دوره 19، شماره 2 - ( تابستان 1397 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ashori M, Dallalzadeh Bidgoli F. The Effectiveness of Play Therapy Based on Cognitive-Behavioral Model: Behavioral Problems and Social Skills of Pre-School Children With Attention Deficit Hyperactivity Disorder. jrehab 2018; 19 (2) :102-115
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2314-fa.html
عاشوری محمد، دلال زاده فاطمه. اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی. مجله توانبخشی. 1397; 19 (2) :102-115

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2314-fa.html

اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی
محمد عاشوری 1، فاطمه دلال زاده2
1- گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. ، ashorihh2@gmail.com
2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده:   (8919 مشاهده)
هدف اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلال‌ها شناخته شده است که یکی از دلایل اصلی ارجاع کودکان به کلینیک‌ها به خاطر مشکلات رفتاری است. کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، علاوه بر مشکلات رفتاری و اجتماعی، با والدین، برادران و خواهران و معلمان هم مشکل دارند. ماهیت پایدار طرد اجتماعی به‌آسانی سبب انزوای اجتماعی می‌شود. درنتیجه کودکان و بزرگ‌سالان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، دوستان کمی دارند. اگرچه آن‌ها ناامید هستند، ولی می‌خواهند مورد دوست داشتن قرار گیرند. آن‌ها با جور شدن تلاش می‌کنند تا دوستانی پیدا کنند، ولی تلاش آن‌ها، شانس‌‌شان را برای تعامل با دیگران به حداقل می‌رساند و چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد بازی‌درمانی بتواند مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی را کاهش دهد و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را بهبود بخشد. بازی‌ یکی از روش‌های درمان کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی است، چراکه این کودکان با مشکلاتی در رفتار و مهارت‌های اجتماعی مواجه هستند. پژوهش حاضر به‌ منظور بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در شهرستان آران و بیدگل انجام شد. 
روش بررسی این پژوهش، یک مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش ۳۰ پسر ۵ تا ۶ ساله با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی شرکت داشتند که به روش نمونه‌گیری در دسترس از مراکز پیش‌دبستانی شهرستان آران و بیدگل انتخاب شده بودند. آزمودنی‌ها به دو گروه ۱۵ نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری را در ۱۲ جلسه دریافت کردند، درحالی‌که به گروه شاهد این آموزش ارائه نشد. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش پرسش‌نامه مشکلات رفتاری راتر- فرم والدین (۱۹۷۵) و مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (۱۹۹۰) بود. والدین پرسش‌نامه مشکلات رفتاری راتر و معلمان مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت را برای آزمودنی‌ها در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه‌، قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه ۲۳ نرم‌افزار SPSS تجزیه‌و‌تحلیل شد.
یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌‌های طبیعی بودن و همگنی واریانس و کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها طبیعی هستند (P>۰.۰۵). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس و کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری برقرار است و می‌توان برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری اثر معناداری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی داشت (P<۰/۰۰۰۱). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر همه خرده‌مقیاس‌های مشکلات رفتاری (پرخاشگری و بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی، کمبود توجه) و مهارت اجتماعی (مشارکت، ابراز وجود، مهار خود) در این کودکان بود (P<۰/۰۰۰۱). بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد به‌ ترتیب ۷۰، ۵۱، ۶۲، ۶۶، ۶۸ و ۶۷ درصد از تغییرات هر یک از مؤلفه‌های پرخاشگری و بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی، کمبود توجه و مشکلات رفتاری به علت اثر مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری است. همچنین با توجه به مجذور اتا می‌توان بیان کرد که به ترتیب ۶۹، ۵۸، ۵۲ و ۶۱ درصد از تغییرات هر یک از مؤلفه‌های مشارکت، ابراز وجود، مهار خود و مهارت‌های اجتماعی از شرکت کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در برنامه بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری ناشی می‌شود.
نتیجه‌گیری بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری می‌تواند مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی را کاهش دهد و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را بهبود بخشد. بنابراین، برنامه‌ریزی به منظور استفاده از بازی‌‌درمانی برای کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی اهمیت ویژه‌ای دارد.
واژه‌های کلیدی: بازی‌درمانی، مشکلات رفتاری، مهارت‌های اجتماعی، اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی
متن کامل [PDF 4304 kb]   (6306 دریافت) |   |   متن کامل (HTML)  (13623 مشاهده)  
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: روانشناسی کودکان استثنایی
دریافت: 1396/11/20 | پذیرش: 1397/2/11 | انتشار: 1397/4/1
فهرست منابع
1. Kirk S, Gallagher G, Coleman MR. Educating exceptional children. New York: Elsevier; 2015.
2. Malka M, Marshall HR. Mothers of children with LD and ADHD: Empowerment through Online communication. Journal of Special Education Technology. 2009; 24(1):39-49. [DOI:10.1177/016264340902400104] [DOI:10.1177/016264340902400104]
3. Anastopoulos AD, DuPaul GJ, Weyandt LL, Morrissey-Kane E, Sommer JL, Rhoads LH, et al. Rates and Patterns of Comorbidity Among First-Year College Students With ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology. 2018; 47(2):236-47. [DOI:10.1080/15374416.2015.1105137] [PMID] [DOI:10.1080/15374416.2015.1105137]
4. Janatian S, Nouri A, Shafti A, Molavi H, Samavatyan H. [Effectiveness of play therapy on the bases of cognitive behavior approach on severity of symptoms of Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) Among primary school male students aged 9-11(Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2008; 6(2):109-116.
5. Ashori M, Jalil-Abkenar SS. [Students with special needs and inclusive education (Persian)]. Tehran: Roshd-e Farhang; 2016.
6. Pourmohammadreza-Tajrishi M, Ashori M, Jalil-Abkenar SS, Behpajooh A. [The effectiveness of response inhibitation training on the working memory in students with attention deficit/hyperactivity disorder (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2015; 15(4):12-20.
7. Esbjørn BH, Normann N, Christiansen BM, Reinholdt-Dunne, ML. The efficacy of group metacognitive therapy for children (MCT-c) with generalized anxiety disorder: An open trial. Journal of Anxiety Disorders. 2018; 53:16-21. [DOI:10.1016/j.janxdis.2017.11.002] [PMID] [DOI:10.1016/j.janxdis.2017.11.002]
8. Azarnioshan B, Beh-Pajooh A, Ghobary Bonab B. [The effectiveness of cognitive behavior-based play therapy on the behavioral problems among primary students with intellectual disabilities (Persian)]. Journal of Exceptional Children. 2012; 12(2):5-16.
9. Bulgan C, Ciftci A. Psychological adaptation, marital satisfaction, and academic self-efficacy of international students. Journal of International Students. 2017; 7(3):687-702.
10. Ros R, Graziano PA. Social functioning in children with or at risk for attention deficit/hyperactivity disorder: A meta-analytic review. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology. 2018; 47(2):213-35. [DOI:10.1080/15374416.2016.1266644] [PMID] [DOI:10.1080/15374416.2016.1266644]
11. Hallahan DP, Kauffman JM, Pullen PC. Exceptional learners: An introduction to special education. New York: Pearson; 2015.
12. Babinski DE, Mills SL, Bansal PS. The effects of behavioral parent training with adjunctive social skills training for a preadolescent girl with ADHD and borderline personality features. Clinical Case Studies. 2017; 17(1):21–37. [DOI:10.1177/1534650117741707] [DOI:10.1177/1534650117741707]
13. Afrooz GA, Ashori M. [Psychology of behavior management of restless and hyperactive children (Persian)]. Tehran: University of Tehran; 2015.
14. Mahvashevernosfaderani A, Adibsereshki N, Movallali G. [The effectiveness of life skills training on the social skills of hearing impaired secondary school students in inclusive schools (Persian)]. Journal of Research on Rehabilitation Sciences. 2012; 8(3):477-88.
15. Altun İ. The perceived problem solving ability and values of student nurses and midwives. Nurse Education Today. 2003; 23(8):575-84. [DOI:10.1016/S0260-6917(03)00096-0] [DOI:10.1016/S0260-6917(03)00096-0]
16. Jalilabknar SS, Ashoori M, Afrooz GA. [The effect of social behaviors training on improvement of the social skills of adolescents with intellectual disability (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 14(3):31-40.
17. Behroz-Sarcheshmeh S, Karimi M, Mahmoudi F, Shaghaghi P, Jalil-Abkenar SS. Effect of training of life skills on social skills of high school students with intellectual disabilities. Practice in Clinical Psychology. 2017; 5(3):177-86. [DOI:10.18869/acadpub.jpcp.5.3.177] [DOI:10.18869/acadpub.jpcp.5.3.177]
18. Roderick DOH, Keith CR, John DKL. Promoting social communication in a child with specific language impairment. Communication Disorders Quarterly. 2015; 37(4):199-210. [DOI: 10.1177/1525740115595346] [DOI:10.1177/1525740115595346]
19. Frank MG. Social skills training with handicapped children: A review. Review of Educational Research. 1981; 51(1):139-76. [DOI:10.3102/00346543051001139] [DOI:10.3102/00346543051001139]
20. Sibley MH, Coxe SJ, Campez M, Morley C, Olson S, Hidalgo-Gato N, et al. High versus low intensity summer treatment for ADHD delivered at secondary school transitions. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology. 2018; 47(2):248-65. [DOI:10.1080/15374416.2018.1426005] [PMID] [DOI:10.1080/15374416.2018.1426005]
21. Danielson ML, Bitsko RH, Ghandour RM, Holbrook JR, Kogan MD, Blumberg SJ. Prevalence of parent-reported ADHD diagnosis and associated treatment among U.S. children and adolescents, 2016. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology. 2018; 47(2):199-212. [DOI:10.1080/15374416.2017.1417860] [PMID] [DOI:10.1080/15374416.2017.1417860]
22. Jayne KM, Ray DC. Child-centered play therapy as a comprehensive school counseling approach: Directions for research and practice. Person-Centered & Experiential Psychotherapies. 2016; 15(1):5-18. [DOI:10.1080/14779757.2015.1132757] [DOI:10.1080/14779757.2015.1132757]
23. Soltanifar A, Gafarzade F, Modares M, Mokhber N, Rezaei A. [The efficacy of developmental attachment-based play therapy on developmental trauma disorder symptoms in children from 3 to 9 years old (Persian)]. Mental Health Journal. 2012; 14(3):260-8.
24. Jindal-Snape D. Vettraino E. Drama techniques for the enhancement of social-emotional development in people with special needs: review of research. International Journal of Special Education. 2007; 22(1):107-17.
25. Movallali G, Jalil-Abkenar SS, Ashouri M. [The efficacy of group play therapy on the social skills of pre-school hearing-impaired children (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2015; 16(1):76-85.
26. Akbari B, Rahmati F. [The efficacy of cognitive behavioral play therapy on the reduction of aggression in preschool children with attention-deficit/hyperactivity disorder (Persian)]. Quarterly Journal of Child Mental Health. 2015; 2(2):93-100.
27. Hoshina A, Horie R, Giannopulu I, Sugaya M. Measurement of the effect of digital play therapy using biological information. Procedia Computer Science. 2017; 112:1570-9. [DOI:10.1016/j.procs.2017.08.104] [DOI:10.1016/j.procs.2017.08.104]
28. Landreth GL, Ray DC, Bratton SC. Play therapy in elementary schools. Psychology in the Schools. 2009; 46(3):281-89. [DOI:10.1002/pits.20374] [DOI:10.1002/pits.20374]
29. Sarihi N, Pournesaei GS, Nikakhlagh M. [Effectiveness of group play therapy on behavior problems in preschool children (Persian)]. Journal of Analytical-Cognitive Psychology. 2015; 6(23):35-41.
30. Ghyasizadeh M. [The effect of play therapy with a cognitive approach - behavioral Mayknbam reduce shyness and social withdrawal Malekshahy city school students (Persian)]. Journal of Ilam University of Medical Sciences. 2013; 21(6):96-105.
31. Rashidi-Zafar M, Janbozorgi M, Shaghaghi F. [Positive social behavior efficacy of play therapy on progress of pre-school children (Persian)]. Journal of Behavioral Sciences. 2012; 6(1):69-77.
32. Foadodini M, Beydokhti M. [The effect of drama therapy base on social skill adjusting behavior of mental retarded girls (IQ=55-70, 14-30 years old) (Persian)]. Journal of Research in Rehabilitation Sciences. 2012; 8(5):913-8.
33. Fridman M, Banaschewski T, Sikirica V, Quintero J, Chen KS. Access to diagnosis, treatment, and supportive services among pharmacotherapy-treated children/adolescents with ADHD in Europe: Data from the Caregiver Perspective on Paediatric ADHD survey. Neuropsychiatric Disease and Treatment. 2017; 13:947-58. [DOI:10.2147/NDT.S128752] [DOI:10.2147/NDT.S128752]
34. Mora L, Sebille K, Neill L. An evaluation of play therapy for children and young people with intellectual disabilities. Research and Practice in Intellectual and Developmental Disabilities, 2018; 1-14. [DOI:10.1080/23297018.2018.1442739] [DOI:10.1080/23297018.2018.1442739]
35. Ghodousi N, Sajedi F, Mirzaie H, Rezasoltani P. [The effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on externalizing behavior problems among street and working children (Persian)]. Iranian Rehabilitation Journal. 2017; 15(4):359-66. [DOI:10.29252/nrip.irj.15.4.359] [DOI:10.29252/nrip.irj.15.4.359]
36. Shah Rafati F, Pourmohamadreza M, Pishyareh E, Mirzaei H, Biglarian A. [Effectiveness of group play therapy on the communication of 5-8 years old children with high functioning autism (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2016; 17(3):200-211. [DOI:10.21859/jrehab-1703200]
37. Gowdini, R, Pourmohamdreza-Tajrishi M, Tahmasebi S, Biglarian A. [Effect of emotion management training to mothers on the behavioral problems of offspring: Parents' view (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(1):13-24. [DOI:10.21859/jrehab-180113] [DOI:10.21859/jrehab-180113]
38. Rutter M, Cox A, Tupling C, Berger M, Yule W. Attainment and Adjustment in Two Geographical Areas: I--The Prevalence of Psychiatric Disorder. The British Journal of Psychiatry. Br J Psychiatry, 1975; 126:493-509. [DOI:10.1192/bjp.126.6.520] [PMID] [DOI:10.1192/bjp.126.6.520]
39. Tavakkolizadeh J, Bolhari J, Mehryar AH, Dezhkam M. [Epidemiology of attention deficit and disruptive behaviour disorders in elementary school children of Gonabad town, north east Iran (1996-1997) (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 1997; 3(1):40-52.
40. Kristen LM, et al. A review of social problem-solving interventions: Past findings, current status, and future directions. Review of Educational Research. 2016; 87(1):71-102. [DOI: 10.3102/0034654316652943] [DOI:10.3102/0034654316652943]
41. Biabangard E. [A comparison of social skills between blind, deaf and normal high school female student in Tehran (Persian)]. Journal of Exceptional Children. 2005; 5(1):55-68.
42. Jalil-Abkenar SS, Ashouri M, Pourmohammadreza-Tajrishi M. [Investigation of the effectiveness social competence instruction on the adaptation behavior in male students with intellectual disability (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 13(1):104-13.
43. Movallali G, Tayebi ramin Z, Rezaee madani M. [Effectiveness of group logo therapy on increasing the quality of the mothers' life of hearing impaired children (Persian)]. Social Welfare. 2016; 16(61): 221-42.
44. Bahrami B, Dolatshahi B, Pourshahbaz A, Mohammadkhani P. [Parenting style and emotion regulation in mothers of preschool children. Journal of Practice in Clinical Psychology. 2018; 6(1):3-8. [DOI:10.29252/nirp.jpcp.6.1.3] [DOI:10.29252/nirp.jpcp.6.1.3]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb