مقدمه
فناوری‌های کمکی یک اصطلاح کلی برای وسایل کمکی، سیستم‌ها و خدمات مرتبط با آن‌هاست. ویلچر، عینک، سمعک، پروتزها، یا نرم‌افزار و برنامه‌هایی که ارتباطات بین‌فردی، دسترسی به اطلاعات، مدیریت زمان، توانبخشی، آموزش و غیره را پشتیبانی می‌کنند، ازجمله مهم‌ترین وسایل کمکی هستند. باتوجه‌به ظرفیت فناوری‌های کمکی در حفظ و افزایش استقلال فردی، بهبود عملکرد و افزایش مشارکت در جامعه، دسترسی به آن‌ امری حیاتی برای افرادی است که دچار مشکلات عملکردی موقت یا دائمی هستند. نیاز به استفاده از این فناوری‌ها باتوجه‌به گسترش بیماری‌های غیرواگیر و کهنسالی جمعیت، رو به افزایش است. 
سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی، به نقش و تعهد دولت‌ها و سایر ذی‌نقشان برای تأمین دسترسی کافی بر فناوری‌های کمکی موردنیاز جامعه تأکید کرده‌اند [1] که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به معاهده سازمان ملل متحد دررابطه‌با حقوق افراد دارای ناتوانی اشاره کرد [2]. لزوم افزایش دسترسی به فناوری‌های کمکی در سال‌های اخیر توسط سازمان جهانی سلامت نیز مورد تأکید قرار گرفته است. برنامه اقدام جهانی ناتوانی این سازمان (2014 -2021) از اجرای اقدامات طراحی‌شده به‌منظور برآورده کردن حق افراد دارای ناتوانی حمایت می‌کند که افزایش دسترسی به فناوری‌های کمکی یکی از اهداف آن است [3]. علاوه‌برآن، رفع نیاز و بهبود دسترسی افراد به فناوری‌های کمکی موردنیاز خود، عنصر اصلی تحقق تعهدات مندرج در پیمان‌نامه سازمان ملل  متحد درمورد حقوق افراد دارای ناتوانی و دست‌یابی به پوشش همگانی سلامت است و می‌تواند متضمن این موضوع باشد که هیچ کس در تحقق اهداف توسعه پایدار جا نمانده است [4  5, 6]. 
با وجود اقدام‌هایی که تاکنون برای اجرایی شدن این سیاست‌ها و تعهدات انجام شده است، شواهد نشان می‌دهند دسترسی به فناوری‌های کمکی مقرون‌به‌صرفه و باکیفیت برای افراد نیازمند، به‌ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط با چالش‌های متعددی مواجه است [4]. این بدان معناست که با وجود تأثیر فناوری‌های کمکی بر سلامت، تندرستی بیشتر و مشارکت برابر در جامعه،‌ دسترسی مناسبی به این فناوری‌ها در سراسر جهان وجود ندارد و مطابق برآورد سازمان جهانی سلامت، از هر 10 نفر در دنیا فقط یک نفر به فناوری‌های کمکی موردنیاز خود دسترسی دارد [7]. 
به‌منظور تسریع در کاهش شکاف بین نیاز افراد و دسترسی آن‌ها به فناوری‌های کمکی،‌ در سال 2014 برنامه همکاری جهانی درزمینه فناوری‌های کمکی توسط سازمان جهانی سلامت آغاز به کار کرد که هدف آن بهبود دسترسی به فناوری‌های کمکی باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه در جهان است [8]. به‌دنبال آن و به‌منظور بررسی ارزیابی میزان دسترسی به این فناوری‌ها، این سازمان ابزار ارزیابی سریع فناوری‌های کمکی را با مشارکت صاحب‌نظران سطح جهانی طراحی و ارزیابی کرد و آن را به‌عنوان ابزاری معرفی کرد که می‌تواند در شناسایی نیاز‌ها و نیاز‌های برآورده‌نشده به فناوری‌های کمکی، موانع دسترسی به فناوری‌های کمکی و رضایت کاربران از این فناوری‌ها مفید واقع شود. ابزار معرفی‌شده، این قابلیت را دارد که با دیگر رویکردهای مطالعاتی و برای گروه‌های مختلف جمعیتی استفاده شود یا در دیگر پیمایش‌های ملی ادغام شود. باتوجه‌به نقش فناوری‌های کمکی در بهبود کیفیت زندگی افراد و در نظر گرفتن این موضوع که پیمایش‌های سلامت یا ناتوانی به‌ندرت دربردارنده پرسش‌هایی درباره این فناوری‌ها هستند و کمتر می‌توانند داده‌هایی را برای تصمیم‌گیران فراهم کنند،‌ این ابزار ساده برای پاسخ به اصلی‌ترین و مهم‌ترین پرسش‌ها درباره فناوری‌های کمکی طراحی شده است [9].
بخش‌های اصلی ابزار rATA عبارت‌اند از:
 1. اطلاعات اولیه پرسش‌گری شامل 10 پرسش؛
 2. ویژگی‌های عمومی شامل سن و جنس؛ 
3. پرسش‌های مربوط به سنجش مشکلات عملکردی و تعیین نیاز در شش حیطه حرکتی، بینایی، شنوایی، شناختی، ارتباطی و مراقبت از خود شامل 6 پرسش؛
 4. پرسش‌های مربوط به وضعیت عرضه و تقاضا برای فناوری‌های کمکی شامل 11 پرسش که به‌صورت خوداظهاری بوده و فرد پس از بیان نیاز یا استفاده، وسیله کمکی مدنظر خود را از روی تصاویر نشان می‌دهد و پرسش‌های مربوط به منابع، پرداخت‌کنندگان و موانع دسترسی به فناوری‌های کمکی و خدمات مرتبط شامل را پاسخ می‌دهد؛ 
5. پرسش‌های مربوط به وضعیت رضایت از فناوری‌های کمکی و خدمات مرتبط شامل 6 پرسش؛ 
6. بخش پیشنهادها شامل 3 پرسش؛
 7. نظرهای پرسشگر شامل 3 پرسش. این ابزار جهت انجام پیمایش‌های مبتنی بر جمعیت استفاده می‌شود که تکمیل پرسش‌های آن توسط پرسشگر و از طریق مصاحبه با افراد انجام می‌شود.
در ایران نیز براساس برآورد ناتوانی سازمان جهانی سلامت، تقریباًً بیش از 11 میلیون نفر دارای ناتوانی هستند. علاوه‌براین، ممکن است به‌دلیل افزایش جمعیت، افزایش بیماری‌های مزمن و پیامدهای بلایایی مانند سیل، زلزله و غیره و حوادث رانندگی و غیرترافیکی، میزان ناتوانی در کشور افزایش یابد [10]، اما متأسفانه به دلایلی مانند میزان تأثیر‌گذاری پایین، نبود صدای واحد و در اقلیت بودن، مباحث مرتبط با افراد دارای ناتوانی در ایران در دستور کار قرار نمی‌گیرد [11] و با وجود تأکید اسناد مختلف بر نقش فناوری‌های کمکی در ایجاد فرصت برای افراد دارای ناتوانی و تحقق حقوق اولیه خود و علی‌رغم آنکه سیاست‌گذاری در این حوزه مستلزم درک صحیح از وضعیت دسترسی و نیاز به محصولات کمکی، نابرابری‌ها و موانع پیش روست، اطلاعات دقیق و نظام‌مندی در این زمینه وجود ندارد. از‌این‌رو و با هدف جمع‌آوری اطلاعات جامع و قابل‌اتکا دررابطه‌با ارزیابی دسترسی به فناوری‌های کمکی در ایران، طرح ملی استقرار براساس «برنامه جهانی استقرار سازمان جهانی سلامت برای اندازه‌گیری دسترسی به فناوری‌های کمکی» در سال 1400 در کشور انجام شد. به‌منظور انجام این پیمایش، از ابزار rATA استفاده شد و ازآنجاکه نسخه اصلی آن به زبان انگلیسی است، لازم بود برای استفاده در محیط ایران بومی شود. دلیل استفاده از این ابزار این بود که مراحل توسعه و اعتبارسنجی آن توسط سازمان جهانی سلامت انجام شده و انجام پیمایش‌های مشابه در دیگر کشورها تحت نظر این سازمان، امکان مقایسه داده‌های کشور‌های مختلف را فراهم می‌کند. 
مطالعه حاضر با هدف تبیین مراحل انجام‌شده به‌منظور ترجمه و تعیین روایی صوری نسخه فارسی ابزار rATA،‌ جهت استفاده در پیمایش‌ها انجام شد.

روش‌ها
پژوهش حاضر مطالعه‌ای روش‌شناختی است. برای شروع کار، مکاتبه‌ای با دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی سلامت در ایران انجام شد و اجازه ترجمه ابزار از زبان اصلی (انگلیسی) به زبان هدف (فارسی) گرفته شد. ترجمه به روش پیش‌رو ـ پس‌رو انجام شد. بدین‌ترتیب ابتدا ترجمه ابزار به زبان هدف توسط دو مترجم مستقل فارسی‌زبان به‌طور دقیق انجام شد که هر دو مترجم به زبان انگلیسی مسلط بودند. ازآنجایی‌که لازم بود مترجمان با اصطلاحات مورداستفاده در توانبخشی و فناوری کمکی آشنا باشند، ترجمه این مرحله توسط یک استادیار ارتز و پروتز و یک دانشیار کاردرمانی انجام شد. پس از ترکیب دو ترجمه به یک ترجمه واحد، متن ترجمه‌شده توسط 3 نفر صاحب‌نظر (متخصص خدمات توانبخشی، متخصص اپیدمیولوژیست و یکی از اعضای دفتر امور توانبخشی) بررسی و نهایی شد. در طول فرایند ترجمه، تلاش شد از استفاده از کلماتی با بار منفی و نامناسب اجتناب شود و برای کلمات و عبارات با چندین معنا، مناسب‌ترین معانی انتخاب شود. برای درک میزان اثربخشی ترجمه و اطمینان از صحت ترجمه، ترجمه نسخه فارسی نیز انجام شد. دو مترجم مستقل (یک متخصص کاردرمانی و یک پزشک عمومی) که در مرحله پیش شرکت نداشتند، ترجمه پس‌رو را انجام دادند. زبان مادری هر دو مترجم فارسی بود که به زبان انگلیسی نیز تسلط کافی داشتند. مترجمان پس‌رو تنها به نسخه ادغام‌شده دو ترجمه پیش‌رو دسترسی داشتند. 
پس از تطبیق ترجمه انگیسی با متن اصلی ابزار و کسب اطمینان از درستی انتقال مفاهیم، کیفیت متن ترجمه‌شده با ارسال نسخه فارسی ابزار برای دو نفر از کارشناسان زبان و ادبیات فارسی ارزیابی شد. این کارشناسان پیشنهادهای خود را از نظر قواعد دستور زبان و استفاده درست و بجا از کلمات ارائه کردند و اصلاحات موردنیاز براساس پیشنهادهای ایشان انجام شد. سپس روایی صوری ابزار با ارسال این نسخه برای 7 نفر از کارشناسان آشنا با حوزه توانبخشی و سلامت (شامل دکترای فیزیوتراپی، پرستار، دکترای کاردرمانی، دکترای سیاست‌گذاری سلامت، دو نفر متخصص سلامت روان، یک متخصص ارتز و پروتز) ارزیابی شد. این افراد به این سؤال پاسخ می‌دادند که تا چه‌اندازه موارد ترجمه‌شده قابل‌درک هستند و آیا نسخه ترجمه‌شده و اصلی معادل معنایی، اصطلاحی، تجربی و مفهومی دارد یا خیر؟ که پس از رفع اختلافات باقیمانده، نسخه اولیه ابزار ترجمه‌شده، نهایی شد. 

یافته‌ها
نسخه فارسی ابزار، مشابه نسخه انگلیسی دارای 7 بخش است: بخش اول، اطلاعات اولیه/داده‌های نیازسنجی است که شامل 11 پرسش درمورد اطلاعات مرتبط با شناسه پرسشگر و مکان و زمان دقیق انجام پرسشگری است. بخش دوم مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی است و شامل 2 پرسش برای تعیین سن و جنسیت مصاحبه‌شونده است. بخش سوم مربوط به سنجش وضعیت عملکردی و تعیین میزان نیاز به فناوری‌های کمکی است. این بخش، دشواری‌ها و مشکلاتی را که فرد ممکن است در انجام فعالیت‌های خود داشته باشد موردپرسش قرار می‌دهد. در این بخش 6 پرسش وجود دارد که وضعیت عملکردی را در 6 دامنه مختلف حرکتی، بینایی، شنوایی، ارتباطی، حافظه و مراقبت از خود ارزیابی می‌کند. ارزیابی به‌صورت خوداظهاری و با انتخاب یکی از گزینه‌های «مشکلی ندارم»، «کمی مشکل دارم»، «مشکل زیادی دارم»، «اصلاً نمی‌توانم» و «اعلام نشده» صورت می‌گیرد. بخش چهارم مربوط به ارزیابی وضعیت عرضه و تقاضا برای فناوری کمکی است. در این قسمت درارتباط‌با استفاده از فناوری‌های کمکی از فرد سؤال می‌شود و فرد وسیله کمکی مورداستفاده خود را از میان فهرست فناوری‌های مختلف مشخص می‌کند. علاوه‌برآن، در این بخش سؤالات مرتبط با منابع، پرداخت‌کنندگان، مسافت طی‌شده برای تهیه، نیازهای برآورده‌نشده و همچنین موانع دسترسی به فناوری‌های کمکی مطرح می‌شود. این بخش شامل 11 پرسش است. بخش پنجم مربوط به سنجش میزان رضایت از فناوری‌های کمکی است. در این بخش 6 پرسش وجود دارد که میزان رضایت کاربران فناوری‌های کمکی درباره فناوری‌های کمکی، نحوه تعمیر، نگهداری و پیگیری و همچنین میزان تناسب فناوری‌های مورداستفاده با محیط‌های مختلف مورد پرسش قرار می‌گیرد. در صورت نارضایتی کاربر از هریک از موارد ذکرشده، دلایل این نارضایتی نیز مورد سؤال قرار خواهد گرفت. بخش‌های پایانی نیز شامل 3 پرسش برای توصیه‌ها و 3 پرسش درمورد نظرات پرسشگر و مدیریت پس از پیمایش است. تغییراتی که درنتیجه مرحله ترجمه و روایی صوری در نسخه فارسی انجام شد در جدول شماره 1 نشان داده شده است.



بحث
فناوری‌های کمکی در بسیاری از کشورهای با درآمد پایین و متوسط، حوزه‌ای مغفول به شمار می‌آید که در اولویت و دستور کار دولت‌ها قرار نمی‌گیرد. گردآوری داده‌های مرتبط با میزان نیاز و دسترسی به این فناوری‌ها و همچنین شناخت اندازه و وسعت بازار برای جذب سرمایه در این حوزه امری ضروری است و بدون وجود داده‌های معتبر، اولویت‌بخشی، ارزیابی و همچنین مقایسه میزان دسترسی به فناوری‌های کمکی چالش‌برانگیز خواهد بود [12 ,13]. در حال حاضر، چندین رویکرد برای جمع‌آوری داده‌های مرتبط با نیاز و دسترسی به فناوری‌های کمکی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به دو دسته کلی جمع‌آوری داده‌های اولیه و استفاده از داده‌های موجود (انجام مطالعات ثانویه) طبقه‌بندی کرد. مطالعات مقطعی، مطلعین کلیدیو همچنین مطالعات طولی از مهم‌ترین روش‌های جمع‌آوری داده‌های اولیه هستند که با هدف برآورد شاخص‌های مرتبط با فناوری‌های کمکی و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با آن استفاده می‌شوند. با وجود آنکه این دسته از مطالعات می‌توانند اطلاعات دقیقی از وضعیت نیاز و دسترسی به فناوری‌های کمکی فراهم کنند، اما زمان‌بر بوده و نیازمند صرف منابع زیادی هستند. تحلیل داده‌های موجود (مانند سرشماری‌ها و مطالعات ملی صورت‌گرفته در حوزه سلامت که داده‌های مربوط به فناوری کمکی را نیز شامل می‌شوند)، روش دیگر جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با وضعیت فناوری‌های کمکی است که علی‌رغم سریع و کم‌هزینه بودن، محدودیت‌هایی همچون عدم دقت بالا و تعمیم‌پذیری ضعیف را دارد. طراحی ابزار rATA با هدف جمع‌آوری داده‌های اولیه مرتبط با فناوری‌های کمکی صورت گرفته و تاکنون به 28 زبان زنده دنیا، ازجمله زبان‌های چینی، فرانسوی، روسی، عربی، اسپانیولی و پرتغالی ترجمه شده است [9]. 
همان‌گونه که گفته شد، این ابزار به‌غیر از بخش‌های عمومی، بخش‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با فناوری‌های کمکی دارد. یکی از این بخش‌ها درمورد نیازها و مشکلات عملکردی افراد است. به این منظور rATA از نسخه اقتباس‌شده از مجموعه سؤالات کوتاه گروه واشنگتن درمورد عملکرد استفاده می‌کند که یک ابزار شناخته‌شده بین‌المللی (شامل 6 سؤال درمورد مشکلات پاسخ‌دهندگان در انجام فعالیت‌های روزمره، ازجمله دیدن، شنیدن، تحرک، ارتباط، به خاطر سپردن و مراقبت از خود) است. نقطه قوت WG-SS این است که به‌جای ساختار بدن یا شرایط سلامت، بر وجود و میزان مشکلات عملکردی متمرکز است [14] و این موضوع آن را به یک ابزار مفید برای مقایسه‌ داده‌های مرتبط با ناتوانی در کشورهای مختلف تبدیل می‌کند و اکنون قابلیت تبدیل شدن به استاندارد طلایی برای سرشماری‌ها را دارد [15].
 بخش مهم دیگری که توسط این ابزار ارزیابی می‌شود، بررسی میزان عرضه و تقاضای فناوری‌های کمکی در 6 حوزه حرکتی، بینایی، شنوایی، شناخت، ارتباطی و مراقبت از خود است. این بخش با شناسایی میزان استفاده از فناوری‌های کمکی، منابع تهیه و پرداخت‌کنندگان وسایل کمکی، مسافت طی‌شده برای تهیه وسیله کمکی، نیاز برآورده‌نشده و موانع دسترسی به فناوری‌های کمکی، می‌تواند به ارائه تصویری روشن و شفاف از وضعیت فناوری‌های کمکی در کشورهای مختلف منجر شود و امکان مقایسه بین اطلاعات کشور‌های مختلف را فراهم کند [16]. از دیگر بخش‌هایی که توسط ابزار rATA مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، میزان رضایت از وسایل کمکی، خدمات مرتبط با ارزیابی، نگهداری و پیگیری‌های مرتبط و همچنین دلایل نارضایتی افراد است. توجه به این موضوع از آنجایی اهمیت می‌یابد که صرفاً خرید و تهیه وسایل کمکی نمی‌تواند تضمین‌کننده استفاده درست از آن باشد و بسیاری از کاربران علی‌رغم دسترسی به این وسایل، به دلایلی همچون نارضایتی از طراحی و کاربردی نبودن، وسیله خود را رها کرده و کنار می‌گذارند [17]. 
با وجود آنکه ابزار rATA می‌تواند اطلاعات سودمند و باارزشی در بخش‌های یادشده در اختیار تصمیم‌گیران قرار دهد و وضعیت دسترسی به فناوری‌های کمکی قابل‌مقایسه در جمعیت‌های مختلف را ارائه کند، اما استفاده از آن با محدودیت‌هایی نیز همراه است. علی‌رغم آنکه این ابزار به بررسی شیوع مشکلات افراد در حیطه‌های عملکردی می‌پردازد، اما از توجه به علل به وجود آمدن این مشکلات غفلت کرده است. علاوه‌برآن، مبتنی بر خوداظهاری بودن این ابزار، پاسخ‌های شرکت‌کنندگان را در معرض سوگیری مطلوبیت اجتماعی قرار داده و اعتبار پاسخ‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. گزارش‌دهی کمتر یا بیشتر از حد نیاز نیز محدودیت قابل‌توجهی است که استفاده از این ابزار با آن مواجه است. گزارش کمتر از حد نیاز، زمانی اتفاق می‌افتد که مشارکت‌کنندگان نسبت به فناوری‌های کمکی یا فواید آن شناخت و آگاهی لازم را نداشته باشند. گزارش بیش از حد نیازها نیز ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که گزینه‌های دیگری به‌جز فناوری‌های کمکی (برای مثال انجام یک جراحی ساده) برای حل مشکل عملکردی در دسترس بوده و نیازی به استفاده از وسیله کمکی نباشد [18, 19]. 

نتیجه‌گیری
بهبود دسترسی همگانی به فناوری‌های کمکی یک مسئله مرتبط با حقوق بشر است که علاوه‌بر مزایا و منافع متعدد اقتصادی و اجتماعی، می‌تواند به پیشرفت پوشش همگانی سلامت و کسب اطمینان از این موضوع که در این راه کسی جا نمی‌ماند، کمک کند. دسترسی به فناوری‌های کمکی باید توسط دولت و دیگر ذی‌نقشان به‌عنوان عنصری ضروری برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار در دستور کار قرار بگیرد. به نظر می‌رسد نسخه فارسی rATA می‌تواند به‌عنوان ابزاری قابل‌اتکا به‌منظور جمع‌آوری داده‌های مرتبط با این فناوری‌ها در کشور مورداستفاده واقع شود. استفاده از rATA می‌تواند تصویری شفاف از وضعیت دسترسی به فناوری‌های کمکی در کشور ارائه کند و تصمیم‌گیرندگان، سیاست‌گذاران و ذی‌نقشان این حوزه را در بهبود وضعیت دسترسی عادلانه به این فناوری‌ها یاری رساند.
ترجمه فارسی و بررسی روایی صوری ابزار ارزیابی سریع فناوری‌های کمکی در زمان کوتاهی انجام شد که با همکاری سازمان جهانی سلامت، اجرای پیمایش rATA در ایران در دستور کار قرار گرفت. محدودیت زمانی گروه پژوهش برای بومی‌سازی و لزوم اجرای هرچه سریع‌تر پیمایش، امکان بررسی روایی محتوایی و پایایی ابزار ترجمه‌شده را مقدور نساخت. از همین رو پیشنهاد می‌شود پیش از استفاده از این ابزار در دیگر مطالعات مشابه، مراحل اعتبارسنجی آن به‌صورت کامل انجام شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با کد IR.TUMS.SPH.REC.1399.292 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی تهران تصویب شده است.

حامی مالی
این مقاله بخشی از رساله دکتری حسین گریوانی در گروه علوم مدیریت، سیاست‌گذاری و اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران است و هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی، روش‌شناسی و مدیریت پروژه: امیرحسین تکیان، محمدتقی جغتایی و مرضیه شیرازی‌خواه؛ تحقیق، بررسی و تحلیل: حسین گریوانی، حانیه سادات سجادی و مرضیه شیرازی‌خواه؛ منابع و نگارش پیش‌نویس: حسین گریوانی، حانیه سادات سجادی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی: حسین گریوانی، امیرحسین تکیان، حانیه سادات سجادی؛ 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از سرکار خانم دکتر اعظم رئوفی که در تهیه این مقاله صمیمانه ما را یاری کردند تشکر و قدردانی می‌کنیم.

 

Reference
1.Tangcharoensathien V, Witthayapipopsakul W, Viriyathorn S, Patcharanarumol W. Improving access to assistive technologies: Challenges and solutions in low-and middle-income countries. WHO South-East Asia Journal of Public Health. 2018; 7(2):84-9. [DOI:10.4103/2224-3151.239419] [PMID]
2.Szmukler G, Daw R, Callard F. Mental health law and the UN Convention on the rights of persons with disabilities. International Journal of Law and Psychiatry. 2014; 37(3):245-52. [DOI:10.1016/j.ijlp.2013.11.024] [PMID]
3.WHO. WHO global disability action plan 2014-2021: Better health for all people with disability: Geneva: World Health Organization; 2015. [Link]
4.Borg J, Lindström A, Larsson S. Assistive technology in developing countries: A review from the perspective of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Prosthetics and Orthotics International. 2011; 35(1):20-9. [DOI:10.1177/0309364610389351] [PMID]
5.Izutsu T, Tsutsumi A, Minas H, Thornicroft G, Patel V, Ito A. Mental health and wellbeing in the Sustainable Development Goals. The Lancet Psychiatry. 2015; 2(12):1052-4. [DOI:10.1016/S2215-0366(15)00457-5] [PMID]
6.Tebbutt E, Brodmann R, Borg J, MacLachlan M, Khasnabis C, Horvath R. Assistive products and the sustainable development goals (SDGs). Globalization and Health. 2016;12(1):79.[DOI:10.1186/s12992-016-0220-6] [PMID]
7.WHO. Opening the gate for assistive health technology: Shifting the paradigm. WHO: Geneva:v; 2014. [Link]
8.Khasnabis C, Mirza Z, MacLachlan M. Opening the GATE to inclusion for people with disabilities. The Lancet. 2015; 386(10010):2229-30. [DOI:10.1016/S0140-6736(15)01093-4] [PMID]
9.Zhang W, Eide AH, Pryor W, Khasnabis C, Borg J. Measuring self-reported access to assistive technology using the WHO Rapid Assistive Technology Assessment (rATA) questionnaire: Protocol for a multi-country study. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(24):13336. [DOI:10.3390/ijerph182413336] [PMID]
10.Soltani S, Khosravi B, Salehiniya H. Prevalence of intellectual disability in Iran: Toward a new conceptual framework in data collection. Journal of Research in Medical Sciences. 2015; 20(7):714-5. [DOI:10.4103/1735-1995.166234] [PMID]
11.Soltani S, Takian A, Akbari Sari A, Kamali M, Majdzadeh R, Karami Matin B. [Disregarded health problems of people with disabilities: A qualitative study of policymakers’ perspective (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2019; 20(2):136-49. [DOI:10.32598/rj.20.2.136]
12.de Witte L, Steel E, Gupta S, Ramos VD, Roentgen U. Assistive technology provision: Towards an international framework for assuring availability and accessibility of affordable high-quality assistive technology. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology. 2018; 13(5):467-72. [DOI:10.1080/17483107.2018.1470264] [PMID]
13.MacLachlan M, Banes D, Bell D, Borg J, Donnelly B, Fembek M, et al. Assistive technology policy: A position paper from the first global research, innovation, and education on assistive technology (GREAT) summit. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology. 2018; 13(5):454-66. [PMID]
14.Washington Group on Disability Statistics. The Washington Group Short Set on Functioning (WG-SS). Washington: Washington Group on Disability Statistics; 2020. [Link]
15.Desideri L, Magni R, Zhang W, Guerreschi M, Bitelli C, Hoogerwerf EJ, et al. Adapting the World Health Organization rapid Assistive Technology Assessment (rATA) to the Italian context: Implementation of a TRAPD-based approach. Annali dell’Istituto Superiore di Sanita. 2022; 58(2):118-23. [PMID]
16.WHO. Global priority research agenda for improving access to high-quality affordable assistive technology. Geneva: WHO; 2017. [Link]
17.Tao G, Charm G, Kabacińska K, Miller WC, Robillard JM. Evaluation tools for assistive technologies: A scoping review. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2020; 101(6):1025-40. [DOI:10.1016/j.apmr.2020.01.008] [PMID]
18.Mactaggart I, Kuper H, Murthy G, Oye J, Polack S. Measuring disability in population based surveys: The interrelationship between clinical impairments and reported functional limitations in Cameroon and India. Plos One. 2016; 11(10):e0164470. [DOI:10.1371/journal.pone.0164470] [PMID]
19.Pryor W, Nguyen L, Islam QN, Jalal FA, Marella M. Unmet needs and use of assistive products in two districts of Bangladesh: findings from a household survey. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2018; 15(12):2901. [DOI:10.3390/ijerph15122901] [PMID]