مقدمه
انحرافات ستون فقرات از شایعترین دلایل مراجعه بیماران به مراکز و کلینیکهای تخصصی ستون فقرات است [4-1]. وجود تغییرات ظاهری در ستون فقرات از نظر زیبایی برای فرد آزاردهنده است [5] و درنتیجه کیفیت زندگی و فعالیتهای روزمره را تا حد زیادی مختل میکند [6].
استفاده از ارتوز یکی از درمانهای رایج برای اصلاح ناهنجاریهای ستون فقرات محسوب میشود [7]؛ علاوه بر آن، طبق مطالعات انجامشده، پوشیدن ارتوز نیز میتواند فشارهای روانی زیادی بر فرد تحمیل کند، بهخصوص کیفیت زندگی را در دختران نسبت به پسران پایین خواهد آورد [16-8]. کیفیت زندگی در کودکان و نوجوانانی که به هر دلیلی مجبور به پوشیدن بریسهای ستون فقرات میشوند، دچار دگرگونی میشود. اگرچه استفاده از ارتوز در کل دوره بهبودی از طرف بیمار با شک و تردید طی میشود و فرد مبتلا با میزان بهبودی خود در زمان پوشیدن بریس دچار حالت دوگانگی است، اما پزشک برای رسیدن به هدف درمانی خود، بیمار را برای پوشیدن طولانیمدت بریسهای ستون فقرات توصیه و توجیه میکند. برخی افراد کیفیت زندگی خود را در زمان پوشیدن بریس، ضعیف توصیف میکنند و برخی برای انجام فعالیتهای روزانه خود با مشکلات زیادی مواجه هستند. توجه به میزان مقبولیت و پذیرش بریس از سوی استفادهکننده آن میتواند بر میزان استفاده و تأثیرات درمانی بریس تأثیرگزار باشد و بایستی به عنوان یکی از جنبههای مهم در حین تجویز بریس مد نظر قرار گیرد [17].
در گذشته، پزشکان برای سنجش میزان ناراحتی یا استرس موجود در زمان استفاده از ارتوز از سؤالات کلینیکی برای انتخاب بهترین درمان ممکن استفاده میکردند، اما امروزه با وجود پرسشنامههای مدونی که به صورت خاص برای این افراد طراحی شده و از روایی و پایایی مناسبی برخوردار هستند، اطلاعات مورد نظر جمعآوری میشود. این ابزارها روشهایی دردسترس، مناسب و ارزان برای نشان دادن نقطهنظرات بیمار در طی کارآزماییهای بالینی محسوب میشوند [18].
همچنین این ابزارها نسبت به ارزیابیهای آزمایشگاهی زمانبر نیستند، کمهزینه هستند و به دستگاههای پیچیده و تخصصی نیازی ندارند [19]. درواقع، این نوع ابزارهای سنجش به منظور کمّی کردن مشاهدات بالینی استفاده میشوند [20].امروزه این ابزارها بهسرعت در حال تبدیل شدن به روشهایی استاندارد برای ارزیابی اثربخشی بالینی و سنجش وضعیت سلامت هستند [21]. اندازهگیری متغیری مانند کیفیت زندگی و ابعاد مختلف آن را نمیتوان در طولانیمدت انجام داد؛ چراکه تغییرات فردی، محیطی و اجتماعی نوع کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار میدهند؛ بنابرین نیاز به داشتن ابزارهایی که بهسرعت و با کمترین هزینه بتوانند اطلاعات را جمعآوری کنند، بیشتر احساس میشود. پرسشنامههای مختلفی در خصوص استفاده از بریس و عواقب روحی و روانی آن و همچنین میزان تأثیر آن بر کیفیت زندگی افراد به زبان انگلیسی گردآوری شدهاند [22، 23]. از طرفی، بررسی کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به انحرافات ستون فقرات از اهمیت خاصی برخوردار است که در پرسشنامهای مثل SRS-22r که به منظور ارزیابی نتایج درمانی در بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز طراحی شده، چندان بررسی نشده است [23].
بدینمنظور، پرسشنامه بریس [22] طراحی شده که هماکنون به زبانهای مختلف لهستانی [24] و ایتالیایی [25] ترجمه و روایی و پایایی آن انجام شده است و در آن میزان رضایتمندی فرد در حیطههای مختلف زندگی بررسی میشود. زبان اصلی این پرسشنامه یونانی است، اما نسخه انگلیسی مورد تأیید نویسنده پرسشنامه برای انجام روایی و پایایی آن استفاده شد. این پرسشنامه شامل هشت قسمت دربرگیرنده حالت کلی سلامت فرد، عملکرد فیزیکی، عملکرد احساسی، عزت نفس، سرزنده بودن، فعالیت مدرسهای، درد بدن و فعالیت اجتماعی است. فرد احساسات خود را که طی یک تا سه ماه گذشته داشته است، در پرسشنامه با انتخاب گزینه مناسب بیان میدارد [22].
در مراکز بالینی موجود در ایران به ارزیابی عملکرد افراد مبتلا به انحرافات ستون فقرات چندان توجه نمیشود. به نظر میرسد که یکی از دلایل عدم توجه به ارزیابیهای عملکردی در مبتلایان به انحرافات ستون فقرات، کمبود ابزارهای معتبر بومیسازیشده برای ارزیابی این افراد باشد. گرچه روایی و پایایی مناسب ابزارهای ارزیابی عملکردی افراد مبتلا به انحرافات ستون فقرات در زبانهای دیگر گزارش شده است اما روایی و پایایی پذیرفتهشده این ابزارها در زبانهای دیگر، استفاده بدون نقص ترجمه فارسی آن را تضمین نمیکند [21].
در مطالعه ترجمهشده این پرسشنامه به زبان فارسی که رضایی و همکاران در سال 2018 انجام دادهاند و درحالحاضر به صورت In press در دسترس است، 51 فرد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک ساکن تهران که فقط با بریس بلند میلواکی تحت درمان بودهاند، وارد مرحله اول مطالعه شدهاند [26]؛ این در حالی است که در مطالعه اصلی [22] و مطالعات ترجمهشده به زبانهای لهستانی و ایتالیایی [25 ،24]، افراد مورد مطالعه با بریسهای کوتاه توراکولومبوساکرال تحت درمان بودهاند. آنها بر این باورند که میلواکی به دلیل داشتن حلقه گردنی میتواند کیفیت زندگی افراد را در ابعاد مختلف بهگونهای متفاوت تحت تأثیر قرار دهد.
درحالحاضر با توجه به توسعه تکنولوژی و ساخت بریسهای کوتاه و سبک توراکولومبوساکرال به جای بریس بلند و سنگین میلواکی که دارای حلقه گردنی قابلمشاهده نیز هست، پذیرش بیماران و والدین آنها برای استفاده از این نوع بریس بلند کاهش و پذیرش بریسهای کوتاه مانند بوستون رو به افزایش است. رضایی گزارش کرده است که میلواکی به دلیل داشتن حلقه گردنی، نمرات را در بخشهای تصورات ذهنی و اعتمادبهنفس نسبت به سایر نسخههای اصلی و ترجمهشده کاهش داده و درنتیجه عمومیت دادن نتایج را با مشکل مواجه کرده است [26]؛
همچنین گزارش Cronbach’s alpha coefficient برابر 0/79 (قابل قبول) که نسبت به مطالعات مشابه به زبانهای دیگر پایینتر است، حاکی از این مسئله است. وی علاوه بر استفاده بیمارانش فقط از بریس میلواکی، تعداد کم نمونه را نیز از محدودیتهای مطالعه خود میداند. او برای انجام تکرارپذیری مطالعه خود، افراد را به صورت تصادفی وارد مرحله دوم کرده و تعداد آنها را به 38 نفر تقلیل داده است؛ درحقیقت، پایایی پرسشنامه روی 38 نفر صورت گرفته است که تعداد کم نمونه میتواند نتایج تکرارپذیری مطالعه را تحت تأثیر قرار دهد. این در حالی است که در مطالعات اصلی و بومیسازی شده به زبانهای دیگر تمامی افراد از مرحله اول به مرحله دوم وارد شدهاند تا میزان پایایی پرسشنامه در همه زیرمجموعههای خود بهتر و قویتر سنجش شود.
طبق مطالعات آماری، هرچقدر تعداد حجم نمونه بالاتر رود، میزان پایایی ابزار افزایش مییابد و بنابراین دقت اندازهگیری را بیشتر میکند [27، 28]. برایناساس و با توجه به محدودیتهای مطالعه مذکور، هدف این مطالعه انجام فرآیند ترجمه، بومیسازی و بررسی میزان تکرارپذیری نسخه فارسی پرسشنامه بریس برای افراد فارسی زبان مستقر در نواحی مرکزی ایران (استان اصفهان) بود. این کار از طریق ورود تعداد نمونه بیشتر به هر دو مرحله از مطالعه و افراد تحت درمان با انواع بریسهای کوتاه توراکولومبوساکرال (مشابه با مطالعه اصلی) و تعمیمپذیری بهتر و دقیقتر نتایج با جمعیت تحت درمان انجام شد.
روش بررسی
هدف از مطالعه مشاهدهای توصیفی پیشِرو، بررسی اعتبار و تکرارپذیری پرسشنامه بریس بود که برای ترجمه و بومیسازی آن، این اقدامات انجام شد: ترجمه رو به جلو و رو به عقب طی شش مرحله و بر اساس گایدلاین آقای بیتون [29] صورت گرفت.
مرحله اول: ابتدا از طراح پرسشنامه برای ترجمه آن به زبان فارسی رضایت گرفته شد؛ مرحله دوم: پرسشنامه در اختیار سه مترجم دوزبانه (آشنا به زبانهای انگلیسی و فارسی) قرار گرفت که به صورت مجزا متن پرسشنامه را ترجمه کردند (ترجمه رو به جلو)؛ مرحله سوم: در جلسه مشترکی که با حضور نویسندگان مطالعه و مترجمان تشکیل شد، درنهایت با نظر حاضران، نسخه واحدی استخراج شد؛ مرحله چهارم: نسخه بهدستآمده از مرحله قبل در اختیار سه کارشناس آشنا به زبان انگلیسی قرار گرفت و متون توانبخشی به انگلیسی ترجمه شد (ترجمه رو به عقب)؛ مرحله پنجم: در جلسه مشترک با حضور نویسندگان مطالعه و مترجمان، نسخه نهایی انگلیسی استخراج و با نسخه اصلی مطابقت داده شد و تغییرات لازم برای اصلاح پرسشنامه صورت گرفت؛ مرحله ششم: درنهایت، نسخه استخراجشده با پست الکترونیکی برای طراح پرسشنامه ارسال و تأیید نهایی درخصوص همسان بودن آیتمهای پرسشنامه از طریق ایمیل دریافت شد.
در مرحله بعد، پرسشنامه نیمهنهاییشده (Pre-final) برای بررسی روایی صوری (قابلفهم بودن، ساده بودن و واضح بودن)، به دست آوردن مناسبترین روش برای تکمیل پرسشنامه (مصاحبه یا تکمیل توسط خود فرد) و بررسی میزان زمان مورد نیاز برای تکمیل پرسشنامه در اختیار 10 نفر کارشناس ارتوز و پروتز و 10 فرد مبتلا به اسکولیوز (گروه پایلوت) که تجربه پوشیدن ارتوز را داشتند، قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه همه افراد اذعان داشتند که آیتمهای پرسشنامه قابلفهم و واضح بوده است. درنهایت نسخه نیمهنهاییشده فارسی به عنوان نسخه اصلی فارسی پرسشنامه بریس (BrQ-P) برای انجام تحقیق پیش رو در نظر گرفته شد. برای تعیین روایی BrQ-P از نسخه فارسی پرسشنامه SRS-22r استفاده شد که اعتبار و تکرارپذیری آن را موسوی و همکارانش انجام دادهاند [30].
به منظور بررسی تکرارپذیری آزمون-پسآزمون، پرسشنامه در اختیار نمونه 50 نفری (نمونه هدف) مبتلا به اسکولیوز با سابقه پوشیدن حداقل 4 ماه بریس قرار گرفت و تکمیل شد. همه این افراد از استان اصفهان و ازجمله بیماران مراجعهکننده به کلینیکهای تخصصی ستون فقرات و ارتوپدی واقع در مراکز درمانی وابسته به دانشگاه علومپزشکی اصفهان به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شدند. مجدداً شرکتکنندگان بعد از گذشت 7 روز هر دو پرسشنامه را تکمیل کردند.
شرکتکنندگان توانایی خواندن و نوشتن به زبان فارسی را داشتند. معیارهای ورود به مطالعه: نوجوانان در دامنه سنی 18-10 سال دختر یا پسر [22] دارای سواد خواندن بودند؛ زبان مادری شرکتکنندگان فارسی بود و ساکن کشور ایران بودند؛ حداقل چهار ماه تجربه پوشیدن بریسهای ستون فقرات را داشتند [22]. افرادی که معیارهای ورود به مطالعه را نداشتند، از مطالعه خارج شدند.
ابزار اندازهگیری
پرسشنامه بریس شامل 34 قسمت است که در هشت خردهمقیاس طراحی شده است: ابعاد کلی سلامت (سؤال 1 و 2)؛ فعالیتهای فیزیکی (سؤالهای 9-3)؛ عملکردهای احساسی (سؤالهای 14-10)؛ میزان اعتمادبهنفس و زیباییشناختی (سؤال 16 و 15)؛ سرزنده بودن (سؤال 18 و 17)؛ فعالیتهای مدرسهای (سؤالهای 21-19)؛ درد بدن (سؤالهای 27-22) و تعاملات اجتماعی (سؤالهای 34-28).
هر سؤال بر اساس مقیاس لیکرت قابل پاسخگویی در پنج حالت از همیشه تا هرگز طیفبندی شده است. در مراجعه اول، پرسشنامه از طریق خوداظهاری تکمیل و پس از گذشت هفت روز مجدداً از همان 50 نفر خواسته شد که پرسشنامه را تکمیل کنند. نمره کلی پرسشنامه بریس در محدوده 100-20 قرار میگیرد که نمره بالاتر نشاندهنده کیفیت زندگی بهتری است.
پرسشنامه SRS-22r شامل پنج قسمت عملکرد، درد، سلامت روانی، تصورات ذهنی، رضایت یا عدم رضایت از وسیله است [23]. این پرسشنامه در اصل برای بررسی شرایط بیمار دارای اسکولیوز قبل و بعد از عمل جراحی طراحی شده است [31]. نمره یک تا پنج به هر آیتم اختصاص داده شده تا درمجموع نمره پرسشنامه بین 110-22 به دست آید [23].
شرکتکنندگان در جلسه اول و مجدداً هفت روز بعد هر دو پرسشنامه را تکمیل کردند تا ارتباط روایی آنها بررسی شود.
روشهای آماری: درنهایت برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS نسخه هفدهم استفاده شد. ابتدا شاخصهای آماری و سپس با استفاده از تستهای reliability پیش و پسآزمون، دادهها از طریق ICC بررسی شد؛ همچنین دادههای مربوط به تشریح هر یک از 8 قسمت مجزای پرسشنامه نیز تجزیه و تحلیل شد، سپس ارتباط بین نسخههای فارسی پرسشنامه بریس و پرسشنامه SRS-22r با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
یافتهها
شرکتکنندگان شامل هشت پسر و 42 دختر با میانگین (+/- انحراف معیار) سنی 41/15 (+/-77/1) سال بودند. همه آنها از بریس بوستون برای درمان انحراف ستون فقرات استفاده کرده بودند، این در حالی است که 56 درصد از آنها فقط در طول روز و 44 درصد باقیمانده طی شبانهروز از بریس استفاده میکردند. میانگین مدت زمان استفاده آنها از بریس (12/1+/-) 95/20 ماه بود (جدول شماره ۱).
نسخه فارسی پرسشنامهها دو بار به فاصله 7 روز تکمیل و به منظور ارزیابی تکرارپذیری نمرات بهدستآمده از هر یک از خردهمقیاسها از ضریب همبستگی ICC مدل Two way random effect با فاصله اطمینان 95 درصد استفاده شد که مقدار آن 935/0 به دست آمد (جدول شماره ۲). بر اساس تقسیمبندی Munro، ضریب همبستگی برای مقیاسهای چندسؤالی، بالاتر از 70 درصد قابلقبول است و از این رو تکرارپذیری نسبی بالایی برای نسخه فارسی پرسشنامه بریس استنتاج شد [32، 33].
تمامی شرکتکنندگان به سؤلات هر دو پرسشنامه پاسخ دادند که میانگین، انحراف معیار کلی هر پرسشنامه و خردهمقیاسهای مربوطه بهتفکیک برای پرسشنامههای بریس و SRS-22r در جدول شماره 3 آمده است.
امتیاز کلی پرسشنامه بریس حداقل 5/42 و حداکثر 25/69 و همچنین 25درصد و 75درصد کل امتیازات بهترتیب 37/52 و 68/57 گزارش شده است که بدین معنی است که نمرات در حد متوسط بوده و روند رو به بالایی نداشتهاند. میتوان چنین نتیجه گرفت که بیش از نیمی از افراد شرکتکننده، کیفیت زندگی کمی بالای پنجاه درصد داشتهاند، ولی در حد مطلوبی نیستند. استفاده از بریس بر کیفیت زندگی جوانان ایرانی به دلایل مختلفی تأثیرات منفی دارد. این دلایل به اذعان افراد استفادهکننده ممکن است به خاطر نمایان بودن بریس، مواد بهکاررفته در بریس که برای فرد قابلتحمل نیست و عدم اطمینان به مؤثر بودن بریس باشد. همانطور که در جدول شماره 3 نمایش داده شده است، تنها تعدادی از زیرمجموعههای مؤثر در کیفیت زندگی، حدود 50 درصد از رضایت فرد را حاصل میکنند که این خود جای تأمل دارد. بههرحال، بیشترین میزان مشکلاتی که با فرد استفادهکننده از بریس همراه است، در بخشهای ابعاد کلی سلامت، میزان اعتمادبهنفس و زیباییشناختی و سرزنده بودن است.
برای ارزیابی همبستگی بین نسخههای فارسی پرسشنامه بریس با SRS-22r از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که مقدار همبستگی 90/0 به دست آمد. این متغیر در مطالعه Aulisa و همکارانش [25] (نسخه ایتالیایی) 82/0 به دست آمده است که در هر دو مطالعه نشاندهنده ارتباط قوی بین دو پرسشنامه بریس و SRS-22r است.
جدول شماره 4 دادههای مربوط به تجزیه و تحلیل آزمون همبستگی بین امتیازات نسخههای فارسی پرسشنامه بریس و SRS-22r را نشان میدهد. دادهها حاکی از آن است که بهطورکلی، ارتباطی بسیار قوی بین هر دو پرسشنامه وجود دارد (909/0=r، 001/0=P)؛ همچنین ارتباطی قوی بین زیرمجموعههای پرسشنامه بریس با پرسشنامه SRS-22r دیده شد، بهجز زیرمجموعه درد از پرسشنامه SRS-22r و زیرمجموعه فعالیتهای فیزیکی و مدرسهای که دارای ارتباط ضعیفی با یکدیگر هستند.
بحث
یکی از اساسیترین مسائلی که در مطالعه و بررسی پیامدهای عملکردی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی پیش روی محققان و متخصصان قرار دارد، ایجاد و توسعه مقیاسهای مناسب برای ارزیابی درست متغیرهای موردنظر در سطح بینالمللی است. هدف از انجام این کار، دستیابی به ابزارهایی است که پاسخگوی نیازهای بالینی و پژوهشی محققان در سطح مطلوبی باشد [35 ،34]. امروزه پرسشنامههای بیمارمحور میتوانند در ایجاد آگاهی متخصصان از نوع درمانی که به بیمار تجویز کردهاند، نقش بسزایی داشته باشند. این امر بهخصوص در انحرافات ستون فقرات که نیاز به بریسهایی دارد که وسعت بیشتری از بدن را دربرمیگیرند، بیشتر احساس میشود. دامنه سنی این افراد معمولاً بین 10 تا 18 سال است که از نظر اجتماعی بسیار حساس و در حین بلوغ اسکلتی یا به عبارت سادهتر در دوران شکننده رشد قرار دارند.
پرسشنامههای دیگری مانند پرسشنامه SRS-22r برای ارزیابی ابعاد مختلف درد و عملکرد و سلامت روانی طراحی شدهاند، اما به طور مشخص، ابعاد کیفی زندگی در بزرگسالان و تأثیر بریس را بر آن نمیسنجند. پرسشنامه بریس برای اولین بار برای ارزیابی تأثیر بریس بر ابعاد مختلف کیفیت زندگی طراحی شد [25] که در کشورهای مختلف با زبانهای بومی آن کشور استفاده میشود. ترجمه این پرسشنامه به زبان فارسی و بررسی میزان مطلوب ترجمان آن که توسط 10 نفر متخصص در رشته ارتوز و پروتز و همچنین 10 فرد مبتلا به اسکولیوز انجام گرفت، نشاندهنده ساده بودن و قابلفهم بودن موارد پرسشنامه است.
بررسی میزان روایی و پایایی این پرسشنامه نیز نشان میدهد که از ضریب بالای اطمینان برخوردار است و برای بررسی کیفیت زندگی افراد دارای انحرافات ستون فقرات که مجبور به استفاده از بریس هستند، ابزاری مطمئن محسوب میشود. ارتباط قوی بین نمره کل پرسشنامه فارسی بریس و SRS-22r، و خردهمقیاسهای آنها در سایر مطالعات بومیسازیشده به زبانهای دیگر نیز گزارش شده است. به طور مثال در نسخه ایتالیایی پرسشنامه نیز میزان همبستگی آن با پرسشنامه SRS-22r قوی گزارش شده است (001/0>P؛ 826/0=r) [25]. نسخه لهستانی هم میزان همبستگی را بسیار بالا گزارش داده است [24]. مقدار بهدستآمده آلفای کرونباخ حاکی از وجود همسانی داخلی مؤثر بین خردهمقیاسهای پرسشنامه بریس است که در نسخههای دیگر هم تأیید شده است. درمجموع، محققان این تحقیق امیدوارند که با وجود نسخه فارسی پرسشنامه بریس تحقیقات وسیعتری در زمینه استفاده از انواع بریسهای ستون فقرات و تأثیر آنها بر کیفیت زندگی افراد انجام گیرد.
به نظر میرسد در کشور ایران تمایل تجویز و استفاده از بریسهای توراکولومبار مثل بوستون نسبت به سرویکوتوراکولومبار مانند میلواکی رو به افزایش است. نتایج این تحقیق هم نشاندهنده این موضوع است که تمام افراد شرکتکننده از بریس بوستون برای درمان استفاده کردهاند که خود میتواند محدودیت مطالعه به شمار رود، چراکه استفاده از بریس میلواکی شاید نتایج تحقیق را طور دیگری تغییر دهد. پیشنهاد میشود برای ارزیابی کیفیت ساخت بریسهای ستون فقرات در طول درمان، افراد از طریق این پرسشنامه ارزیابی شوند تا آگاهی تیم درمان از روند کمی و کیفی درمان بیماران بالاتر رود؛ بنابرین طراحی و ترجمه بومیسازی اینگونه پرسشنامهها میتواند با اهداف کاربرد در زمینههای پژوهش و بالین صورت گیرد.
نتیجهگیری
با توجه به نتایج مطلوب بهدستآمده از تحقیق پیش رو میتوان گفت که از نسخه فارسی پرسشنامه بریس میتوان به عنوان ابزاری با پایایی و روایی مطلوب برای انجام تحقیقات آینده مرتبط با بررسی کیفیت زندگی در افراد مبتلا به انحرافات ستون فقرات استفاده کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه به تصویب شورای پژوهشی دانشگاه علومپزشکی اصفهان با کد پژوهشی 294124 و کد اخلاقی IR.MUI.REC.1394.2.124 رسیده است.
حامی مالی
این مقاله حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی: ابراهیم صادقی دمنه؛ روششناسی، تحلیل، تحقیق و بررسی، منابع، نگارش پیشنویس، ویراستاری و نهاییسازی نوشته، بصریسازی، نظارت، مدیریت پروژه: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
Carter OD, Haynes SG. Prevalence rates for scoliosis in US adults: Results from the first National Health and Nutrition Examination Survey. International Journal of Epidemiology. 1987; 16(4):537-44. [DOI:10.1093/ije/16.4.537] [PMID]
Schwab F, Dubey A, Gamez L, El Fegoun AB, Hwang K, Pagala M, et al. Adult scoliosis: Prevalence, SF-36, and nutritional parameters in an elderly volunteer population. Spine. 2005; 30(9):1082-5. [DOI:10.1097/01.brs.0000160842.43482.cd] [PMID]
Wong HK, Hui JH, Rajan U, Chia HP. Idiopathic scoliosis in Singapore schoolchildren: A prevalence study 15 years into the screening program. Spine. 2005; 30(10):1188-96. [DOI:10.1097/01.brs.0000162280.95076.bb] [PMID]
Konieczny MR, Senyurt H, Krauspe R. Epidemiology of adolescent idiopathic scoliosis. Journal of Children’s Orthopaedics. 2013; 7(1):3-9. [DOI:10.1007/s11832-012-0457-4] [PMID] [PMCID]
Theologis T, Jefferson R, Simpson A, Turner-Smith A, Fairbank J. Quantifying the cosmetic defect of adolescent idiopathic scoliosis. Spine. 1993; 18(7):909-12. [DOI:10.1097/00007632-199306000-00016] [PMID]
Ramirez N, Johnston CE, Browne RH. The prevalence of back pain in children who have idiopathic scoliosis. The Journal of Bone and Joint Surgery. 1997; 79(3):364-8. [DOI:10.2106/00004623-199703000-00007] [PMID]
Climent JM, Sánchez J. Impact of the type of brace on the quality of life of adolescents with spine deformities. Spine. 1999; 24(18):1903-8. [DOI:10.1097/00007632-199909150-00007] [PMID]
Clayson D, Luz-Alterman S, Cataletto MM, Levine DB. Long-term psychological sequelae of surgically versus nonsurgically treated scoliosis. Spine. 1987; 12(10):983-6. [DOI:10.1097/00007632-198712000-00007] [PMID]
Payne III WK, Ogilvie JW, Resnick MD, Kane RL, Transfeldt EE, Blum RW. Does scoliosis have a psychological impact and does gender make a difference? Spine. 1997; 22(12):1380-4. [DOI:10.1097/00007632-199706150-00017] [PMID]
Saccomani L, Vercellino F, Rizzo P, Becchetti S. Adolescents with scoliosis: Psychological and psychopathological aspects. Minerva Pediatrica. 1997; 50(1-2):9-14.
Danielsson AJ, Wiklund I, Pehrsson K, Nachemson AL. Health-related quality of life in patients with adolescent idiopathic scoliosis: A matched follow-up at least 20 years after treatment with brace or surgery. European Spine Journal. 2001; 10(4):278-88. [DOI:10.1007/s005860100309] [PMID] [PMCID]
Freidel K, Reichel D, Steiner A, Warschburger P, Petermann F, Weiss HR. Idiopathic scoliosis and quality of life. Studies in Health Technology and Informatics. 2001; 88:24-9.
Freidel K, Petermann F, Reichel D, Steiner A, Warschburger P, Weiss HR. Quality of life in women with idiopathic scoliosis. Spine. 2002; 27(4):E87-E91. [DOI:10.1097/00007632-200202150-00013] [PMID]
Pfeifer M, Begerow B, Minne HW. Effects of a new spinal orthosis on posture, trunk strength, and quality of life in women with postmenopausal osteoporosis: A randomized trial. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation. 2004; 83(3):177-86. [DOI:10.1097/01.PHM.0000113403.16617.93] [PMID]
Bunge EM, Juttmann RE, de Kleuver M, van Biezen FC, de Koning HJ. Health-related quality of life in patients with adolescent idiopathic scoliosis after treatment: Short-term effects after brace or surgical treatment. European Spine Journal. 2007; 16(1):83-9. [DOI:10.1007/s00586-006-0097-9] [PMID] [PMCID]
Solans M, Pane S, Estrada MD, Serra‐Sutton V, Berra S, Herdman M, et al. Health‐related quality of life measurement in children and adolescents: A systematic review of generic and disease‐specific instruments. Value in Health. 2008; 11(4):742-64. [DOI:10.1111/j.1524-4733.2007.00293.x] [PMID]
Wong MS, Cheng JC, Lam TP, Ng BK, Sin SW, Lee-Shum SL, et al. The effect of rigid versus flexible spinal orthosis on the clinical efficacy and acceptance of the patients with adolescent idiopathic scoliosis. Spine. 2008; 33(12):1360-5. [DOI:10.1097/BRS.0b013e31817329d9] [PMID]
Fitzpatric R, Davey C, Buxton M, Jones D. Evaluating patient-based outcome measures for use in clinical trials: A review. Health Technology Assessment. 1998; 2(14):1-74. [DOI:10.3310/hta2140]
Condie E, Scott H, Treweek S. Lower limb prosthetic outcome measures: A review of the literature 1995 to 2005. Journal of Prosthetics and Orthotics. 2006; 18(6):13-45. [DOI:10.1097/00008526-200601001-00004]
Wade D. Measurement in neurological rehabilitation. New York: Oxford University Press; 1992.
Hagell P, McKenna SP. International use of health status questionnaires in Parkinson’s disease: Translation is not enough. Parkinsonism & Related Disorders. 2003; 10(2):89-92. [DOI:10.1016/S1353-8020(03)00110-X]
Vasiliadis E, Grivas TB, Gkoltsiou K. Development and preliminary validation of Brace Questionnaire (BrQ): A new instrument for measuring quality of life of brace treated scoliotics. Scoliosis and Spinal Disorders. 2006; 1:7. [DOI:10.1186/1748-7161-1-7] [PMID] [PMCID]
Asher M, Lai SM, Burton D, Manna B. Scoliosis research society-22 patient questionnaire: Responsiveness to change associated with surgical treatment. Spine. 2003; 28(1):70-3. [DOI:10.1097/00007632-200301010-00016] [PMID]
Kinel E, Kotwicki T, Podolska A, Białek M, Stryła W. Polish validation of brace questionnaire. European Spine Journal. 2012; 21(8):1603-8. [DOI:10.1007/s00586-012-2188-0] [PMID] [PMCID]
Aulisa AG, Guzzanti V, Galli M, Erra C, Scudieri G, Padua L. Validation of Italian version of Brace Questionnaire (BrQ). Scoliosis. 2013; 8(1):13. [DOI:10.1186/1748-7161-8-13] [PMID] [PMCID]
Rezaee S, Jalali M, Babaee T, Kamali M. Reliability and concurrent validity of a culturally adapted persian version of the brace questionnaire in adolescents with idiopathic scoliosis. Spine Deformity. 2019; 7(4):553-8 [DOI:10.1016/j.jspd.2018.10.001]
Steve Lang W, Wilkerson JR. Accuracy vs. validity, consistency vs. reliability, and fairness vs. absence of bias: A call for quality. Paper presented at: The Annual Meeting of the American Association of Colleges of Teacher Education (AACTE). February 2008; New Orleans, LA, USA. https://eric.ed.gov/?id=ED502868
Carmines EG, Zeller RA. Reliability and validity assessment. London: Sage Publications; 1979. [DOI:10.4135/9781412985642]
Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz MB. Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine. 2000; 25(24):3186-91. [DOI:10.1097/00007632-200012150-00014] [PMID]
Mousavi SJ, Mobini B, Mehdian H, Akbarnia B, Bouzari B, Askary-Ashtiani A, et al. Reliability and validity of the Persian version of the Scoliosis Research Society-22r Questionnaire. Spine. 2010; 35(7):784-9. [DOI:10.1097/BRS.0b013e3181bad0e8] [PMID]
Haher TR, Gorup JM, Shin TM, Homel P, Merola AA, Grogan DP, et al. Results of the Scoliosis Research Society instrument for evaluation of surgical outcome in adolescent idiopathic scoliosis: A multicenter study of 244 patients. Spine. 1999; 24(14):1435-40. [DOI:10.1097/00007632-199907150-00008] [PMID]
Finch E, Brooks D, Stratford P, Mayo N. Walk test (6-Minute: 6MWT). In: Finch E. Physical Rehabilitation Outcomes Measures: A Guide to Enhanced Clinical Decision Making. Baltimore: Lippincott, Williams and Wilkins; 2002.
Munro BH. Statistical methods for health care research. Baltimore: Lippincott, Williams and Wilkins; 2005.
Finch E, Brooks D, Stratford PW, Mayo NE. Physical rehabilitation outcome measures: A guide to enhanced clinical decision making. Hamilton, Ont: BC Decker Hamilton; 2002.
Fitzpatrick R, Fletcher A, Gore S, Jones D, Spiegelhalter D, Cox D. Quality of life measures in health care. I: Applications and issues in assessment. BMJ. 1992; 305(6861):1074-7. [DOI:10.1136/bmj.305.6861.1074] [PMID] [PMCID]