مقدمه
اختلال پردازش شنوایی نوعی اختلال در پردازش ادراکی اطلاعات شنوایی در دستگاه عصبی مرکزی و فعالیتهای بیولوژیک آن است. افراد دچار این اختلال با وجود آستانههای شنوایی هنجار و هوش بهنجار، در پردازش محرکات شنیداری بهویژه در پردازش گفتار در حضور نویز زمینه محیط، دچار مشکل هستند [
1]. افراد با اختلال پردازش شنوایی در محیطهایی با حضور نویز رقابتی یا در محیطهای صوتی پرطنین عملکرد شنوایی ضعیفی دارند، در دنبال کردن دستورهای گفتاری بهخوبی عمل نمیکنند و در درک گفتار سریع، تنزلیافته، در حضور نویز رقابتی، جهتیابی (سویابی) و مکانیابی صدا دچار مشکل هستند. درخواستهای مکرر برای تکرار یا بازنویسی اطلاعات، آسیبهای زبان، خواندن، تلفظ کردن، مشکل در مکالمه با تلفن، مشکل یا ناتوانی در تشخیص تغییرات ظریف در لحن صدا که زمینهساز طنز و طعنه است، مشکل در یادگیری یک زبان خارجی یا مواد گفتاری جدید، مشکل در حفظ توجه، مشکل در آواز خواندن و درک ضعیف از موسیقی در این کودکان دیده میشود. این افراد معمولاً در آموزشهای تحصیلی نیز با دشواری روبهرو هستند [
2].
اختلال پردازش شنوایی در طیف وسیعی از جمعیتها، ازجمله کودکان و بزرگسالان دیده میشود [
3]. این اختلال در طیف کودکان به دلیل قرارگیری در سن یادگیری و تحصیل اهمیت ویژهای پیدا میکند [
4]. براساس تحقیقات شیوع تقریبی اختلال پردازش شنوایی در کودکان سن مدرسه، 2 تا 20 درصد گزارش شده است [
5, 6, 7, 8, 9, 10]. شیوع اختلال پردازش شنوایی کودکان مشکوک به اختلال پردازش شنوایی در ایران 9/8 درصد گزارش شده است [
11]. شیوع اختلال پردازش شنوایی در دختران و پسران سن مدرسه در شهر تهران، به ترتیب 3/3 درصد و 8/3 درصد و شیوع کلی 4/6 درصد گزارش شده است [
12]. بنابراین شناسایی و تشخیص بهموقع این اختلال میتواند اثرات سوء این اختلال بر آموزش و یادگیری کودکان را به میزان قابلتوجهی کاهش دهد [
13]. تشخیص اختلال پردازش شنوایی بسته به معیارها و ابزارهای ارزیابی مورد استفاده بسیار متفاوت است [
2]. برخی از اختلالات در کودکان، مانند اختلال کاستی توجه، بیشفعالی و اختلالات یادگیری ممکن است تظاهرات بالینی مشابهی با کودکان دارای اختلال پردازش شنوایی داشته باشند. پس مدیریت و درمان این کودکان مستلزم تشخیص دقیق است [
14].
در حال حاضر، چندین مجموعه آزمون و پرسشنامه برای ارزیابی و تشخیص اختلال پردازش شنوایی در کودکان موجود است. باتوجهبه شدت و پیچیدگی فرایند تشخیص و اهمیت مداخله زودهنگام، غربالگری برای ارجاع این بیماران برای آزمونهای تشخیصی ضروری است. غربالگری اختلال پردازش شنوایی ابزاری را برای شناسایی گروهی از کودکان که نیاز به ارزیابی جامعتری دارند، فراهم میکند. غربالگری علاوه بر مزایایی که در شناسایی اولیه به همراه دارد، میتواند به تمایز مشکلات کودک که مرتبط با اختلالات با تظاهرات مشابه است نیز کمک کرده، منجر به شناسایی زودتر اختلال پردازش شنوایی و مداخله مؤثرتر شده و در به حداقل رساندن تأثیرات منفی احتمالی این اختلال بر کودک و خانواده کمککننده باشد. ازجمله مزایای دیگر غربالگری میتوان به کاهش ارجاعات غیرضروری و کمک به اولویتبندی بهتر کودکان جهت ارزیابی تشخیصی اشاره کرد. ازاینرو هزینههای کلی مداخله بالینی کاهش یافته و کارایی توانبخشی بهبود مییابد [
15].
مرحله غربالگری عمدتاً ازطریق پرسشنامه، آزمونهای رفتاری و ترکیبی از پرسشنامه و آزمونهای رفتاری انجام میشود. غربالگری باید با استفاده از ابزارهای کمهزینه انجام شود و بهراحتی بر روی طیف وسیعی از افراد قابلانجام باشد. بنابراین غربالگری اختلال پردازش شنوایی ازطریق پرسشنامه میتواند ازنظر زمان و هزینه، مقرونبهصرفه باشد و علاوهبراین، پرسشنامه میتواند اطلاعات خاص و کاربردی درمورد مشکلات روزمره افراد ارائه دهد. پس اولین قدم درزمینه تشخیص و شناسایی این کودکان میتواند استفاده از پرسشنامه باشد که در مقایسه با آزمونهای رفتاری ترجیح داده میشود [
16].
در حال حاضر از چندین پرسشنامه برای غربالگری اختلال پردازش شنوایی، مانند بازبینه (چکلیست) مشکلات شنوایی فیشر، مقیاس عملکرد پردازش شنوایی کودکان، مقیاس رفتارهای شنوایی، پرسشنامه قلمرو پردازش شنوایی و پرسشنامه مدل بوفالو استفاده میشود [
7،
8،
16]. در حال حاضر نسخههای فارسی منتشرشده از پرسشنامهها در ایران شامل پرسشنامه قلمرو پردازش شنوایی که در سال 2017 در دانشگاه علومپزشکی ایران تهیه شده است [
12 ,13]، پرسشنامه مدل بوفالو که در سال 2020 در دانشگاه علومپزشکی تهران تهیه شده است [
17] و پرسشنامه چکلیست فیشر که در سال 2018 در دانشگاه تهران تهیه شده است در دسترس است [
18].
یکی از مجموعه آزمونهای تشخیصی معتبر، مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی است. هدف از این مجموعه شناسایی و تشخیص زودهنگام اختلال پردازش شنوایی در کودکان بهمنظور تسریع مداخله است [
19]. در کنار مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی بهعنوان ابزار غربالگری مورد استفاده قرار میگیرد. پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی براساس مطالعه چرمارک در سال 1998 و شیفمن در سال 1999 طراحی شده است [
20] تا همراه با آزمونهای تشخیصی رفتاری برای شناسایی افراد با اختلال پردازش شنوایی استفاده شود. پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی یک مقیاس امتیازدهی با 12 پرسش از رفتارهای مرتبط با گوش دادن است [
20] که بازتاب رفتارهایی هستند که اغلب در افرادی با چالشهای گوش دادن و مشکلات پردازش شنوایی گزارش میشوند. والدین، آموزگاران یا بزرگسالان آگاه و در ارتباط با کودک رفتارهای مشاهدهشده را در مقیاسی از 1 (مکرر) تا 5 (هرگز) رتبهبندی میکنند
. امتیاز پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی میتواند بین مقادیر 12 تا 60 باشد که بهطور میانگین امتیاز کمتر از 46، در نسخه اصلی، دارای عامل خطر اختلال پردازش شنوایی در نظر گرفته میشود. برای بررسی عملکردی نتایج، پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی باید همراه با آزمونهای فرعی در حداقل یک قلمرو از مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی استفاده شود [
21]. باتوجهبه اهمیت پرسشنامهها در غربالگری اختلال پردازش شنوایی، سهولت امتیازدهی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی توسط بزرگسال آگاه و در ارتباط با کودک اعم از والدین یا معلم، اعتبار بالا و کاربرد آن در تحقیقات بالینی مختلف، هدف مطالعه حاضر تهیه نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی و تعیین نقطه برش، پایایی و روایی آن است.
روشها
در مرحله اول پس از کسب اجازه از پدیدآورنده پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی فرایند، ترجمه پرسشنامه براساس پروتکل بینالمللی ارزیابی کیفیت زندگی صورت گرفت؛ بدین صورت که ترجمه ابتدا توسط 2 نفر مترجم مسلط به زبان انگلیسی و زبان فارسی انجام شد. سپس جهت بررسی انطباق پرسشنامه ترجمهشده با نسخه اصلی، مجدداً نسخه بهدستآمده در مراحل قبلی، توسط فرد سوم (انگلیسیزبان مسلط به زبان فارسی)، بار دیگر به زبان انگلیسی برگردانده شد. نسخه انگلیسی ترجمهشده به نویسنده اصلی ارسال شد و پس از تأیید توسط ایشان، ترجمه فارسی به متخصصین شنواییشناس فعال در حوزه اختلال پردازش شنوایی ارائه شد. آنها ترجمه را براساس جداول استاندارد کیفیت ترجمه، روایی ظاهری و محتوایی مورد بررسی قرار دادند. سپس تغییرات لازم در سوالها براساس پیشنهادات متخصصان و با بررسی از سوی گروه پژوهشی این مطالعه اعمال شد. در مرحله دوم برای نمونهگیری از روش در دسترس استفاده شد. بر روی تمام کودکان سن مدرسه شهر تهران و شیراز که والدین آنها فرم رضایتنامه را تکمیل کرده بودند و شرح حال آنها مشکلات عصبشناختی، روانشناختی و شنوایی را گزارش نمیکند (360 کودک) اتوسکوپی، آزمون ادیومتری و تمپانومتری انجام شد.
معیارهای خروج شامل عدم تمایل کودک یا والدین به ادامه همکاری در مطالعه و عدم توانایی تکمیل آزمونها یا از دست دادن معیارهای ورود در حین مطالعه بود. باتوجهبه ملاکهای ورود و خروج از بین دانشآموزان32 کودک با اختلال پردازش شنوایی تشخیص داده شدند و برای محاسبه مقادیر بهنجار باتوجهبه ملاکهای ورود و خروج از بین دانشآموزان، 328 کودک بهنجار تشخیص داده شدند. سپس آزمون بررسی حافظه فعال و مجموعه آزمونهای رفتاری ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی شامل آزمونهای توجه شنیداری انتخابی تکگوشی، اعداد دایکوتیک و الگوی زیروبمی اجرا شد.
آزمون توجه شنیداری انتخابی تکگوشی ابزار ارزشمندی برای ارزیابی توجه انتخابی در کودکان است. در آزمون توجه شنیداری انتخابی تکگوشی برای کودک یک داستان جذاب متناسب با سن او پخش میشود که در حین آن واژههای کلیدی گفته میشود مثلاً «سیب را نشان بده». از کودک خواسته میشود به داستان توجه نکند و متعاقب پخش شدن واژههای کلیدی، درخواست را انجام دهد. آزمون شامل 25 آیتم است که هر آیتم شامل 6 پاسخ در مجموعه بسته است. اگر کودک درگیر داستان شود، نمیتواند واژه موردنظر را تشخیص دهد. این آزمون درک گفتار در نویز و توجه انتخابی شنوایی کودک را بررسی میکند [
22].
آزمون الگوی زیروبمی توانایی تشخیص الگو و توانایی تمییز فرکانسی کودک را بررسی میکرد. این آزمون شامل 20 مجموعه از صداهای زیر و بم است که به ترتیب خاصی ارائه شدند و کودک میبایست به همان ترتیب آنها را تکرار میکرد [
23]. آزمون اعداد دایکوتیک نیز شامل عددهای 4 آیتمی بود که 2 عدد در گوش راست و 2 عدد در گوش چپ بهصورت همزمان پخش شده و کودک باید اعداد را تکرار میکرد. برخی از ویژگیهای آزمون اعداد دایکوتیک، آن را برای ارزیابی کودکان با مشکلات پردازش شنوایی مرکزی مناسب کرده است که عبارتاند از: حساسیت بالا، سریع بودن (کمتر از 5 دقیقه) و اجرای آسان، امتیازدهی سریع، بار زبانی کم، آسان برای درک دستورالعملهای آزمون و پاسخ مناسب، مقاوم بودن نسبت به کمشنوایی انتقالی و حسیعصبی خفیف و سازگار با تکنیکهای مختلف پاسخ، مانند اشاره به اعداد درست یا نوشتن آنها. تفسیر نتایج براساس امتیازهای هر گوش و برتری یک گوش (تفاوت امتیاز بین دو گوش) است [
24].
افراد موردمطالعه براساس نتایج بهدستآمده در زیرمجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی و معیار امتیاز پایین در 2 آزمون از 3 آزمون به 2 گروه اختلال پردازش شنوایی و بهنجار تقسیم شدند. پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی به والدین و آموزگاران (جهت حذف عامل سوگیری) کودکان بهنجار و کودکان با اختلال پردازش شنوایی در قالب 4 گروه سنی 8 تا 9، 9 تا 10، 10 تا 11 و 11 تا 12 سال ارائه شد و امتیازهای پرسشنامه با نتایج مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی مقایسه شد. جهت تعیین پایایی، به روش آزمون بازآزمون از ضریب همبستگی درونردهای و جهت تعیین پایایی درونی، از آلفای کرونباخ استفاده شد. بنابراین در انتها از والدین و آموزگاران 30 کودک شرکتکننده در آزمایش خواسته شد که پرسشنامه را به فاصله 2 هفته تکمیل کنند. پایایی پرسشنامه نیز بررسی شد.
یافتهها
این تحقیق با هدف تهیه نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی و تعیین روایی و پایایی آن بهمنظور تدوین یک ابزار پایا و قابلاطمینان برای غربالگری کودکان با اختلال پردازش شنوایی و استفاده بالینی از آن انجام شد. ابتدا به تحلیل آماری نتایج بهدستآمده پرداخته میشود.
مقدار قابلقبول برای نسبت روایی محتوایی باتوجهبه تعداد شنواییشناسان شرکتکننده در نظرسنجی (10 نفر) برای ارزیابی روایی پرسشنامه عددی بیش از 0/62 است. مقدار قابلقبول شاخص روایی محتوایی برای هر سؤال از پرسشنامه عددی بیش از 0/79 است. در این پژوهش طی فرایند ارزیابی نسبت روایی محتوایی، نظر متخصصان درباره ضرورت هریک از سؤالات نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی بررسی شد که مقدار آن از حداقل میزان نسبت روایی محتوایی که 0/62 است بالاتر بود. شاخص روایی محتوایی برای ویژگیهای مربوط بودن، واضح بودن و ساده بودن سؤالات نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی ، بهصورت میانگین به ترتیب 1، 0/99 و 0/99 به دست آمد که بالاتر از معیار 0/79 بود و نشانگر شاخص روایی محتوایی مناسب برای پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی است.
نسخه فارسی پرسشنامه در گروهی متشکل از 360 کودک بین 8 تا 12 سال مطالعه شد. این گروه بزرگترین گروهی است که تحلیل روانسنجی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی در آن انجام شده است. میانگین امتیاز برای پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی والدین 50/59 (sd=7/45) و میانگین امتیاز برای پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی معلم 49/68 (SD=6/79) به دست آمد.
در بخش ارزیابی روایی افتراقی و بررسی پایایی نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی در این پژوهش، 360 کودک دختر و پسر سن مدرسه در قالب 4 گروه سنی 90 نفری 8 تا 9، 9 تا 10، 10 تا 11 و 11 تا12 سال مورد مطالعه قرار گرفتند. در گروه اختلال پردازش شنوایی 32 کودک (15 دختر و 17 پسر) و در گروه هنجار 328 کودک (165 دختر و 163 پسر) شرکت داشتند. امتیازات پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی والدین و معلم به 2 گروه اختلال پردازش شنوایی و بهنجار تقسیم شد و برای بررسی ارتباط نتایج بهدستآمده پرسشنامه با نتایج مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی از آزمون کای اسکوئر استفاده شده است.
در مقایسه امتیازات پرسشنامه والدین، از 32 نفر، 30 دانشآموز دارای اختلال پردازش شنوایی تشخیص داده شدند (93/8 درصد) و از 328 نفر، 326 دانشآموز بهنجار تشخیص داده شدند (99/3 درصد). در مقایسه امتیازات پرسشنامه معلم، از 32 نفر، 30 دانشآموز دارای اختلال پردازش شنوایی تشخیص داده شدند (93/8 درصد) و از 328 نفر، 325 دانشآموز بهنجار تشخیص داده شدند (99/1 درصد). تعداد دادهها حداقل در یک مقدار نسبت به سایر مقادیر اندک است و 25 درصد مقادیر کمتر از 5 است؛ بنابراین از آزمون فیشر برای بررسی وجود ارتباط و یا مستقل بودن 2 کمیت گروهبندیشده از یکدیگر استفاده شد. مقدار احتمال برای پرسشنامه معلم در آزمون فیشر کمتر از 0/001 به دست آمد که نشاندهنده وجود ارتباط معنادار بین امتیازات گروهبندیشده پرسشنامه و گروهبندیشده مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی است. باتوجهبه میزان همبستگی نتایج پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی با نتایج مجموعه آزمونهای ارزیابی چندگانه پردازش شنوایی در نسخه فارسی، همگرایی آنها قابلقبول است و با هم همخوانی دارند. همچنین برای مقایسه امتیازات پرسشنامه در گروههای سنی مختلف از آزمون واریانس یکطرفه استفاده شد و تفاوت معناداری در بین گروههای مختلف دیده نشد (P<0/05) (
جدول شماره 1).

در پژوهش حاضر برای محاسبه پایایی در طول زمان، از روش آزمون بازآزمون با محاسبه شاخص همبستگی درونردهای استفاده شده است. از والدین و معلمهای 30 کودک شرکتکننده در پژوهش، 2 هفته بعد از تکمیل اول، مجدداً خواسته شد تا پرسشنامه را تکمیل کنند و نتایج برای پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی برای هر فرد ثبت شد. نتایج ارزیابی در 2 نوبت، با ضریب همبستگی درونردهای برابر با 0/96 بوده و بهطور معناداری با یکدیگر همبستگی داشتند. برای محاسبه پایایی از نوع همسانی درونی، از شاخص آلفای کرونباخ برای تمامی شرکتکنندهها در پژوهش استفاده شد. با ارزیابی ضریب آلفای کرونباخ، همسانی درونی برای پرسشنامه والدین و معلم به تفکیک محاسبه شد. مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه والدین 0/92 به دست آمد. میزان ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه معلم 0/93 به دست آمد.
پس از تأیید روایی و پایایی و تکمیل پرسشنامه توسط افراد موردمطالعه، برای تعیین نقطه برش، حساسیت و ویژگی، از منحنی راک استفاده شد (
تصاویر شماره 1،
2).


منحنی راک، نموداری است که از تقسیم نسبت حساسیت به مثبت کاذب به دست میآید. هرچه این منحنی به گوشه چپ نمودار نزدیکتر باشد، صحت آن بیشتر است، زیرا در این قسمت میزان حساسیت، عدد 1 و میزان مثبت کاذب، صفر است. سطح زیر نمودار راک امتیازات پرسشنامه معلم 99 درصد به دست آمده است. مقدار 46 دارای 99 درصد حساسیت و 94 درصد ویژگی است. مساحت زیر منحنی راک امتیازات پرسشنامه والدین با نقطه برش 46، 99 درصد حساسیت و 94 درصد ویژگی به دست میآید. نقطه برش 46 برای نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی دارای حساسیت و ویژگی بالایی است. بدان معنا که اگر فردی در این پرسشنامه امتیاز46 یا پایینتر کسب کند، مشکوک به اختلال پردازش شنوایی است (
جدول شماره 2).
بحث
هدف از این مطالعه تهیه نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی، تجزیهوتحلیل آماری برای ارزیابی روایی و پایایی پرسشنامه بود. در پژوهش حاضر پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی از زبان انگلیسی توسط کارشناسان مسلط به زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شد و سپس ترجمه بهدستآمده توسط جامعه هدف و متخصصان شنواییشناسی مورد بررسی قرار گرفت. پس از آنکه ابهامات رفع شد و روایی صوری و محتوایی پرسشنامه بازگردانیشده تأیید شد، برای سایر مراحل پروژه حاضر مورد استفاده قرار گرفت. براساس یافتههای این مطالعه، تناسب معنایی، مفهومی و اصطلاحی نسخه فارسی پرسشنامه نهاییشده با نسخه اصلی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی مورد تأیید قرار گرفت.
طی فرایند ارزیابی نسبت روایی محتوایی، نظر متخصصان درباره ضرورت هریک از سؤالات نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی بررسی شد که مقدار آن از حداقل میزان نسبت روایی محتوایی که 0/62 است بالاتر بود. همچنین بهعنوان جزء دیگری از این فرایند نظر آنها درباره 3 گویه «مربوط بودن»، «واضح بودن» و «ساده بودن» شاخص روایی محتوایی ارزیابی شد که در هر سه مورد، مقادیر بالاتر از 0/79 و در سطح بالایی حاصل شدند که نشانگر این است که شاخص روایی محتوایی نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی مناسب است. بنابراین میتوان نتیجه گرفت متن نسخه فارسی این پرسشنامه به گونهای اصولی و مطابق با استانداردهای جهانی نوشته شده است. به گونهای که شیوه استفادهشده در نگارش پرسشنامه و همچنین میزان وضوح و مرتبط بودن آن با نسخه اصلی بهخوبی رعایت شده است. مراحل مشابه این پژوهش در روند بازگردانی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی در زبانهای پرتغالی، اسپانیایی و لهستانی انجام شده است [
21،
25،
26].
محققان در مطالعات مختلف از مجموعههای متفاوتی از تستهای شنیداری برای بررسی همبستگی پرسشنامه استفاده کردند اما در همه آنها نتایج با نتایج پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی همبستگی داشتند [
20،
21،
23،
25،
26] سامرز در مطالعهای میانگین امتیاز پرسشنامه را برای گروه 8 تا 12 سال 46 امتیاز گزارش کرده است [
20]. در مطالعه نسخه لهستانی، میانگین نمره تقریباً یکسان 46/6 (SD=9/02) بود. [
21] در مطالعه نسخه اسپانیایی، میانگین امتیاز سنی در جمعیتی از کودکان آرژانتینی 4 تا 5 سال 48/6 (SD=7/57) بود [
26]. در مطالعه حال حاضر میانگین امتیاز پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی نسخه والدین 50/59 (SD=7/45) و معلم 49/68 (SD=6/79) به دست آمده است.
برای بررسی روایی افتراقی در مطالعه حال حاضر از آزمون فیشر و مقایسه نمرات پرسشنامه بین 2 گروه بهنجار و اختلال پردازش شنوایی استفاده شد و با آنالیزهای آماری مشخص شد تفاوت معناداری بین امتیاز 2 گروه وجود دارد. درنتیجه پرسشنامه ترجمهشده از روایی افتراقی قابلقبولی برای تمییز افراد دارای اختلال پردازش شنوایی با گروه هنجار برخوردار است. با بررسیهای آماری و همچنین استفاده از نمودار راک و سطح زیر منحنی، میزان نقطه برش نسخه فارسی پرسشنامه برابر با 46 به دست آمد. این مقدار به مقادیر نقطه برش ذکرشده در نسخههای پرتغالی، اسپانیایی و لهستانی بسیار نزدیک است [
21،
25،
26].
شیوههای مختلفی برای ارزیابی پایایی وجود دارد که ارزیابی همبستگی درونردهای و همسانی درونی ازجمله آنهاست که هر دو در این مطالعه، بررسی شدند. برای بررسی همبستگی درونردهای از نتایج ارزیابی در 2 نوبت استفاده شد که ضریب ICC برابر با 0/96 بود و بهطور معناداری با یکدیگر همبستگی داشتند که نشانگر پایایی نتایج پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی در ارزیابیهای مکرر است که در سایر زبانها نیز تأیید شده است. مقدار ICC در نسخه لهستانی 93/2 درصد به دست آمده بود [
21]. ضریب پایایی ذکرشده نشاندهنده پایایی بالای نسخه فارسی پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی است. همسانی درونی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، ارزیابی شد. در مطالعه فعلی ضریب آلفای کرونباخ برای نسخه والدین 92/3 و برای نسخه معلم 93/3 به دست آمد. در مطالعات مربوط به نسخه پرتغالی و لهستانی همسانی درونی با آلفای کرونباخ اندازهگیری شد و مقادیر آن به ترتیب 0/84 و 0/93 بود [
21،
26].
نتایج مطالعه نشان میدهد پرسشنامه مقیاس رفتارهای شنوایی ابزار معتبر و قابلاعتمادی برای غربالگری پردازش شنوایی است. استفاده بالینی از پرسشنامه به متخصص اجازه میدهد تا دانش بیشتری درمورد فرد با اختلال پردازش شنوایی به دست آورد و مشکلات را سریعتر و کارآمدتر پیدا کند. دادههای جمعآوریشده میتواند به تشخیص، انتخاب آزمایشهای بیشتر و برنامهریزی درمان کمک کند.
نتیجهگیری
نتایج نشان داد نسخه فارسی این پرسشنامه ابزاری پایا و روا بوده و میتواند بهعنوان یک ابزار غیرتهاجمی بالینی و تحقیقاتی جهت افتراق کودکان دارای اختلال پردازش شنوایی استفاده شود.
کلیه کدهای اخلاقی 31گانه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی که مرتبط با تحقیق حاضر و بهصورت زیر است، رعایت شده است:
1. هدف اصلی این مطالعه، ارتقای سلامت انسآن ها توام با رعایت کرامت و حقوق ایشان بود.
4. مواردی از قبیل سرعت، سهولت، راحتی پژوهشگر، هزینه پایینتر و یا صرفاً عملی بودن آن بههیچوجه موجب قرار دادن آزمودنی در معرض خطر یا زیان افزوده به وی نشد.
8. طراحی و اجرای این پژوهش که بر روی آزمودنی انسانی انجام گرفت، منطبق با اصول علمی پذیرفتهشده براساس دانش روز و مبتنی بر مرور کامل منابع علمی موجود و پژوهشهای قبلی است.
13. کسب رضایت آگاهانه افراد جامعه موردمطالعه در اجرای آزمونها ازطریق فرم رضایتنامه انجام شد.
15. روند آزمون و نقش افراد در آنها بهطور کامل و شفاف توضیح داده شد. همچنین شرکتکنندگان میتوانستند در صورت عدم تمایل ازادامه همکاری در طرح، کنارهگیری کنند.
25. به افراد جامعه مطالعه اطمینان داده شد از اطلاعات شخصی آنها در پرسشنامه به غیر از پژوهش در جای دیگری استفاده نشد.
27. در صورت تمایل شرکتکنندگان به آگاهی از نتایج تحقیق، خلاصهای از نتایج تحقیق به آنها ارائه شد.
28. نتایج پژوهش بهصورت دقیق، کامل و صادقانه منتشر خواهد شد.
29. نحوه ارائه گزارش و اعلام نتیجه تحقیقها متضمن رعایت حقوق مادی و معنوی عناصر ذیربط (آزمودنی، پژوهشگر، سازمان مربوطه) بود.
31. روش پژوهش با ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و دینی جامعه در تناقض نیست.
کدهای اخلاق پژوهش گروههای آسیبپذیر:
2. هدف از پژوهش پیشبرد دانش دررابطهبا سلامت نوزادان و کودکان یا ارتقای سلامت و مراقبت از این گروه بود.
4. در کودکان 7 تا 15 سال تمام، رضایت آگاهانه کتبی از سرپرست قانونی گرفته شد. همچنین متناسب با سطح درک و شناخت کودک، موافقت آگاهانه وی نیز اخذ شد. کودک حق داشت اطلاعات لازم را در حد توانایی فهم خود دریافت کند، نظر خود را بیان کند و تصمیم بگیرد. روشهای مورداستفاده برای ارائه اطلاعات و اخذ رضایت، متناسب با سن و قدرت فهم کودک بود.
12. در پژوهشهای درمانی، نسبت فایده به خطرات موردانتظار برای خود آزمودنیها بهگونهای بود که انجام پژوهش را براساس منافع آزمودنیها توجیه میکرد.
16. ازآنجاییکه پژوهش که شامل پرسشگری (اعم از مصاحبه یا تکمیل پرسشنامه) بود، توجه شد که احساس گناه، بدبینی یا نگرانی نامناسب در والدینی که مورد پرسشگری قرار میگیرند ایجاد نشود. برای این منظور، توضیحات لازم در ضمن اخذ رضایت آگاهانه ارائه شد.
17. هیچگونه هزینه مالی برای شرکت در پژوهش به کودکان یا سرپرست قانونی آنان پرداخت نشد، ولی هزینههایی که در نتیجه شرکت در پژوهش متحمل شدهاند، پرداخت شد. دادن هدیههای کوچک و فاقد ارزش مالی بالا (مانند بسته کوچک مدادرنگی یا کاغذ رنگی یا میانوعدههای ساده) به کودکان شرکتکننده در پژوهش ازنظر اخلاقی ایرادی نداشت و تشویق میشدند.
18. سرپرستان کودکان این حق را داشتند در طی انجام پژوهش کودک خود را همراهی کنند.
19. سرپرستان کودک، در صورت تمایل از فرصت کافی برای مشورت با بستگان، مراقبان بهداشتی و مشاورین مستقل دررابطهبا شرکت در پژوهش، برخوردار شدند.
20. به تمامی سؤالات و دغدغههای سرپرستان کودک در طی پژوهش پاسخ مناسب داده شد.
21. اخذ رضایت آگاهانه از کودک و سرپرستان او ترجیحاً توسط شخص یا اشخاصی انجام گرفت که در تیم درمانی او مشارکت نداشتند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش دارای کد اخلاق به شماره IR.USWR.REC.1401.220 صادره از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بود.
حامی مالی
مرکز تحقیقات علوم اعصاب اطفال دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حامی مالی این پژوهش بوده است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی: مهنا جوانبخت و امیرعباس ابراهیمی؛ روششناسی و تحلیل: عنایتالله بخشی؛ اعتبارسنجی، تحقیق و بررسی، نگارش، مدیریت پروژه: ریحانه مهبودی؛ نظارت: مریم رمضانی، مهنا جوانبخت، امیرعباس ابراهیمی و عنایت الله بخشی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.
Arabi A, Mehrkian S, Mirzaei H, Bakhshi E. Comparing auditory sustained attention in children with auditory processing disorder and normal children. Koomesh. 2020; 22(4):650-4. [Link]
2.
American Speech-Language-Hearing Association. American Speech-Language-Hearing Association Practice Policy. Maryland: American Speech-Language-Hearing Association; 2005. [Link]
3.
Musiek FE, Baran JA, Bellis TJ, Chermak GD, Hall JW, Keith RW, et al. Guidelines for the Diagnosis, Treatment and Management of Children and Adults with Central Auditory Processing Disorder. American Academy of Audiology. 2010; 1-51. [Link]
4.
Rockville M. Auditory processing disorders working group on auditory processing disorders. American Speech-Language Hearing Association. 2005. [Link]
5.
Bamiou DE, Musiek FE, Luxon LM. Aetiology and clinical presentations of auditory processing disorders--a review. Archives of Disease in Childhood. 2001; 85(5):361-5. [DOI:10.1136/adc.85.5.361] [PMID]
6.
O’Hara B, Mealings K. Developing the auditory processing domains questionnaire (APDQ): A differential screening tool for auditory processing disorder. International Journal of Audiology. 2018; 57(10):764-75. [DOI:10.1080/14992027.2018.1487087] [PMID]
7.
Jerger J, Musiek F. Report of the Consensus Conference on the Diagnosis of Auditory Processing Disorders in School-Aged Children. Journal of the American Academy of Audiology. 2000; 11(9):467-74. [DOI:10.1055/s-0042-1748136] [PMID]
8.
Katz J, Chasin M, Kristina M, Hood LJ, Tillery KL. Handbook of clinical audiology. Philadelphia: Wolters Kluwer Health; 2015. [Link]
9.
Schow RL, Seikel JA, Chermak GD, Berent M. Central auditory processes and test measures: ASHA 1996 revisited. American Journal of Audiology. 2000; 9(2):63-8. [DOI:10.1044/1059-0889(2000/013)] [PMID]
10.
Cacace AT, McFarland DJ. Central auditory processing disorder in school-aged children: A critical review. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 1998; 41(2):355-73. [DOI:10.1044/jslhr.4102.355] [PMID]
11.
Arezou M, Masoumeh R, Nariman R, Hasan S. Estimation of the referral rate of suspected cases of central auditory processing disorders in children aged 8-12 years old in Oshnavieh, Western Iran, based on auditory processing domain questionnaire and speech in noise and dichotic digit tests. Auditory and Vestibular Research. 2018; 27(3):164-70. [Link]
12.
Jarollahi F, Pourbakht A, Jalaie S, Oruie M. Screening of auditory processing disorders in school- aged children in Tehran, Iran using the Auditory Processing Domain Questionnaire. Auditory and Vestibular Research. 2022; 31(1):17-22. [Link]
13.
Ahmadi Z, Jarollahi F, Ahadi M, Hosseini AF. Normalization and validation of Auditory Processing Domain Questionnaire in normal 8-12 year-old children. Auditory and Vestibular Research. 2017; 26(2):93-8. [Link]
14.
Geffner D, Ross-Swain D. Auditory processing disorders: Assessment, management, and treatment. San Diego: Plural Publishing, Incorporated; 2017. [Link]
15.
Sanchez L, Lam E. Evaluation of screening instruments for auditory processing disorder (APD) in a sample of referred children. Australian and New Zealand Journal of Audiology, The. 2007; 29(1):26-39. [Link]
16.
Musiek FE, Chermak GD. Handbook of central auditory processing disorder, volume I: Auditory neuroscience and diagnosis. California: Plural Publishing; 2013. [Link]
17.
Negin E, Farahani S, Babaei S, Faryadras R, Barootiyan SS. Cross-cultural adaptation and determining validity and reliability of the Persian revised Buffalo model questionnaire. Auditory and Vestibular Research. 2020; 29(3):178-85. [Link]
18.
Shakiba S, Rouhbakhsh N, Mohammadkhani Q, Abdollahi FZ, Zadeh EF. Translation, validity, and reliability of the persian version of the fisher auditory problems checklist. Journal of Modern Rehabilitation. 2018; 12(3):169-80. [DOI:10.32598/JMR.V12.N3.169]
19.
Domitz DM, Schow RL. A new CAPD battery-multiple auditory processing assessment: factor analysis and comparisons with SCAN. American Journal of Audiology. 2000; 9(2):101-11. [DOI:10.1044/1059-0889(2000/012)] [PMID]
20.
Summers SA. Factor structure, correlations, and mean data on Form A of the Beta III version of Multiple Auditory Processing Assessment (MAPA)[PhD dissertation]. Pocatello: Idaho State University; 2003. [Link]
21.
Skarżyński H, Bieńkowska K, Gos E, Skarżyński PH, Grudzień D, Czajka N, et al. Cross-Cultural Adaptation of the Scale of Auditory Behaviors Questionnaire. Language, Speech, and Hearing Services in Schools. 2019; 50(4):683-92. [DOI:10.1044/2019_LSHSS-19-0014] [PMID]
22.
Aarabi S, Jarollahi F, Jalaie S. Development and determination of the validity of Persian version of monaural selective auditory attention test in learning disabled children. Auditory and Vestibular Research. 2016; 25(1):49-54. [Link]
23.
Schow RL, Whitaker MM, Seikel JA, Brockett JE, Domitz Vieira DM. Validity of the Multiple Auditory Processing Assessment-2: A test of auditory processing disorder. Language, Speech, and Hearing Services in Schools. 2020; 51(4):993-1006. [DOI:10.1044/2020_LSHSS-20-00001] [PMID]
24.
Carvalho NG, Ubiali T, Amaral MIRD, Colella-Santos MF. Procedures for central auditory processing screening in schoolchildren. Brazilian Journal of Otorhinolaryngology. 2019; 85(3):319-28. [DOI:10.1016/j.bjorl.2018.02.004] [PMID]
25.
Nunes CL, Pereira LD, Carvalho GS. Scale of Auditory Behaviors and auditory behavior tests for auditory processing assessment in Portuguese children. CoDAS. 2013; 25(3):209-15. [PMID]
26.
Miranda AR, Bruera JA, Serra SV. Scale of auditory behaviors: Normative reference values for healthy Argentinian children. ACTA Neuropsychologica. 2017; 15(2):119. [DOI:10.5604/01.3001.0010.2403]