلط، تعداد پاسخ نداده، زمان واکنش به همخوان و زمان واکنش به ناهمخوان به علت اثر مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر است. بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد که ۶۱ درصد تغییر حافظه فعال به علت اثر مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر است. 
نتیجه‌گیری توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر، توانست کارکردهای اجرایی توجه کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی را افزایش دهد و عملکرد حافظه فعال آن‌ها را بهبود بخشد؛ بنابراین، برنامه‌ریزی به منظور استفاده از توان‌بخشی شناختی مبتنی بر حافظه آینده‌نگر برای کودکان با اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی اهمیت ویژه‌ای دارد.