Mendeley  

Zotero  

fathi F, Khezri A, Khanjani M S, Hosseinzadeh S, Abdi K. Comparison of Responsiveness Status of Rehabilitation Services Organization From the Perspective of Services Recipients. jrehab 2019; 20 (3) :270-285
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2524-fa.html

اهداف: پاسخگویی فرایندی است که از یکسو تمام سازمان‌ها، اعم از بیمارستان و مراکز توان‌بخشی نیازمند اجرای آن به منظور مشروعیت‌بخشیدن به فعالیت‌های خود هستند و از سوی دیگر، دریافت‌کنندگان خدمات توان‌بخشی به عنوان یک شهروند در جامعه جایگاه ویژه‌ای دارند. بنابراین هدف اصلی تحقیق حاضر، تعیین و مقایسه وضعیت پاسخگویی سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات توان‌بخشی از دیدگاه افراد ناتوان و خانواده‌هایشان در شهر تهران سال ۱۳۹۶ بود.
روش بررسی: این مطالعه، مطالعه‌ای توصیفی‌تحلیلی و از نوع مقطعی است. جامعه آماری تحقیق را تمام افراد ناتوان و خانواده‌هایشان که در سال ۱۳۹۶ از سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات توان‌بخشی (هلال احمر، بهزیستی، بخش خصوصی)، خدمات توان‌بخشی دریافت می‌کردند، تشکیل داد. نمونه‌گیری از مراکز توان‌بخشی مناطق پنجگانه شهر تهران، به صورت نمونه‌گیری دردسترس، انجام شد. پرسش‌نامه بر اساس پرسش‌نامه پاسخگویی (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۰۰)، توزیع و ۳۵۷ نمونه جمع‌آوری شد. افراد بزرگسالی که ناتوانی جسمی‌حرکتی داشتند و خانواده‌هایی که کودک ناتوان جسمی‌حرکتی داشتندبه مطالعه وارد شدند و افرادی که ناتوانی ذهنی داشتند و افرادی که تمایل به شرکت در پژوهش نداشتند و همچنین پرسش‌نامه‌های ناقص و ناخوانا از مطالعه خارج شدند.پرسش‌نامه مذکور هشت حیطه و ۲۵ سؤال دارد. روایی محتوایی پرسش‌نامه با توزیع پرسش‌نامه بین ۱۱ نفر از استادان متخصص توان‌بخشی با نمره CVI=۰/۹۱ و پایایی پرسش‌نامه با استفاده از ۳۰ پرسش‌نامه از روش آزمون و بازآزمون در چهار مرکز در فاصله زمانی دو هفته با ضریب همبستگی ۰/۸۳ و آلفای کرونباخ ۰/۷۷ تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (من‌ویتنی و کروسکال والیس) با نسخه ۲۲ نرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشتر مراجعه‌کنندگان به طور کلی (۴۹/۶ درصد) در گروه سنی۳۰ تا ۳۹ سال قرار داشتند. به تفکیک نوع مرکز، میانگین سن در مراکز خصوصی (۴۹/۵ درصد)، بهزیستی (۴۹/۵ درصد) و هلال احمر (۵۰ درصد) این مقدار بود. بیشترین پاسخگویی مربوط به ابعاد حق انتخاب و کیفیت محیط (به ترتیب ۲/۶ و ۲/۴۱ از ۵) بود. در مراکز خصوصی بُعد کیفیت محیط (۲/۱ از ۵) و در مراکز بهزیستی بُعد مشارکت در تصمیم بیشترین نمره را به خود اختصاص داد. کمترین پاسخگویی مربوط به شأن و منزلت (۲/۱۸ از ۵) گزارش شد. میانگین نمرات ابعاد حمایت اجتماعی در سه گروه نوع مرکز، اختلاف آماری داشتند (P=۰/۰۰۱)، همچنین میانگین نمرات ابعاد توجه فوری (P=۰/۰۰۲)، مشارکت در تصمیم (P=۰/۰۰۹)، محرمانگی (P=۰/۰۱۰) و پاسخگویی کل (P=۰/۰۴) در دو گروه نوع مراجعه، اختلاف آماری داشتند و میانگین نمرات ابعاد توجه فوری در دو گروه جنسیت (P=۰/۰۲۲) اختلاف آماری داشتند. در حالی که میانگین نمرات ابعاد پاسخگویی کل در دو گروه وضعیت تأهل (P=۰/۴۴۶) و نوع بیمه (P=۰/۵۳۵) اختلاف آماری نداشتند.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد پاسخگویی به عنوان یک معیار کیفیت خدمات توان‌بخشی، درواقع تصویر شفافی از عملکرد درباره مراجعان ارائه می‌دهد. پاسخگویی مراکز بهزیستی نسبت به مراکز خصوصی و هلال احمر بهتر بود. در این مطالعه، مراکز توان‌بخشی سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات توان‌بخشی در ابعاد ارتباطات شفاف، شأن و منزلت و حمایت اجتماعی پایین‌ترین عملکرد را داشتند که این نتایج می‌تواند بیانگر توجه کمتر به شأن و منزلت دریافت‌کننده خدمت و نقص پوشش ناکافی بیمه‌ها در حمایت از خدمات توان‌بخشی باشد. در حالی که این ابعاد از پاسخگویی برای دریافت‌کنندگان اهمیت بالایی دارند. بنابراین برای پاسخگوکردن نظام توان‌بخشی انجام اصلاحات در این زمینه‌ها (ارتباطات شفاف، شأن و منزلت و حمایت اجتماعی) ضروری است. همچنین توصیه می‌شود مطالعات بیشتری درباره پاسخگویی نظام توان‌بخشی صورت گیرد.