دوره 26، شماره 2 - ( تابستان 1404 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

Ethics code: IR.USWR.REC.1402.082

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Seyedi S, Abdi K, Basakha M, Hosseinzadeh S. Examining the Translation and Validation of the Persian Version of Assistive Technology Device Predisposition Assessment in Adults With Disabilities. jrehab 2025; 26 (2) :278-295
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-3576-fa.html
سیدی سهیلا، عبدی کیانوش، باسخا مهدی، حسین زاده سمانه. ترجمه و اعتبارسنجی نسخه فارسی ابزار ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی (ATD PA) در بزرگسالان دارای معلولیت. مجله توانبخشی. 1404; 26 (2) :278-295

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-3576-fa.html

ترجمه و اعتبارسنجی نسخه فارسی ابزار ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی (ATD PA) در بزرگسالان دارای معلولیت
سهیلا سیدی1 ، کیانوش عبدی*2 ، مهدی باسخا3 ، سمانه حسین زاده4
1- گروه مدیریت توانبخشی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2- گروه مدیریت توانبخشی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. & مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، k55abdi@yahoo.com
3- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. و گروه مدیریت رفاه اجتماعی، دانشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
4- گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
واژه‌های کلیدی: افراد دارای معلولیت، تکنولوژی کمکی، اعتبارسنجی، ارزیابی قابلیت استفاده، روایی و پایایی
متن کامل [PDF 1952 kb]   (51 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (757 مشاهده)
متن کامل:   (8 مشاهده)
مقدمه
تکنولوژی‌های کمکی مجموعه‌ای از ابزارها و خدمات را شامل می‌شوند که به افرادی با مشکلات مزمن، افراد دارای معلولیت، سالمندان و کسانی که با ناتوانی‌های موقت یا دائمی مواجه هستند، کمک می‌کنند [1]. این تکنولوژی‌ها با ارائه ابزارها و خدمات متنوع، استقلال و مشارکت اجتماعی این گروه‌ها را افزایش می‌دهند. نمونه‌هایی از این تکنولوژی‌ها عبارت‌اند از صندلی چرخدار، سمعک، عصای سفید، نرم‌افزارهای تبدیل متن به گفتار و سازمان‌دهنده‌های قرص می‌باشد [2].
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، 15 درصد از جمعیت جهان با نوعی از معلولیت زندگی می‌کنند [3]. همچنین، حدود 5/2 میلیارد نفر برای دستیابی به زندگی بهتر و مستقل به تکنولوژی‌های کمکی نیاز دارند که این تعداد با افزایش جمعیت سالمندان و شیوع بیماری‌های غیرواگیر تا سال 2050 به 5/3 میلیارد نفر خواهد رسید [4]. باتوجه‌به برآورد جمعیت ایران در سال 2024 که حدود 5/91 میلیون نفر است [5]، پیش‌بینی می‌شود تقریباً 7/13میلیون نفر از جمعیت کشور با نوعی معلولیت مواجه باشند. ازاین‌رو دسترسی به تکنولوژی‌های کمکی مناسب و مقرون‌به‌صرفه، حق اساسی انسان‌ها و اولویت کلیدی در بهداشت عمومی و توسعه می‌باشد [6]. ضمن آنکه رفع شکاف‌ها برای تحقق اهداف توسعه پایدار و اجرای مؤثر کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت امری حیاتی است [3].
با وجود نیاز گسترده و تأثیرات مثبت محصولات کمکی، دسترسی به آن‌ها همچنان با محدودیت‌های جدی روبه‌رو است. شواهد نشان می‌دهد که از هر 10 فرد نیازمند به تکنولوژی‌های کمکی، 9 نفر از دسترسی به این امکانات محروم هستند [3]. بااین‌حال، اگر در فرآیند ارائه تکنولوژی‌های کمکی به نیازها و ترجیحات کاربران توجه کافی نشود، ممکن است این ابزارها نتوانند تجربه مطلوبی برای کاربران ایجاد کنند و این عدم هماهنگی می‌تواند به استفاده نادرست یا حتی کنار گذاشته شدن این تکنولوژی‌ها منجر شود [7]. ازاین‌رو، تطابق میان نیازها و ترجیحات کاربران با ویژگی‌های تکنولوژی‌های کمکی عاملی اساسی در موفقیت این تکنولوژی‌ها محسوب می‌شود [8].
برای ارزیابی میزان رضایت و تأثیر تکنولوژی‌های کمکی بر عملکرد کاربران، ابزارهای متعددی طراحی شده‌اند که فرآیند تصمیم‌گیری و نظارت بر استفاده از این تکنولوژی‌ها را تسهیل می‌کنند [9]. این ابزارها نه‌تنها به بهبود طراحی محصولات و ارتقای تحقیقات علمی کمک می‌کنند، بلکه نقشی کلیدی در تدوین سیاست‌های عمومی ایفا کرده و می‌توانند اهمیت این تکنولوژی‌ها را در پایداری برنامه‌های توانبخشی نشان دهند [9، 10]. با وجود اهمیت موضوع، در ایران ابزار استانداردی برای ارزیابی میزان تطابق نیازهای افراد دارای ناتوانی با تکنولوژی‌های کمکی وجود ندارد. اگرچه ابزار «ارزیابی سریع تکنولوژی‌های کمکی (rATA)» به فارسی ترجمه و روایی صوری آن تأیید شده است، اما هدف اصلی ابزار rATA، سنجش میزان استفاده و نیاز به تکنولوژی‌های کمکی در یک جمعیت است [11].
هدف این مطالعه ترجمه فرم «کاربر یا استفاده‌کننده» ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی» و تعیین روایی و پایایی آن در افراد بزرگسال دارای معلولیت در ایران است.

روش‌بررسی

شرکت‌کنندگان
 این مقاله یک مطالعه روش‌شناختی بود که در سال 1402-1403 انجام شد. جامعه آماری این مطالعه بزرگسالان دارای معلولیت تحت حمایت بهزیستی استان اردبیل می‌باشد که از وسایل تکنولوژی‌کمکی استفاده می‌کردند. نمونه‌گیری به‌صورت غیراحتمالی و سهمیه‌ای انجام شد. در این راستا، پس از هماهنگی با اداره کل بهزیستی استان اردبیل، جامعه آماری براساس تعداد افراد دارای معلولیت استفاده‌کننده از وسایل کمکی در چهار شهرستان استان اردبیل (اردبیل، پارس‌آباد، خلخال و نمین)، به گروه‌های مختلف تقسیم شد. سهم هر شهرستان در نمونه آماری، در جدول شماره 1 ارائه شده است. 



معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: فرد باید دارای معلولیتی باشد که به تشخیص کمیسیون پزشکی- توانبخشی سازمان بهزیستی، نوع و شدت معلولیت وی به‌عنوان «شدید» یا «خیلی شدید» تعیین شده و تحت حمایت بهزیستی استان اردبیل قرار داشته باشد. همچنین، فرد باید علاقه‌مند به حضور در پژوهش و رضایت‌مند به همکاری باشد و سن وی بالای 18 سال باشد. علاوه‌براین، فرد باید در 2 ماه اخیر از یکی از وسایل تکنولوژی کمکی استفاده کرده و توانایی برقراری ارتباط به زبان فارسی را داشته باشد. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از: تکمیل ناقص پرسش‌نامه.

ابزار
 در این مطالعه از ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی» استفاده شد؛ مارسیا جی. شر این ابزار را در سال ۱۹۹۶ در ایالات متحده آمریکا طراحی کرده‌ است، برای ارزیابی بهترین تطابق میان فرد و تکنولوژی کمکی در افراد بالای ۱۸ سال به‌کار می‌رود [12]. این ابزار، بخشی از مدل تطابق فرد و تکنولوژی کمکی (MPT) است که ویژگی‌های فرد، محیط و تکنولوژی را به‌طور هم‌زمان مورد بررسی قرار می‌دهد.
 مدل MPT با استفاده از چارچوب طبقه‌بندی بین‌المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF)  طراحی شده است و هدف آن اطمینان از ارزیابی جامع اهداف و ترجیحات کاربران، در کنار عوامل محیطی و تکنولوژی کمکی است [12].
ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی (ATD PA)» در دو فرم برای «استفاده‌کننده یا کاربر» و «متخصصان حرفه‌ای» طراحی شده است. فرم «استفاده‌کننده یا کاربر» شامل چهار بخش است:
بخش اول عملکرد افراد را در ۹ حوزه بدنی (1. فکر کردن، تصمیم‌گیری و به خاطر سپردن؛ 2. دیدن؛ 3. شنیدن؛ 4. صحبت کردن و برقراری ارتباط؛ 5. وضعیت قدرت عضلانی و استقامت بدنی؛ 6. کنترل بازوها، شانه‌ها و تنه؛ 7. گرفتن وسایل و کنترل انگشتان؛ 8. کنترل لگن، پاها و ساق پاها؛ 9. کنترل حرکات ارادی.) ارزیابی می‌کند و در طیف لیکرت 1 تا 5 نمره‌گذاری می‌شود.
 بخش دوم، فعالیت‌ها و مشارکت‌های فرد یا کیفیت زندگی فرد را با ۱۲ سؤال می‌سنجد و میانگین نمرات آن، کیفیت زندگی را ارزیابی می‌کند.
 بخش سوم، خصوصیات روانی، اجتماعی و خلقی فرد را از طریق ۳۲ گزاره بررسی و امتیازدهی می‌کند.
 بخش چهارم یا فرم دستگاه، انتظارات کاربران از تکنولوژی کمکی مورد استفاده را با ۱۲ سؤال ارزیابی می‌کند. این ابزار امکان ایجاد پروفایلی از کاربر را فراهم می‌کند تا متخصصان توانبخشی بتوانند حوزه‌های بدنی نیازمند مداخله را شناسایی کنند [12].
در بررسی همسانی درونی خرده‌مقیاس کیفیت زندگی (بخش ب) ابزار ATD PA در نسخه اصلی، ضریب آلفای کرونباخ 80/0 به‌دست آمد که نشان‌دهنده قابلیت اطمینان مطلوب است [8]. علاوه‌براین، در مطالعات دیگری که توسط مؤلف در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۰ انجام شد، همسانی درونی بالا و روایی پیش‌بینی‌کننده ابزار ATD PA مورد تأیید قرار گرفت [13، 14]. همچنین، همبستگی قوی این ابزار با مقیاس رضایت از زندگی (89/0=Spearman’s ρ) نیز اثبات شد [14].

روش اجرا
در ابتدا، جهت استفاده از این ابزار، از طراح پرسش‌نامه مجوز استفاده گرفته شد. سپس ترجمه ابزار، طبق فرآیند ترجمه پیش‌رو ـ پس‌رو و با رعایت استانداردهای توصیه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی [15]، انجام شد. در این فرآیند، ابتدا ترجمه انگلیسی ابزار ‌به ‌فارسی توسط مترجم مسلط به زبان انگلیسی و فارسی انجام شد و سپس ترجمه معکوس به ‌انگلیسی توسط یک مترجم مسلط به زبان انگلیسی و فارسی که از نسخه اصلی پرسش‌نامه اطلاعی نداشت، انجام شد تا اطمینان حاصل شود که مفاهیم اصلی و محتوای گویه‌ها در نسخه ترجمه‌‌شده به‌درستی منتقل شده است. این دو نسخه با همکاری متخصصان حوزه توانبخشی و تکنولوژی‌کمکی بررسی و نظرات ایشان اعمال گردید تا نسخه نهایی ترجمه به‌دست آید. در گام بعدی نسخه انگلیسی تهیه‌شده برای مؤلف اصلی این پرسش‌نامه ارسال شد. پس از تأیید پرسش‌نامه ترجمه‌شده از‌نظر یکسانی مفهوم و مطابقت با نسخه اصلی توسط مؤلف، نسخه نهایی به دست آمد که به متخصصان حوزه توانبخشی و افراد دارای معلولیت ارائه شد تا روایی صوری و محتوایی بررسی شود.
در بررسی روایی محتوایی به شکل کمی، از دو ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا استفاده شد. پس از جمع‌آوری پرسش‌نامه‌های نظرسنجی، نظرات ارسالی با تعیین ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفت و براساس نتایج، تغییرات لازم جهت حذف، افزودن یا ویرایش انجام شد. برای ارزیابی نسبی روایی محتوایی از روش لاوشه استفاده شد [16]. نسخه فارسی به 15 نفر از متخصصان حوزه توانبخشی ارائه و نظرات آن‌ها درباره اهمیت هر گویه براساس طبقه‌بندی‌هایی چون «لازم است»، «مفید است، اما لازم نیست»، و «ضروری نیست» جمع‌آوری شد. همچنین، خبرگان گویه‌ها را ازنظر وضوح و مرتبط بودن بررسی کردند. برای تأیید گویه‌ها، ضریب نسبی روایی محتوا (CVR) حداقل 49/0 باشد و گویه‌هایی با ضریب کمتر از این مقدار می‌بایست حذف شوند. برای تعیین شاخص روایی محتوایی (CVI) طبق دستورالعمل والتز و باسل، از متخصصان خواسته شد هر گویه را ازنظر وضوح، سادگی و ارتباط با موضوع ارزیابی کنند [17]. سپس، درصد متخصصان که گزینه‌های اول و دوم را انتخاب کردند، محاسبه شد. اگر این مقدار کمتر از 7/0 بود، گویه رد می‌شد. مقادیر بین 7/0 تا 79/0 به بازبینی نیاز داشت و مقادیر بالاتر از 79/0 قابل‌قبول در نظر گرفته می‌شدند.
سپس، ارزیابی روایی صوری با جمع‌آوری نظرات ۶ نفر از صاحب‌نظران و افراد دارای معلولیت درباره قابل‌درک بودن سؤالات ابزار انجام شد و اصلاحات لازم براساس بازخوردهای آنان اعمال گردید.
در بررسی روایی سازه ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی»، روش تحلیل عاملی به کار گرفته شد. حجم نمونه با استناد به توصیه‌های علمی مبنی بر کافی بودن 5 تا 10 نفر برای هر گویه [18] و همچنین، طبق برخی توصیه‌ها حداقل تعداد ضروری برای تحلیل عاملی 200 نفر مشخص شده است [19]، بر همین اساس و باتوجه‌به 66 گویه بودن ابزار، حجم نمونه برای ارزیابی روایی سازه ابزار، 330 نفر در نظر گرفته شد. کفایت داده‌ها برای روایی سازه، با استفاده از شاخص KMO و آزمون بارتلت مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور تسهیل تفسیر عوامل، از روش چرخش واریماکس استفاده شد [20].
 این روش‌ها با هدف شناسایی عوامل زیربنایی گویه‌ها انجام گردیدند سپس، پایایی ابزار با استفاده از شاخص‌های همسانی درونی و پایایی آزمون-بازآزمون ارزیابی شد. به‌دلیل تفاوت‌های ساختاری میان چهار بخش ابزار و نبود مدل نظری مشخص برای هر بخش، تحلیل عاملی تأییدی برای ابزار ATD PA انجام نشد. همسانی درونی ابزار نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در همین نمونه ارزیابی شد. در همین راستا، پس از اخذ تأییدیه از اداره کل بهزیستی استان اردبیل و انتخاب افراد براساس ملاک‌های ورود و لیست موجود در سامانه ارمغان، شرایط افراد از طریق تماس تلفنی بررسی شد و رضایت آگاهانه از افراد دارای معلولیت برای شرکت در مطالعه اخذ گردید. شرکت‌کنندگان با حضور در مراکز بهزیستی شهرستان‌ها، توضیحات لازم در مورد مراحل تکمیل گویه‌ها را از پژوهشگر دریافت کردند. سپس، ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی» توسط آنان تکمیل شد. 
در مرحله آخر، برای بررسی پایایی آزمون-بازآزمون، ۳۰ نفر از افراد دارای معلولیت پس از 2 هفته مجدداً ابزار را تکمیل کردند. سپس، ضریب همبستگی درون‌رده‌ای (ICC) همراه با فاصله اطمینان ۹۵٪ محاسبه شد.
 برای توصیف وضعیت شرکت‌کنندگان از روش‌های آماری توصیفی استفاده شد. برای داده‌ها و تحلیل عاملی از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 استفاده گردید.

یافته‌ها
در این مطالعه، 330 نفر شرکت کردند. 8/57 درصد شرکت‌کنندگان مرد بودند و میانگین سن شرکت‌کنندگان 43 سال (انحراف‌معیار=61/12) بود. بیشترین تعداد افراد (5/25 درصد) در گروه سنی 31-40 سال قرار داشتند. 1/45 درصد از افراد دارای معلولیت حرکتی بودند و 21/11 درصد از شرکت‌کنندگان از بیش از دو وسیله تکنولوژی کمکی استفاده می‌کردند. توزیع مشخصات شرکت کنندگان در جدول شماره 2 ارائه شده است.



در جدول شماره 3، مقدار نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) برای ابزار ATD PA محاسبه و تحلیل شد. نتایج نشان داد مقدارCVR و CVI به‌ترتیب برابر با 94/0 و 95/0 بوده که هر دو نشان‌دهنده روایی محتوایی بسیار مناسب این ابزار هستند.



تحلیل عاملی اکتشافی برای بخش‌ «ب» (فعالیت و مشارکت یا کیفیت زندگی) پرسش‌نامه با 12 سؤال به روش حداکثر درست‌نمایی و چرخش Varimax انجام شد. نتایج نشان داد که دو عامل پنهان (سلامت جسمانی و استقلال فردی؛ تعاملات اجتماعی و مشارکت در جامعه) قابل‌شناسایی هستند. مقدار KMO برای این بخش برابر با 884/0 است که بیانگر کفایت داده‌ها برای انجام تحلیل عاملی می‌باشد. همچنین، آزمون بارتلت (001/0>P، 03/973=χ2) نشان‌دهنده وجود همبستگی معنی‌دار بین گویه‌ها است. با‌توجه‌‌به نتیجه، دو عامل شناسایی‌شده توانسته‌اند 5/34 درصد از کل واریانس نمرات را تبیین کنند (عامل اول 3/20 درصد و عامل دوم 2/14 درصد واریانس را تبیین می‌کنند). گویه‌های هر عامل و بار عاملی آن‌ها در جدول شماره 4 ارائه شده است.



تحلیل عاملی اکتشافی برای بخش د (فرم دستگاه) پرسش‌نامه با 12 سؤال به روش حداکثر درست‌نمایی و چرخش Varimax انجام شد. نتایج نشان داد دو عامل پنهان (کاربردپذیری و سازگاری شخصی؛ راحتی اجتماعی و محیطی) قابل‌شناسایی هستند. مقدار KMO برای این بخش برابر با 865/0 بود که نشان‌دهنده کفایت مناسب داده‌ها برای انجام تحلیل عاملی است. همچنین، آزمون بارتلت (001/0>P، 96/1066=χ2) نشان‌دهنده وجود همبستگی معنادار بین گویه‌ها است. با‌توجه‌‌به نتیجه، دو عامل شناسایی‌شده توانسته‌اند 1/37 درصد از کل واریانس نمرات را تبیین کنند (عامل اول 3/22 درصد و عامل دوم 8/14 درصد واریانس را تبیین می‌کنند). گویه‌های هر عامل و بار عاملی آن‌ها در جدول شماره 5 ارائه شده است.



نتایج پایایی آزمون، شامل مقادیر ضریب همبستگی درون‌رده‌ای و آلفای کرونباخ، در جدول شماره 6 ارائه شده است.



بحث
برای تهیه نسخه فارسی مقیاس ATD PA، فرآیندی چندمرحله‌ای شامل ترجمه اولیه، دستیابی به یک نسخه واحد و بازترجمه به زبان اصلی انجام شد. نسخه نهایی پس از جلسات مکرر بازبینی توسط گروه تحقیق آماده و سپس روایی صوری، محتوایی و سازه آن ارزیابی شد.
 در بررسی روایی صوری، هیچ‌یک از گویه‌ها حذف نشدند. بااین‌حال، با مشورت چند نفر از متخصصان توان‌بخشی و افراد دارای معلولیت، تغییراتی در گویه‌های 41 و 63 تا 66 اعمال شد. روایی محتوایی ابزار در این مطالعه با شاخص‌های 94/0=CVR و مقدار 95/0=CVI تأیید شد که دقت و صحت سؤالات را در سنجش ویژگی‌های هدفمند نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش با مطالعات بین‌المللی همخوان است. در برزیل، فرآیند انطباق مفهومی، معنایی و عملیاتی ابزار ATD PA با نسخه اصلی آن و با توافق بالای متخصصان تأیید شده است [21]. در آلمان نیز روایی محتوایی قوی برای این ابزار گزارش شده است که نشان‌دهنده اعتمادپذیری بالای آن در ارزیابی تکنولوژی‌های کمکی است [22].
در زمینه روایی سازه، نتایج این پژوهش نشان داد علی‌رغم شناسایی عوامل پنهان در برخی بخش‌ها، درصد واریانس تبیین‌شده در بخش‌هایی مانند بخش «ب» (فعالیت و مشارکت یا کیفیت زندگی) و بخش «د» (فرم دستگاه) کمتر از 50 درصد بود. این موضوع نشان‌دهنده نیاز به بازنگری در این بخش‌ها است. یافته‌های این مطالعه با برخی از مطالعات جهانی مطابقت ندارد. به‌عنوان‌مثال، مطالعه‌ای در یونان گزارش کرده است که زیرمقیاس‌هایی مانند سازگاری، قابلیت استفاده و رضایت از تکنولوژی کمکی از روایی سازه مطلوبی برخوردار هستند [23]. همچنین در مطالعه حاضر، بخش «الف» (عملکرد) با ضریب آلفای کرونباخ 235/0 و بخش ج ابزار ATD PA (ویژگی‌های روانی-اجتماعی) با KR-21 برابر با 447/0، پایایی ضعیفی نشان دادند. براین‌اساس، تحلیل عاملی برای این بخش‌ها نیز انجام نشد.
در مطالعه حاضر، مقادیر ضریب همبستگی درون‌رده‌ای (ICC) در دوبار سنجش از افراد دارای معلولیت با فاصله زمانی 2 هفته در تمامی بخش‌ها بسیار بالا بوده و بین 957/0 تا 982/0 متغیر است که نشان‌دهنده توافق قوی و پایایی مناسب میان داده‌های آزمون در تمامی بخش‌ها است. این مقادیر در مقایسه با مطالعات بین‌المللی، از جمله پژوهش‌های انجام‌شده در یونان (981/0=ICC) و ایتالیا (981/0=ICC)، هم‌راستا و قابل‌مقایسه است [23، 24]. 
 آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده در این مطالعه در بخش«ب» (807/0) و بخش «د» (822/0) نشان‌دهنده همسانی درونی خوب است که با نتایج گزارش‌شده در ایتالیا [24] (804/0، 7020/0=α) و ایالات متحده آمریکا (80/0=α) [13] تطابق دارد. این نتایج همچنین با یافته‌های آلوز و همکاران در برزیل که پایایی متوسط تا عالی را برای ابزار ATD PA گزارش کرده‌اند [21]، سازگار است، اما آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده در بخش«الف» (235/0) بسیار پایین است که نشان می‌دهد ساختار سؤالات به‌گونه‌ای طراحی شده است که ابعاد متفاوت در هریک از بخش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین، در بخش «ج» اگرچه آلفای کرونباخ ارائه نشده است، اما ICC بالا (982/0) نشان‌دهنده توافق بسیار قوی در این بخش نیز است. 
وجود ابزارهای مناسب برای سنجش میزان مطابقت وسایل تکنولوژی کمکی با استفاده‌کنندگان نه‌تنها می‌تواند تأثیر مثبتی بر زندگی آن‌ها داشته باشد بلکه می‌تواند به پیشرفت تکنولوژی‌های جدید و بهبود خدمات ارائه‌شده در این حوزه کمک کند [25]. این ابزارها علاوه‌بر ارزیابی رضایت و بهبود عملکرد کاربران، میزان تأثیر استفاده از تکنولوژی‌های کمکی را پس از یک دوره مشخص بررسی می‌کنند [9]. 
ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی‌کمکی» در تحقیقات پیشین برای ارزیابی و سنجش قابلیت‌های وسایل تکنولوژی‌کمکی در جوامع مختلف به‌کار رفته و دارای اعتبار علمی است [12].

نتیجه‌گیری
نسخه فارسی ابزار «ارزیابی قابلیت وسایل تکنولوژی کمکی» (ATD PA) ویژگی‌های روان‌سنجی قابل‌قبولی برای ارزیابی تجربه افراد بهره‌مند از تکنولوژی‌های کمکی ارائه می‌دهد. بنابراین، نسخه فارسی این ابزار، مشابه نسخه اصلی، ابزاری کارآمد و معتبر است که می‌توان از آن در حوزه‌های مختلف بالینی و تحقیقاتی بهره برد.

محدودیت‌ها 
به‌دلیل تعداد بالای گویه‌ها در این مقیاس و زمان طولانی موردنیاز برای تکمیل آن، برخی از مراکز ارائه‌دهنده خدمات توانبخشی ازجمله سازمان بهزیستی با محدودیت‌های زمانی و منابع مواجه هستند. این چالش‌ها ممکن است مانع از ایجاد پروفایل‌های دقیق و جامع برای کاربران گردد و درنتیجه، بر کارایی و دقت ارزیابی‌ها تأثیر منفی بگذارد. علاوه‌براین، وابستگی به خودگزارش‌دهی کاربران می‌تواند دقت ارزیابی‌ها را کاهش دهد، چراکه برخی از کاربران قادر به بیان دقیق و کامل تجربیات خود نخواهند بود.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در این پژوهش، رضایت‌نامه آگاهانه از شرکت‌کنندگان یا سرپرست قانونی آن‌ها دریافت شد و به‌منظور رعایت اصول اخلاقی، بر حفظ محرمانگی اطلاعات و حریم خصوصی تأکید گردید. مشارکت در مطالعه کاملاً داوطلبانه بود و شرکت‌کنندگان می‌توانستند در هر مرحله، بدون هیچ‌گونه پیامد منفی، از ادامه پژوهش انصراف دهند. این مقاله با کد IR.USWR.REC.1402.082 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی تصویب شده است.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه سهیلا سیدی در گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.

مشارکت نویسندگان
روش‌شناسی، اعتبارسنجی، تحلیل، ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته، مفهوم‌سازی، تحقیق و بررسی، منابع و نگارش پیش‌نویس: همه نویسندگان؛ بصری‌سازی، نظارت و مدیریت پروژه: کیانوش عبدی؛ تأمین مالی: سهیلا سیدی.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان مقاله از تمامی افراد دارای معلولیت استان اردبیل و مسئولین بهزیستی استان اردبیل بابت همکاری در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌کنند.


 
Refrences
  1. World Health Organization (WHO). Assistive technology in the Eastern Mediterranean Region: results of a rapid assessment. Genava: World Health Organization; 2019. [Link]
  2. World Health Organization (WHO). Priority ssistive products list: Improving access to assistive technology for everyone, everywhere. Genava: World Health Organization; 2016. [Link]
  3. World Health Organization (WHO). Assistive technology [Internet]. 2024 [Updated 2024 January 2]. Available from: [Link]
  4. World Health Organization (WHO). World report on disability [Internet]. 2011 [Updated  2011 January 1]. Available from: [Link]
  5. UNdata. World Population Prospects. Iran - Total population (both sexes combined). New York: UNdata; 2024. [Link] 
  6. Toro-Hernández ML, Kankipati P, Goldberg M, Contepomi S, Tsukimoto DR, Bray N. Appropriate Assistive Technology for Developing Countries. Physical medicine and rehabilitation clinics of North America. 2019; 30(4):847-65. [DOI:10.1016/j.pmr.2019.07.008] [PMID]
  7. Scherer M. “Matching person & technology (MPT) model” for technology selection as well as determination of usability and benefit from use; 2018. [Link]
  8. Scherer MJ, Cushman LA. Measuring subjective quality of life following spinal cord injury: A validation study of the assistive technology device predisposition assessment. Disability and Rehabilitation. 2001; 23(9):387-93. [DOI:10.1080/09638280010006665] [PMID]
  9. Alves AC, Matsukura TS, Scherer MJ. Cross-cultural adaptation of the assistive technology device - Predisposition assessment (ATD PA) for use in Brazil (ATD PA Br). Disability and Rehabilitation Assistive Technology. 2017; 12(2):160-4. [DOI:10.1080/17483107.2016.1233294] [PMID]
  10. Pfaeffli L, Maddison R, Jiang Y, Dalleck L, Löf M. Measuring physical activity in a cardiac rehabilitation population using a smartphone-based questionnaire. Journal of Medical Internet Research. 2013; 15(3):e61. [DOI:10.2196/jmir.2419] [PMID]
  11. Gerivani H, Takian A, Sajadi HS, Shirazikhah M, Joghataei MT. Translation of the rapid assistive technology assessment tool and assessing its face validity. Archives of Rehabilitation. 2024; 25(3):464-75. [DOI:10.32598/RJ.25.3.2572.4]
  12. Zap SA. Evidence-based assessment framework for assistive technology: The MPT and MATCH-ACES assessments. Boca Raton: CRC Press; 2023. [Link]
  13. Scherer MJ, Sax C, Vanbiervliet A, Cushman LA, Scherer JV. Predictors of assistive technology use: the importance of personal and psychosocial factors. Disability and Rehabilitation. 2005; 27(21):1321-31. [DOI:10.1080/09638280500164800] [PMID]
  14. Scherer MJ, Sax C. Measures of assistive technology predisposition and use. In: Mpofu E, Oakland T, editors. Rehabilitation and health assessment: Applying ICF guidelines. New York: Springer Publishing Co; 2010. [Link]
  15. Cruchinho P, Franco MD, Capelas M, Almeida S, Bennett P, Silva M, et al. Translation, Cross-Cultural Adaptation, and Validation of Measurement Instruments: A Practical Guideline for Novice Researchers. Journal of Multidisciplinary Healthcare. 2024; 17:2701-28. [DOI:10.2147/JMDH.S419714] [PMID]
  16. Romero Jeldres M, Díaz Costa E, Faouzi Nadim T. A review of Lawshe’s method for calculating content validity in the social sciences. Frontiers in Education. 2023; 8:1271335. [DOI:10.3389/feduc.2023.1271335]
  17. Waltz CF, Bausell BR. Nursing research: design statistics and computer analysis. Philadelphia: Davis Fa; 1981. [Link]
  18. Newman DA. Missing data: Five practical guidelines. Organizational Research Methods. 2014; 17(4):372-411. [DOI:10.1177/1094428114548590]
  19. Comrey AL, Lee HB. A first course in factor analysis. New York: Psychology Press; 2013. [DOI:10.4324/9781315827506]
  20. Akhtar-Danesh N. Impact of factor rotation on Q-methodology analysis. Plos One. 2023; 18(9):e0290728. [DOI:10.1371/journal.pone.0290728] [PMID]
  21. de Jesus Alves AC, Fachin-Martins E. Reliability of assistive technology device-predisposition assessment (ATD PA Br) in Brazilian portuguese. Journal of Occupational Therapy of University of São Paulo. 2018; 29(2):144-54. [Link]
  22. Bruckmann N, Cordes A, Cam LL, Paland S, Schlegel J, Signoroni J. MPT & ATD PA: Matching person and technology model (MPT-Modell) und assistive technology device predisposition assessment (ATD PA). Idstein: Schulz-Kirchner Verlag GmbH; 2014. [Link]
  23. Koumpouros Y, Papageorgiou E, Karavasili A. Development of a new psychometric scale (PYTHEIA) to assess the satisfaction of users with any assistive technology. Paper presented in: Advances in Human Factors and Ergonomics in Healthcare: Proceedings of the AHFE 2016 International Conference on Human Factors and Ergonomics in Healthcare. 27July 2016; Orlando: USA. Springer International Publishing, 2017. [DOI:10.1007/978-3-319-41652-6_32]
  24. Federici S, Scherer M, Ehrlich-Jones L. Measurement characteristics and clinical utility of the assistive technology device predisposition assessment (ATD PA) among mixed patient populations. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2021; 102(4):805-806. [DOI:10.1016/j.apmr.2020.11.007]
  25. Seok S, DaCosta B. Development and standardization of an assistive technology questionnaire using factor analyses: Eight factors consisting of 67 items related to assistive technology practices. Assistive Technology. 2014; 26(1):1-14. [DOI:10.1080/10400435.2013.778917] [PMID]
نوع مطالعه: كاربردی | موضوع مقاله: مدیریت توانبخشی
دریافت: 1403/9/10 | پذیرش: 1403/12/5 | انتشار: 1404/4/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb