Mendeley  

Zotero  

Rezaei Z, Behpajooh A, Ghobari-Bonab B. The Effectiveness of Nonviolent Communication Program Training on Mother-Child Interaction in Mothers of Children With Intellectual Disability. jrehab 2019; 20 (1) :40-51
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2325-fa.html

هدف کودکان کم‌توان ذهنی، علاوه بر مشکلات ارتباطی و اجتماعی، با والدین، برادران و خواهران و معلمان خود هم مشکل دارند. ماهیت پایدار طرد اجتماعی به‌آسانی سبب انزوای اجتماعی این کودکان می‌شود. درنتیجه کودکان و بزرگسالان کم‌توان ذهنی، دوستان کمی دارند. آن‌ها ناامید هستند، ولی می‌خواهند دوست داشته شوند. آن‌ها تلاش می‌کنند دوستانی پیدا کنند ولی تلاش آن‌ها، شانسشان را برای تعامل با دیگران به حداقل می‌رساند و چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند. با توجه به ویژگی‌هایی که برنامه آموزش ارتباط بدون خشونت دارد، به نظر می‌رسد این برنامه بتواند مشکلات ارتباطی کودکان کم‌توان ذهنی را کاهش دهد و تعامل مادرکودک را بهبود بخشد. آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت یکی از روش‌های ارتقای مهارت‌های ارتباطی والدین با کودکان کم‌توان ذهنی است، چراکه این والدین با مشکلاتی در ارتباط با فرزندان خود مواجه هستند. امروزه تلاش‌های زیادی برای بهبود تعامل مادرکودک در مادران کودکان با نیازهای ویژه، به‌خصوص مادران کودکان کم‌توان ذهنی صورت می‌گیرد؛ بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت بر تعامل مادرکودک در مادران با کودک کم‌توان ذهنی انجام شد.
روش بررسی این پژوهش، یک مطالعه شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون‌پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را تمام مادران کودکان کم‌توان ذهنی مرکز روزانه آموزشی و توان‌بخشی البرز، وابسته به سازمان بهزیستی تشکیل دادند. ۳۰ نفر از مادران کودکان کم‌توان ذهنی با روش نمونه‌گیری دردسترس از مرکز توان‌بخشی البرز واقع در شهرستان البرز استان قزوین انتخاب و سپس در دو گروه جایگزین شدند. گروه آزمایش، در هشت جلسه آموزشی (هفته‌ای دو جلسه و هر جلسه ۹۰ دقیقه) در برنامه آموزش ارتباط بدون خشونت شرکت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. ابزار استفاده‌شده در این پژوهش مقیاس رابطه والد‌کودک پیانتا (۱۹۹۲) بود. مقیاس رابطه والدکودک پیانتا را مادران برای آزمودنی‌ها در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه ۲۲ نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌های عادی‌بودن و همگنی واریانس‌کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (P>۰/۰۵). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس‌کوواریانس را تأیید کرد؛ بنابراین، مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند‌متغیری برقرار است و می‌توان برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد بین میانگین نمرات پس‌آزمون رابطه مادر با کودک کم‌توان ذهنی در گروه‌های آزمایشی و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). همچنین نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیری نشان داد که بین میانگین نمرات پس‌آزمون خرده‌مقیاس‌های تعارض، نزدیکی و وابستگی در گروه‌های آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد ۶۷ درصد تغییرات رابطه مادر با کودک کم‌توان ذهنی به علت اثر مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه آموزشی ارتباط بدون خشونت است. همچنین بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد به‌ترتیب ۶۳، ۶۵ و ۶۶ درصد تغییرات هریک از مؤلفه‌های تعارض، نزدیکی و وابستگی از مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه آموزشی ارتباط بدون خشونت ناشی می‌شود؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت در بهبود رابطه مادر با کودک کم‌توان ذهنی تأثیر مثبت داشته است.
نتیجه‌گیری والدین کودکان کم‌توان ذهنی نسبت به دیگر والدین کودکان استثنایی، به میزان بیشتری در ارتباط با فرزندشان مشکل دارند. برای این کودکان در موقعیت‌های اجتماعی دوراندیشی نشده است و از حقوق اجتماعی خود محروم می‌شوند. متأسفانه، آن‌ها جایگاه اجتماعی منفی را تجربه می‌کنند که کسب موفقیت را دشوار و به آرزویی همیشگی تبدیل می‌کند. آموزش ارتباط بدون خشونت موجب بهبود رابطه مادر با کودک کم‌توان ذهنی می‌شود؛ بنابراین، برنامه‌ریزی برای ارائه آموزش برنامه ارتباط بدون خشونت برای مادران با کودک کم‌توان ذهنی اهمیت ویژه‌ای دارد.