Mendeley  

Zotero  

Jamshidian E, Mirzaei H, Hosseini S A, Hosseinzadeh S, Farzad M. Validity and Reliability of Family Time and Routines Index in the Families of Children With Autism. jrehab 2019; 20 (2) :158-173
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2411-fa.html

هدف اختلالات طیف اُتیسم از شایع‌ترین اختلالات رشدی است. معیارهای تشخیصی این دسته از اختلالات دو دسته کلی علائم شامل نقص در ارتباطات و تعاملات اجتماعی و الگوهای محدود، تکراری و کلیشه‌ای در رفتار، علائق و فعالیت‌هاست. روال‌های رایج روزمره، الگوهای تثبیت‌شده‌ و منظمی از کارها و فعالیت‌ها هستند که ساختار و ثبات را برای زندگی روزمره فراهم می‌کنند، چارچوبی برای شکل‌دهی و معنا‌بخشیدن به زندگی روزمره هستند و می‌توانند بر سلامت تأثیرگذار باشند و آن را ارتقا یا کاهش دهند. ماهیت ناتوان‌کننده اُتیسم و مشکلات متعددی که در اثر ابتلا به این اختلال در فرد ایجاد می‌شود موجب می‌شود تا خانواده‌ها در ایجاد و توسعه روال‌های کارآمد و معنادار با مشکل روبه‌رو باشند و به دنبال آن یکپارچگی و همبستگی خانواده از بین برود و خانواده دچار آشفتگی می‌شود. به منظور بررسی روال‌های رایج روزمره در خانواده‌های کودکان مبتلا به اُتیسم نیاز به ابزاری مناسب است. در مطالعه حاضر به بررسی روایی و پایایی پرسش‌نامه زمان و روال‌های رایج روزمره خانواده در خانواده‌های کودکان مبتلا به اُتیسم ایرانی پرداخته شده است.
روش بررسی مطالعه حاضر یک مطالعه غیرتجربی روش‌شناختی است که جامعه آماری آن را والدین کودکان مبتلا به اُتیسم شهر تهران تشکیل می‌دادند؛ از این بین ۱۰۰ نفر از والدین کودکان مبتلا اُتیسم مراجعه‌کننده به مراکز اُتیسم و کلینیک‌های خصوصی شهر تهران به روش نمونه‌گیری دردسترس و با شرط داشتن معیارهای ورود وارد مطالعه شدند. معیارهای ورود شامل رضایت والدین برای شرکت در مطالعه، تشخیص اُتیسم برای کودک از سوی روان‌پزشک کودکان بر اساس معیارهای نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، قرارداشتن کودک در دامنه سنی ۳ تا ۱۱ سال و نداشتن نابینایی، ناشنوایی، صرع و معلولیت‌های دیگر در کودک بود. همچنین در صورت عدم تمایل به همکاری آزمودنی‌ها و پاسخگویی ناکامل به سؤالات پرسش‌نامه‌ها آزمودنی‌ها از مطالعه خارج می‌شدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از دو پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه زمان و روال‌های رایج روزمره خانواده که از سوی والدین تکمیل می‌شد انجام شد. 
پس از گرفتن اجازه از طراح پرسش‌نامه برای ترجمه و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی، پرسش‌نامه بر اساس پروتکل پروژه بین‌المللی ابزار کیفیت زندگی ترجمه شد. روایی ظاهری و روایی محتوایی پرسش‌نامه با استفاده از نظرات متخصصین و والدین بررسی و پس از آن آزمون مقدماتی انجام شد که طی آن پرسش‌نامه را ۱۰ نفر از والدین کودکان مبتلا اُتیسم تکمیل کردند تا مدت‌زمان مناسب برای تکمیل پرسش‌نامه مشخص شود. سپس ۱۰۰ نفر از والدین کودکان مبتلا به اُتیسم پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه زمان و روال‌های رایج روزمره خانواده را تکمیل کردند. همچنین به منظور تعیین پایایی در دفعات آزمون پس از ۲ هفته ۳۳ نفر از والدین کودکان دارای اُتیسم مجدداً پرسش‌نامه را تکمیل کردند. به منظور بررسی کمی روایی ظاهری نمرات تأثیر آیتم‌ها محاسبه شد. برای بررسی روایی محتوا از شاخص‌های ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا استفاده شد. ضریب همبستگی درون‌رده‌ای به منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه در طی زمان استفاده شد. همچنین برای بررسی همسانی درونی کل پرسش‌نامه و خرده‌مقیاس‌های آن از آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‌ها نمرات تأثیر برای همه آیتم‌های پرسش‌نامه بیش از ۵/۱ بود. مقدار ضریب نسبی روایی محتوا برای هریک از آیتم‌های پرسش‌نامه مقادیری بین ۰/۸۰ تا ۱ و برای کل پرسش‌نامه ۰/۸۷ به دست آمد. مقدار شاخص روایی محتوا شاخص روایی محتوا برای آیتم‌های پرسش‌نامه مقادیری بین ۰/۸۳ و ۱ و برای کل پرسش‌نامه ۰/۹۷ بود. ضریب همبستگی درون‌رده‌ای برای نمره کل پرسش‌نامه ۰/۹۶ و آلفای کرونباخ ۰/۸۸ به دست آمد. همچنین کمترین مقدار آلفای کرونباخ مربوط به خرده‌مقیاس روال‌های رایج روزمره کودک (۰/۷۰) و بیشترین میزان آن مربوط به خرده‌مقیاس روال‌های رایج روزمره مربوط به بستگان (۰/۸۶) بود.
نتیجه‌گیری نتایج مطالعه بیانگر آن است که ابزار زمان و روال‌های رایج روزمره روایی و پایایی مناسبی در جامعه ایرانی دارد و می‌تواند ابزار پژوهشی و بالینی مناسبی برای سنجش روال‌های رایج روزمره خانواده باشد.