دوره 19، شماره 1 - ( بهار 1397 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Taghizadeh S, Haghighat F, Piroozi S, Karimi A, Khanali Nejad D. The Survey and Comparison of Musculoskeletal Disorders of Shoulder, Arm and Hand in Taxi and Bus Drivers in the City of Shiraz in 2016. jrehab 2018; 19 (1) :64-75
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2169-fa.html
تقی زاده شهره، حقیقت فرزانه، پیروزی ثریا، کریمی آزاد، خانعلی نژاد دانیال. بررسی و مقایسه اختلالات اسکلتی‌عضلانی شانه، بازو و دست در رانندگان تاکسی و اتوبوس درون‌شهری شیراز در سال 1395. مجله توانبخشی. 1397; 19 (1) :64-75

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2169-fa.html

بررسی و مقایسه اختلالات اسکلتی‌عضلانی شانه، بازو و دست در رانندگان تاکسی و اتوبوس درون‌شهری شیراز در سال 1395
شهره تقی زاده1 ، فرزانه حقیقت1 ، ثریا پیروزی* 2، آزاد کریمی1 ، دانیال خانعلی نژاد1
1- گروه فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
2- گروه فیزیوتراپی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران. ، piroozis@sums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: پرسش‌نامه، پرسش‌نامه ناتوانی شانه بازو و دست، اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با کار، راننده تاکسی، راننده اتوبوس
متن کامل [PDF 2895 kb]   (2673 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (6235 مشاهده)
متن کامل:   (4891 مشاهده)
مقدمه
اختلالات اسکلتی‌عضلانی به شرایطی اطلاق می‌شود که عضلات، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، غضروف مفاصل و اعصاب آسیب ببیند و علائم به صورت درد، ناراحتی و کرختی در اندام‌ها ظاهر شود. اصطلاحات دیگری مانند اختلالات ترومای تجمعی، آسیب‌های ناشی از تنش تکراری و سندروم استفاده بیش از حد برای بیان این شرایط استفاده می‌شود. 
اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با کار اختلالاتی هستند که بیشتر با فعالیت خود شخص یا محیطی که فرد در آن کار می‌کند، ایجاد یا بدتر می‌شوند [3-1]. عواملی که منجر به اختلالات اسکلتی‌عضلانی ناشی از کار می‌شوند با فعالیت‌های مکرر، اتخاذ وضعیت‌های ثابت و نامناسب و فعالیت‌هایی که شامل حرکات قدرتمند اندام‌هاست، مرتبط هستند [4]. اثرات تجمعی حرکات تکراری، صدمات بافتی است؛ خصوصاً وقتی حرکات از راستای کینزیولوژیک ایدئال خارج شوند. علت اصلی انحرافات در الگوی حرکتی مفصل، حرکات تکراری و حفظ وضعیت‌ها به طور مداوم است. اگر راستای الگوی حرکتی اصلاح نشود و حرکات تکراری ادامه یابند، الگوی حرکتی ضایعه‌دیده منجر به میکروتروما و درنهایت ماکروتروما خواهد شد [5].
اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با کار بیشتر در کمر، گردن، اندام‌های فوقانی و در مواردی نیز در اندام‌های تحتانی اتفاق می‌افتد که موجب درد و ناراحتی قابل ملاحظه به همراه ناتوانی و بستری‌شدن می‌شود [6]. این اختلالات در سراسر جهان موجب 42 تا 58 درصد از کل بیماری‌های مرتبط با کار می‌شود که منجر به ازدست‌رفتن زمان کار، افزایش هزینه‌ها، آسیب‌های انسانی نیروی کار و غیبت از کار می‌شود [11-7 ،3].
 یکی از مشاغلی که بیماری‌های مرتبط با کار در آن دیده می‌شود، رانندگی حرفه‌ای است. در بخش‌های مختلف دنیا شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی ناشی از کار در بین رانندگان 53 تا 91 درصد است [12]. اختلالات اسکلتی‌عضلانی ناشی از کار در رانندگان حرفه‌ای با ریسک عوامل ارگونومی و روانی مرتبط است. شایع‌ترین ریسک عوامل فیزیکی شامل نشستن طولانی‌مدت، ناراحتی نشیمنگاه، لرزش کل بدن، عدم تطابق ارگونومی (بی‌شباهتی سایز‌های آنتروپومتری رانندگان با محیط فیزیکی آن‌ها)، بلندکردن بار سنگین و حمل دستی بار در گروهی از رانندگان است. عوامل دموگرافیک مثل سن، جنس، وزن، قد و شرایط سلامت عمومی نیز با ناراحتی‌های مرتبط با کار در رانندگان همراه است [19-13]. امنیت و راحتی از مهم‌ترین معیارها برای رانندگان حرفه‌ای است، لذا در نظر گرفتن اصول ارگونومی در طراحی خودرو فواید قابل توجهی خواهد داشت. طراحی نامناسب وسایل نقلیه ممکن است منجر به مشکلاتی در سلامتی رانندگان شود. همچنین طراحی داخلی بر حجم بار روانی رانندگان نیز تأثیر دارد. حجم بار روانی به درگیری ذهن هنگام انجام کار مثل رانندگی اشاره دارد. مشکلاتی همچون حواس‌پرتی، کاهش عملکرد و خطای انسانی مواردی هستند که با حجم بار روانی مرتبط هستند [20].
دو گروه عمده رانندگان حرفه‌ای شامل رانندگان اتوبوس و رانندگان تاکسی می‌شود. اتوبوس یکی از مهم‌ترین وسایل حمل‌ونقل در دنیاست و رانندگان اتوبوس به طور مکرر از درد در نواحی کمر، گردن، شانه و زانو‌ها شکایت دارند. کابین راننده فضایی است که راننده در آن مستقیماً حرکت اتوبوس را کنترل می‌کند. بسیاری از اتوبوس‌ها نواقص زیادی در طراحی و ساخت کابین راننده دارند. این نواقص در ارگونومی شامل نبود یک‌نواختی و آزادی حرکات، نشیمنگاه راننده، فرمان و پدال‌ها می‌شود .قطر فرمان ثابت (550 میلی‌متر) بزرگ است و قطر بزرگ می‌تواند مضرات بسیار زیادی داشته باشد. به دلیل این نواقص، رانندگان اتوبوس نمی‌توانند خودشان را به طور مناسب با صندلی، فرمان و پدال‌ها تطابق دهند. درنتیجه ناسازگاری بین فعالیت و احساس راحتی منجر به صدمه به راننده در رانندگی طولانی‌مدت می‌شود [26-21]. 
از طرفی تاکسی‌رانی نیز به عنوان یکی از مشاغل مهم در امور حمل‌ونقل افراد جامعه است و سلامتی رانندگان متضمن عملکرد بهینه آنان خواهد بود. اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان تاکسی به‌وفور دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که اختلالات اسکلتی‌عضلانی ناشی از کار به عنوان شایع‌ترین عامل تهدیدکننده در میان رانندگان تاکسی در نظر گرفته شده است. رانندگان تاکسی به دلیل قرارداشتن در معرض ارتعاش ماشین، کار ثابت و بدون تحرک، نشستن طولانی‌مدت، وضعیت بدنی نامناسب، خم‌شدن و چرخیدن مکرر حین انجام کار و حمل مکرر چمدان، در درازمدت در معرض اختلالات اسکلتی‌عضلانی قرار دارند. از آنجایی که مدت‌زمانی که رانندگان تاکسی پشت فرمان می‌گذرانند، معمولاً بیش از دیگر رانندگان حرفه‌ای است، ساعت کاری زیاد احتمالا یک عامل خطر برای مشکلات اسکلتی‌عضلانی بین رانندگان تاکسی است که با گزارش درد در ناحیه کمر، گردن و شانه از طرف رانندگان همراه است [27]. 
بررسی دردهای اسکلتی‌عضلانی بین رانندگان تاکسی و اتوبوس که بخش فعالی از نیروهای شغلی در جامعه هستند، اهمیت زیادی دارد. به دلیل کار مکرر و طولانی‌مدت رانندگان با فرمان ماشین و دنده، به نظر می‌رسد مشکلات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با اندام فوقانی در آن‌ها زیاد باشد. صدمات اندام فوقانی بسیاری از جنبه‌های زندگی مثل کار، تفریح و مراقبت از سلامتی را دچار اختلال می‌کند و شغل و زندگی خانوادگی افراد را به طور جدی در معرض خطر قرار می‌دهد [28]. اختلالات اندام فوقانی از شایع‌ترین مشکلات عصبی عضلانی اسکلتی است. با به‌دست‌آوردن اطلاعات آماری راجع به این مشکلات می‌توان مقدمات لازم را برای اقدامات بعدی فراهم کرد. این اقدامات می‌تواند شامل اصلاحات لازم در محیط کار و تجهیزات استفاده‌شده، اصلاحات ارگونومی، ساعت کاری، استراحت و غیره باشد [29]. 
مطالعات صورت‌گرفته در ایران بیشتر عواملی را بررسی کرده‌اند که اختلالات اسکلتی‌عضلانی مثل وضعیت استرس شغلی جزء آن‌ها نمی‌شود. برخی مطالعات نیز تأثیر مداخلات ارگونومی را بر وضعیت ناحیه خاصی از بدن بررسی کرده‌اند. در زمینه بررسی شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان، مطالعات محدودی یافت شد که ازجمله آن‌ها می‌توان به مطالعه ضیایی و همکارانش در سال 2011 اشاره کرد. آن‌ها شیوع و ریسک عوامل اختلالات اسکلتی‌عضلانی را در رانندگان تاکسی درون‌شهری و برون‌شهری در شهر اندیشه بررسی کردند. بدین منظور از پرسش‌نامه استاندارد نوردیک و نمودار ناراحتی بدن استفاده کردند. صادقی و حبیبی در سال 2009 در زمینه ارتباط اختلالات اسکلتی‌عضلانی با شاخص‌های آنتروپومتریک بین رانندگان شرکت اتوبوس‌رانی اصفهان پژوهشی انجام دادند. در خارج از ایران مطالعات بیشتری در این زمینه صورت گرفته است و با استفاده از پرسش نامه‌ها و مقیاس‌های مختلف، اختلالات اسکلتی‌عضلانی نواحی مختلف بدن در رانندگان اتوبوس، تاکسی و دیگر وسایل نقلیه بررسی شده است. البته هیچ‌کدام از آن پژوهش‌ها از پرسش‌نامه ناتوانی بازو و شانه و دست به طور اختصاصی برای ارزیابی اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی در رانندگان اتوبوس و تاکسی استفاده نکرده‌اند و هیچ مطالعه‌ای مبنی بر مقایسه این اختلالات در این دو گروه رانندگان یافت نشد.
در این مطالعه اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با شانه، بازو و دست در میان رانندگان تاکسی و اتوبوس بررسی شد. همچنین با توجه به عواملی مانند تفاوت در فرمان (فرمان اتوبوس و تاکسی از لحاظ اندازه و نحوه قرارگیری با هم تفاوت دارند)، تفاوت در ساختار کابین راننده در تاکسی و اتوبوس، تفاوت در میزان لرزش اتومبیل و استرس رانندگان، رانندگان اتوبوس تابع برنامه از پیش تعیین‌شده‌ای و رانندگان تاکسی در رقابت برای جلب مسافران بیشتر هستند و استرس متفاوتی را تجربه می‌کنند، میزان اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با مفصل شانه، بازو و دست بین این دو گروه مقایسه شد تا بتوان راهکارهای پیشگیرانه مناسبی را به منظور کاهش این اختلالات در جمعیت رانندگان ارائه داد. 
مدیریت ایمن و مؤثر مستلزم توجه به عوامل انسانی و اجزای سیستم است که می‌تواند موجب ایجاد شرایط خطرناک و یا امن در اجزای فنی شود. با توجه به عوامل انسانی، تشکیلاتی با قابلیت اطمینان بالا، می‌تواند خطرات را قبل از وقوع تشخیص دهد [30].
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی‌تحلیلی است که به صورت مقطعی، شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی را در رانندگان اتوبوس و تاکسی درون‌شهری شهر شیراز در سال 1395 بررسی و سپس این دو گروه را با هم مقایسه کرده است. در این مطالعه مقطعی 300 راننده مرد (150 راننده اتوبوس و 150 راننده تاکسی) با دامنه سنی 26 تا 55 سال شرکت داشتند (میانگین سن ± انحراف معیار در رانندگان اتوبوس: 8/28±41/24، رانندگان تاکسی: 8/09±41/82). 
روش نمونه‌گیری از نوع آسان بود. برای ورود به این مطالعه رانندگان حاضر باید حداقل 2 سال سابقه کاری در حرفه رانندگی داشته باشند و هر کدام حداقل 8 ساعت در روز و یا دو شیفت 4 ساعته و 4 روز در هفته رانندگی می‌کردند. در صورت داشتن سابقه گردن‌درد، بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابتی و نیز هر گونه جراحی اندام فوقانی و اختلالات اسکلتی‌عضلانی با منشأ غیر از شغل رانندگی، افراد از مطالعه خارج می‌شدند. محل جمع‌آوری اطلاعات و توزیع پرسش‌نامه‌ها در پایانه‌های مسافربری و میادین اصلی شهر شیراز بود و محققان پرسش‌نامه‌ها را بر اساس پاسخ افراد تکمیل می‌کردند. برای اجرای این پژوهش، پس از آگاه‌سازی نمونه‌ها از هدف انجام مطالعه و جلب همکاری آن‌ها، تمامی شرکت‌کنندگان فرم رضایت‌نامه اخلاقی را امضا کردند.
اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه با استفاده از دو پرسش‌نامه به شرح زیر جمع‌آوری شد: 
1. پرسش‌نامه اطلاعات دموگرافیک و شغلی رانندگان شامل متغیرهای سن، قد، وزن، سابقه کاری، میزان ساعت کاری در طول شبانه‌روز و هفته، میزان استراحت، سطح تحصیلات، مصرف سیگار و دخانیات، ورزش منظم، دست غالب راننده (راست‌دست یا چپ‌دست)، نوع فرمان (هیدرولیک یا مکانیک) بود.
2. پرسش‌نامه ناتوانی بازو و شانه و دست که میزان شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی را می‌سنجد و توانایی انجام فعالیت‌ها و علائم را طی یک هفته گذشته بررسی می‌کند. پرسش‌نامه ناتوانی بازو و شانه و دست 30 سؤال دارد (هر سؤال نمره 1 تا 5 می‌گیرد) که وضعیت عملکرد اندام فوقانی فرد را می‌سنجد. در این پرسش‌نامه سؤالاتی برای سنجش میزان مشکل فرد در انجام کارهای روزمره (21 سؤال)، شدت درد در حالت خواب و فعالیت، ضعف و سفتی مفصل (5 سؤال)، و تأثیر اندام فوقانی بر فعالیت‌های اجتماعی و شغلی (4 سؤال) گنجانده شده است. برای استفاده از نتایج این پرسش‌نامه، فرد باید حداقل به 27 سؤال پاسخ دهد . نمره این پرسش‌نامه از 100 محاسبه می‌شود و برای محاسبه نمره نهایی، پس از جمع نمره تمام سؤالات و گرفتن میانگین، عدد به‌دست‌آمده منهای 1 و سپس در عدد 25 ضرب می‌شود . هرچه این عدد به 100 نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده ناتوانی بیشتر فرد است. موسوی و همکارانش در سال 2008 نسخه فارسی پرسش‌نامه ناتوانی بازو و شانه و دست را بومی‌سازی و اعتبار و تکرارپذیری آن را تعیین کردند [31]. 
داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تجزیه‌وتحلیل شد. فراوانی و درصد اختلالات با آمار توصیفی گزارش شد. آمار تحلیلی شامل آزمون‌های تی تست مستقل، کای اسکوئر و همبستگی اسپیرمن است.
یافته‌ها
در این مطالعه مقطعی 300 راننده (150 راننده اتوبوس و 150 راننده تاکسی) با دامنه سنی 26 تا 55 سال شرکت داشتند که مشخصات دموگرافیک و شغلی آنان در جدول شماره 1 آمده است. یافته‌های مرتبط با اجزای مختلف پرسش‌نامه ناتوانی بازو و شانه و دست که شامل میزان ناتوانی (میزان مشکل فرد در انجام کارهای روزمره)، شدت علائم (شدت درد در حالت خواب و فعالیت، ضعف و سفتی مفصل) و توانایی عملکردی (تأثیر اندام فوقانی بر فعالیت‌های اجتماعی و شغلی) در نواحی شانه، بازو و دست در هر گروه از رانندگان می‌شود به صورت جداگانه در جدول شماره 1 آمده است. با استفاده از تحلیل کوواریانس متغیرهای دموگرافیک کنترل شدند و مشخص شد که هیچ‌کدام از متغیرهای مذکور معنادار نبودند. 
با توجه به جدول شماره 2، 32/66 درصد از رانندگان اتوبوس بدون مشکل، 58 درصد با مشکل خفیف و 9/33 درصد با مشکل متوسط بودند. 30/66درصد از رانندگان تاکسی بدون مشکل بودند و 60 درصد مشکل خفیف، 7/33 درصد مشکل متوسط و 2 درصد مشکل شدید داشتند. در ضمن در بین رانندگان تاکسی و اتوبوس ناتوانی وجود نداشت. 
با توجه به جدول شماره 3، 46/66 درصد از رانندگان اتوبوس مشکلی نداشتند و 48/66درصد در انجام کارهای روزمره مشکل خفیف و 4/66درصد مشکل متوسط داشتند. همچنین 47/33 درصد از رانندگان تاکسی مشکلی نداشتند و 45/33 درصد در انجام کارهای روزمره مشکل خفیف، 6/66 درصد مشکل متوسط و 0/66 درصد مشکل شدید داشتند. در ضمن در بین رانندگان تاکسی و اتوبوس ناتوانی وجود نداشت. 


با توجه به جدول شماره 4، 32/66 درصد از رانندگان اتوبوس علائمی نداشتند و 64 درصد علائم خفیف و 3/33 درصد علائم متوسط داشتند. همچنین 34/66 درصد از رانندگان تاکسی علائمی علائمی نداشتند و 60/66 درصد علائم خفیف و 4/66 درصد علائم متوسط داشتند. در ضمن بین رانندگان تاکسی و اتوبوس علائم شدید و ناتوانی وجود نداشت.
با توجه به جدول شماره 5، 36 درصد از رانندگان اتوبوس در فعالیت‌های اجتماعی و شغلی مشکلی نداشتند و 40/66 درصد مشکل خفیف، 18 درصد مشکل متوسط و 5/33درصد مشکل شدید داشتند. همچنین 36 درصد از رانندگان تاکسی در فعالیت‌های اجتماعی و شغلی مشکلی نداشتند و 33/41 درصد مشکل خفیف، 18 درصد مشکل متوسط، 4 درصد مشکل شدید و 0/66 درصد ناتوانی داشتند. 
با توجه به جدول شماره 6، مقایسه ناتوانی، علائم و عملکرد بین دو گروه هیچ‌گونه تفاوت معناداری یافت نشد (0/97=P مجموع). بین ساعات کاری هفته (r=0/24 و P=0/003)، ساعات خواب شبانه‌روز (r=0/24 و P=0/003) و سن رانندگان اتوبوس (r=0/16 و P=0/041) با اختلالات اسکلتی‌عضلانی همبستگی وجود داشت. همچنین بین ساعات خواب شبانه‌روز و اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان تاکسی (r=0/19 و P=0/016) نیز همبستگی وجود داشت. نتایج حاصل از آزمون کای اسکوائر در حالت استقلال گروه‌ها نشان داد بین میانگین سطح تحصیلات (0/11=P)، استعمال دخانیات (0/51=P)، دست غالب (0/89=P)، مدت‌زمان ورزش‌کردن (0/71=P) و شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی ارتباط معناداری وجود نداشت، اما بین نوع فرمان و شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی ارتباط معناداری وجود داشت (0/00=P).
بحث
این پژوهش به منظور بررسی ومقایسه اختلالات اسکلتی‌عضلانی نواحی شانه، بازو و دست در دو گروه رانندگان تاکسی واتوبوس درون‌شهری شیراز در سال 1395 انجام گرفت. 33/67 درصد از رانندگان اتوبوس در نواحی شانه، بازو و دست مشکل داشتند. در جمع‌بندی می‌توان گفت که 33/53 درصد از این رانندگان در انجام کارهای روزمره مقادیر متفاوتی ناتوانی داشتند. 67/33 درصد نیز علائمی همچون درد، ضعف و سفتی مفصل در نواحی مذکور و 66/60 درصد از لحاظ عملکرد درفعالیت‌های اجتماعی و شغلی مشکل داشتند. همچنین بین ساعات کاری هفته (r=0/24 و P=0/003)، ساعات خواب شبانه‌روز (r=0/24 و P=0/003) و سن رانندگان اتوبوس (r=0/16 و P=0/041) با اختلالات اسکلتی‌عضلانی همبستگی وجود داشت.
از آنجا که مطالعات صورت‌گرفته روی رانندگان، روش اجرا و پیامدهای اندازه‌گیری‌شده متفاوتی با مطالعه حاضر دارند، بنابراین مقایسه نتایج چندان معقول به نظر نمی‌رسد. با وجود این، در ادامه نتایج چند مطالعه ذکر می‌شود و در صورت تشابه پیامدهای اندازه‌گیری‌شده در آن‌ها با مطالعه حاضر، نتایج را از دیدگاه آن پیامدها مقایسه می‌کنیم.
آبلینس و همکاران [32] در سال 2003 شرایط کاری و وضعیت سلامت رانندگان اتوبوس‌های عمومی را بررسی کردند. آنان دریافتند که اختلالات اسکلتی‌عضلانی با شرایط ارگونومی نامناسب در محل کار، ساعات کار طولانی در روز، سن و سابقه کاری مرتبط است. 
وین جی آلبرت و همکاران [14] در سال 2013 عوامل ارگونومی و بیومکانیکی را در رانندگان اتوبوس شهری ارزیابی کردند. آن‌ها مشاهده کردند که فعالیت‌های مرتبط با رانندگی اتوبوس نیازمند قرارگیری در وضعیت‌های نامناسب است که این وضعیت در ساعات پایانی کار تشدید می‌شود. 
صادقی و حبیبی [33] در سال 2009 در مطالعه‌ای ارتباط بین اختلالات اسکلتی‌عضلانی با شاخص‌های آنتروپومتریک را در بین رانندگان شرکت اتوبوس‌رانی اصفهان بررسی کردند. بدین منظور رانندگان پس از آموزش، میزان ناراحتی قسمت‌های مختلف بدن خود را روی نمودار ناراحتی بدن مشخص کردند. در مرحله بعد ابعاد بدن آن‌ها اندازه‌گیری شد. سپس ارتباط بین ابعاد آنتروپومتریک و اختلالات اسکلتی‌عضلانی مشخص شد. نتایج نشان داد بین قد، وزن و سن رانندگان با اختلالات اسکلتی‌عضلانی آن‌ها ارتباط وجود دارد؛ بدین صورت که افزایش وزن و سن و کوتاهی قد باعث افزایش احتمال اختلالات اسکلتی‌عضلانی در راننده خواهد شد. 
ابدلدو و همکاران [13] در سال 2014 در غنا شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی را در رانندگان مینی‌بوس با استفاده از پرسش‌نامه اسکلتی‌عضلانی نوردیک بررسی کرد. شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان به این صورت بود: درد پایین کمر 8/58 درصد، گردن‌درد 25 درصد، درد قسمت بالای کمر 3/22 درصد، شانه‌درد 2/18 درصد، زانودرد 9/14 درصد، درد مچ پا 5/9 درصد، درد مچ دست 4/7 درصد، درد آرنج 7/4 درصد و درد مفصل ران 7/2 درصد. همچنین تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد فعالیت فیزیکی بیشتر، رانندگی بیش از 12 ساعت در روز و همچنین رانندگی حداقل 5 روز در هفته به طور معنی‌داری با شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی در بین راننده‌ها ارتباط دارد. 
نتایج مشاهده‌شده در مطالعات ذکرشده با نتایج به‌دست‌آمده در مطالعه حاضر مبنی بر همبستگی بین سن و ساعت کاری در طول روز و هفته با اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی رانندگان اتوبوس همخوانی دارد.
سوزتو و لم [34] در سال 2007 اختلالات اسکلتی‌عضلانی مربوط به کار را در رانندگان اتوبوس شهری هنگ‌کنگ با استفاده از پرسش‌نامه اسکلتی‌عضلانی نوردیک بررسی کردند. نتایج نشان داد میزان شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی مربوط به کار طی 12 ماه گذشته به ترتیب در نواحی پایین کمر 61 درصد، گردن 52 درصد، شانه 47 درصد و زانو و ران 36 درصد است که 90 درصد از این اختلالات به رانندگی مربوط بوده است. عواملی که این اختلالات را ایجاد کرده‌اند شامل نشستن طولانی‌مدت و نبود هماهنگی آنتروپومتریک بوده است. 
همان‌طور که در این مطالعه نیز مشاهده شد، شانه یکی از شایع‌ترین نواحی بدن است که در رانندگان اتوبوس دچار اختلالات اسکلتی‌عضلانی می‌شود. در مطالعه حاضر بین ساعت کاری در هفته با اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی در رانندگان اتوبوس همبستگی وجود داشت. به نظر می‌رسد نشستن طولانی‌مدت که در مطالعه سوزتو و لم به عنوان عاملی کلیدی در شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان ذکر شده است، تأثیری مشابه با ساعت کاری بالا در هفته دارد که در مطالعه حاضر نیز دیده شد.
به طور کلی 33/69 درصد از رانندگان تاکسی در نواحی شانه، بازو و دست مشکل داشتند. در جمع‌بندی می‌توان گفت 66/52 درصد از این رانندگان در انجام کارهای روزمره مقادیر متفاوتی از ناتوانی داشتند و 65/33 درصد علائمی همچون درد، ضعف و سفتی مفصل در نواحی مذکور داشتند. 64 درصد نیز از لحاظ عملکرد در فعالیت‌های اجتماعی و شغلی مشکل داشتند. همچنین بین ساعات خواب شبانه‌روز و اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان تاکسی (r=0/19 و P=0/016) همبستگی وجود داشت.
راناس و اندرسون [35] در سال 2007 سلامت اسکلتی‌عضلانی رانندگان تاکسی و عوامل خطرساز مربوط به حیطه کار آن‌ها را در کشور نروژ با پرسش‌نامه اسکلتی‌عضلانی نوردیک ارزیابی کردند. نتایج نشان داد 4/63 درصد از رانندگان تاکسی به دردهای اسکلتی‌عضلانی مبتلا هستند. عوامل خطرساز شامل رانندگی زیاد در طول روز و هفته، خوابیدن در ماشین هنگام استراحت، تجربه خشونت، نداشتن تناسب اندام، عادات غذایی نامناسب و ورزش کم است. در مطالعه حاضر بین ساعت خواب شبانه‌روز رانندگان تاکسی و اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی همبستگی وجود داشت. از آنجا که در مطالعه راناس و اندرسون نیز خوابیدن در ماشین هنگام استراحت صورت می‌گرفت، به نظر می‌رسد هر دو مطالعه به منظور پیشگیری از اختلالت اسکلتی‌عضلانی، به اهمیت میزان کافی و کیفیت مطلوب خواب در رانندگان اشاره دارند.
ضیایی و همکاران در سال 2014 [36] شیوع و ریسک عوامل اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان تاکسی درون‌شهری و برون‌شهری در شهر اندیشه را با پرسش‌نامه اسکلتی‌عضلانی نوردیک بررسی کردند. طبق نتایج این مطالعه، بیشترین میزان بازدارندگی از کار و فعالیت‌های روزانه رانندگان مربوط به درد ناحیه زانو (3/84 درصد) بود. کار در محیط شغلی بیشترین سهم را در ایجاد درد در ناحیه کمر (1/91 درصد)، شانه (89 درصد)، گردن (7/92 درصد) و مچ و دست (8/96 درصد) ایفا می‌کرد و دلیل آن ساعات کار طولانی و وضعیت بدنی نامطلوب هنگام رانندگی بود. اگر ساعات کار طولانی منجر به کمبود خواب در رانندگان شود، می‌تواند مؤید همبستگی مشاهده‌شده بین ساعت خواب شبانه‌روز و اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی در رانندگان تاکسی در مطالعه حاضر باشد.
بولدوک و همکاران [37] در سال 2014 در ترکیه پژوهشی را به منظور ارزیابی اختلالات اسکلتی‌عضلانی مرتبط با کار در رانندگان تاکسی با استفاده از ارزیابی سریع مواجهه انجام دادند. نتایج حاصل از ارزیابی سریع مواجهه نشان داد شانه و بازو، مچ دست و دست و گردن سه ناحیه بسیار پرخطر در رانندگان تاکسی هستند. ریسک عوامل شغلی برای اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی با وضعیت‌های محدود، حرکات تکراری، لرزش و استرس‌های مرتبط با کار همراه بود. در مطالعه حاضر نیز نزدیک به 70 درصد از رانندگان تاکسی اختلالات اسکلتی‌عضلانی مفاصل اندام فوقانی را نشان دادند.
بررسی حاضر نشان داد از لحاظ میزان ناتوانی، شدت علائم و عملکردهای اجتماعی شغلی بین دو گروه رانندگان تاکسی و اتوبوس تفاوتی وجود ندارد و هر دو گروه در معرض این‌گونه آسیب‌ها هستند. همچنین نتایج حاصل از آزمون کای اسکوئر در حالت استقلال گروه‌ها نشان داد بین میانگین سطح تحصیلات (0/11=P)، استعمال دخانیات (0/51=P)، دست غالب (0/89=P)، مدت‌زمان ورزش‌کردن (0/71=P) و شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی ارتباط معناداری وجود نداشت، اما بین نوع فرمان و شیوع اختلالات اسکلتی‌عضلانی ارتباط معناداری وجود داشت (0/00=P).
نتیجه‌گیری
به‌طورکلی این تحقیق نشان داد هر دو گروه رانندگان از لحاظ مشکلات اسکلتی‌عضلانی نواحی شانه، بازو و دست دچار اختلالات خفیف تا متوسط بوده‌اند، اما تفاوتی از این لحاظ بین دو گروه وجود نداشت. همچنین مشاهده شد بین ساعات کاری هفته، ساعات خواب شبانه‌روز و سن رانندگان اتوبوس با اختلالات اسکلتی‌عضلانی همبستگی وجود داشت. بین ساعات خواب شبانه‌روز و اختلالات اسکلتی‌عضلانی در رانندگان تاکسی نیز همبستگی وجود داشت. با توجه به این تحقیق به نظر می‌رسد اگر ساعات خواب شبانه‌روز رانندگان افزایش یابد، ساعات کاری در شبانه‌روز و طی هفته کمتر شود، سن بازنشستگی این افراد کاهش یابد و فرمان تاکسی‌ها نیز به صورت هیدرولیک تغییر یابد، احتمال اختلالات اسکلتی‌عضلانی نواحی شانه، بازو و دست کاهش خواهد یافت.
پیشنهاد می‌شود در تحقیق‌های آتی، بررسی جامع‌تری روی اختلالات کل نواحی بدن در هر دو گروه رانندگان انجام گیرد. همچنین بین رانندگان درون‌شهری و برون‌شهری از لحاظ اختلالات اسکلتی‌عضلانی مقایسه‌ای انجام شود. در پژوهش‌های آتی می‌توان تأثیر فشارهای روحی‌روانی بر این اختلالات را ارزیابی کرد. همچنین انجام تحقیقاتی به منظور بررسی تأثیر ایستگاه کار رانندگان تاکسی و اتوبوس و مشکلات اسکلتی‌عضلانی اندام فوقانی و نیز ارزیابی تأثیر مداخلات ارگونومیک یا درمان‌های فیزیوتراپی در پیشگیری و درمان این مشکلات ضروری به نظر می‌رسد.
تشکر و قدردانی
مقاله حامی مالی ندارد.
References
  1.  Khandan M, Ataeimanesh L, Eyni Z, Khosravi Z, Biglari H, Koohpaei A, et al. Relationship between job content and demographic variables with musculoskeletal disorders among nurses in a university hospital, Qom Province, 2014. Research Journal of Applied Sciences. 2016; 11(7):547-53. doi: 10.3923/rjasci.2016.547.553
     
  2. Nunes IL. FAST ERGO_X–a tool for ergonomic auditing and work-related musculoskeletal disorders prevention. Work. 2009; 34(2):133-48. doi: 10.3233/WOR-2009-0912
     
  3. Yektaee T, Tabatabaee Ghomshe F, Piri L. [The effect of ergonomic principles education on musculoskeletal disorders among computer users (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 13(4):108-16.
     
  4. Fredriksson K, Bildt C, Hägg G, Kilbom Å. The impact on musculoskeletal disorders of changing physical and psychosocial work environment conditions in the automobile industry. International Journal of Industrial Ergonomics. 2001; 28(1):31–45. doi: 10.1016/s0169-8141(01)00011-7
     
  5. Matiin M, Ebrahimi II, Shater Zadeh MJ, Salavati M, Kazem-Nezhad A. [Muscale activation pattern of shoulder girdle during some routine physical therapy exercises of upper limb (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2010; 11(2):49-58.
     
  6. Lei L, Dempsey PG, Xu J, Ge L, Liang Y. Risk factors for the prevalence of musculoskeletal disorders among chinese foundry workers. International Journal of Industrial Ergonomics. 2005; 35(3):197–204. doi: 10.1016/j.ergon.2004.08.007
     
  7. K Abledu J. Multiple logistic regression analysis of predictors of musculoskeletal disorder and disability among bank workers in Kumasi. Journal of Ergonomics. 2012; 2(4):111-5. doi: 10.4172/2165-7556.1000111
     
  8. Azari GR, Davuian Talab AH. [Comparison of burnout and musculoskeletal disorders among computer users and office workers (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12:38-46. 
     
  9. Khandan M, Eyni Z, Manesh LA, Khosravi Z, Biglari H, Koohpaei A. Relationship between musculoskeletal disorders and job performance among nurses and nursing aides in main educational hospital in qom province, 2014. Research Journal of Medical Sciences. 2016; 10(4):307-12.
     
  10. Omidianidost A, Hosseini S, Jabari M, Poursadeghiyan M, Dabirian M, Charganeh S, Yarmohammadi H. The relationship between individual, occupational factors and LBP (Low Back Pain) in one of the auto parts manufacturing workshops of Tehran in 2015. Journal of Engineering and Applied Sciences. 2016; 11(5):1074-7.
     
  11. Poursadeghiyan M, Tabar A. Comparing the posture assessments based on RULA and QEC methods in a carpentry workshop. Research Journal of Medical Sciences. 2016; 10(3):80-3.
     
  12. Abledu JK, Offei EB, Abledu GK. Predictors of work-related musculoskeletal disorders among commercial minibus drivers in Accra Metropolis, Ghana. Advances in Epidemiology. 2014; 2014:1–5. doi: 10.1155/2014/384279
     
  13. Abledu JK, Offei EB, Abledu GK. Occupational and personal determinants of musculoskeletal disorders among urban taxi drivers in Ghana. International Scholarly Research Notices. 2014; 2014:1–5. doi: 10.1155/2014/517259
     
  14. Albert WJ, Everson D, Rae M, Callaghan JP, Croll J, Kuruganti U. Biomechanical and ergonomic assessment of urban transit operators. Work. 2014; 47(1):33-44. doi: 10.3233/WOR-131683
     
  15. Alperovitch Najenson D, Santo Y, Masharawi Y, Katz Leurer M, Ushvaev D, Kalichman L. Low back pain among professional bus drivers: ergonomic and occupational-psychosocial risk factors. Israel Medical Association Journal. 2010; 12(1):26-31. PMID: 20450125
     
  16. Bovenzi M, Rui F, Negro C, D’Agostin F, Angotzi G, Bianchi S, et al. An epidemiological study of low back pain in professional drivers. Journal of Sound and Vibration. 2006; 298(3):514–39. doi: 10.1016/j.jsv.2006.06.001
     
  17. Magnusson ML, Pope MH, Wilder DG, Areskoug B. Are occupational drivers at an increased risk for developing musculoskeletal disorders. Spine. 1996; 21(6):710–7. doi: 10.1097/00007632-199603150-00010
     
  18. Robb MJM, Mansfield NJ. Self-reported musculoskeletal problems amongst professional truck drivers. Ergonomics. 2007; 50(6):814–27. doi: 10.1080/00140130701220341
     
  19. Madhan Chandran SY. Are bus drivers at an increased risk for developing musculoskeletal disorders? An Ergonomic Risk Assessment Study. Journal of Ergonomics. 2015; s3. doi: 10.4172/2165-7556.s3-011
     
  20. Mazloumi A, Mohammadreze F. Ergonomic evaluation of interior design of Shoka vehicle and proposing recommendations for improvement. Work. 2012; 41(Supplement 1):1477-85. doi: 10.3233/WOR-2012-0341-1477
     
  21. Anderson R. The back pain of bus drivers. Spine. 1992; 17(12):1481–8. doi: 10.1097/00007632-199212000-00007
     
  22. Backman AL, Jarvinen E. Turnover of professional drivers. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health. 1983; 9(1):36–41. doi: 10.5271/sjweh.2445
  23. Feickert D, Forrester K. Stress factors in urban public transport work. Paper presented at Conference on the Working Environment in Urban Public Transport. 12 January 1983, Stockholm, Sweden. 
     
  24. Kompier MAJ. Work and health of city bus drivers. Delf: Eburon; 1988.
     
  25. Kompier MA, Di Martino V. Review of bus drivers' occupational stress and stress prevention. Stress and Health. 1995; 11(1):253-62. doi: 10.1002/smi.2460110141
     
  26. Meifort J, Reiners H, Schuh J. [Working conditions of bus and tram drivers of Dortmunder Stadtwerke Aktiengesellschaft (series of publications on occupational safety) (German)]. Berlin: Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Unfallforschung; 1983.
     
  27. Chen JC, Chang WR, Chang W, Christiani D. Occupational factors associated with low back pain in urban taxi drivers. Occupational Medicine. 2005; 55(7):535–40. doi: 10.1093/occmed/kqi125
     
  28. Yazdani F, Dehkordi F. Occupational therapy intervention in combination flexor tendon and peripheral nerve injury 10 patients with disabilities of arm, shoulder and hand. Iranian Rehabilitation Journal. 2013; 11:21-6.
     
  29. Abdollahi I, Mohseni Bandpei M, Firoozi S. [The prevalence of upper extremity disorders in physiotherapists of Tehran City (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12(4):47-53. 
     
  30. Khandan M, Maghsoudipour M, Vosoughi S. Ergonomic behavioral and workers’ safety perception in Khuzestan Petrochemical Company. Iranian Rehabilitation Journal. 2012; 10:26-30.
     
  31. Mousavi SJ, Parnianpour M, Abedi M, Askary Ashtiani A, Karimi A, Khorsandi A, et al. Cultural adaptation and validation of the Persian version of the Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand (DASH) outcome measure. Clinical Rehabilitation . 2008; 22(8):749–57. doi: 10.1177/0269215508085821
     
  32. Obelenis V, Gedgaudienė D, Vasilavičius P. Working conditions and health of the employees of public bus and trolleybus transport in Lithuania. Medicina. 2003; 39(11):1103-9.
     
  33. Sadeghi N, Habibi E. The survey of relation between Musculoskeletal Disorders and Anthropometric Indices in the bus drivers in Isfahan. Iran Occupational Health. 2009; 6(1):6-14.
     
  34. Szeto GPY, Lam P. Work-related musculoskeletal disorders in urban bus drivers of Hong Kong. Journal of Occupational Rehabilitation. 2007; 17(2):181–98. doi: 10.1007/s10926-007-9070-7
     
  35. Raanaas RK, Anderson D. A questionnaire survey of Norwegian taxi drivers’ musculoskeletal health, and work-related risk factors. International Journal of Industrial Ergonomics. 2008; 38(3-4):280–90. doi: 10.1016/j.ergon.2007.10.017
     
  36. Ziaei M, Izadpanah S, Sharafi K, Barzegar Shangol A. Prevalence and risk factors of musculoskeletal disorders in inside and outside-city taxi drivers Andisheh city, 2011. Razi Journal of Medical Sciences. 2014; 21(118):41-50.
     
  37. Bulduk EÖ, Bulduk S, Süren T, Ovalı F. Assessing exposure to risk factors for work-related musculoskeletal disorders using Quick Exposure Check (QEC) in taxi drivers. International Journal of Industrial Ergonomics. 2014; 44(6):817–20. doi: 10.1016/j.ergon.2014.10.002
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: فیزیوتراپی
دریافت: 1396/5/12 | پذیرش: 1396/9/29 | انتشار: 1396/11/12
* نشانی نویسنده مسئول: شیراز، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشکده علوم توانبخشی، گروه فیزیوتراپی.
فهرست منابع
1. Khandan M, Ataeimanesh L, Eyni Z, Khosravi Z, Biglari H, Koohpaei A, et al. Relationship between job content and de-mographic variables with musculoskeletal disorders among nurses in a university hospital, Qom Province, 2014. Research Journal of Applied Sciences. 2016; 11(7):547-53. doi: 10.3923/rjasci.2016.547.553
2. Nunes IL. FAST ERGO_X–a tool for ergonomic auditing and work-related musculoskeletal disorders prevention. Work. 2009; 34(2):133-48. doi: 10.3233/WOR-2009-0912
3. Yektaee T, Tabatabaee Ghomshe F, Piri L. [The effect of ergonomic principles education on musculoskeletal disorders among computer users (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 13(4):108-16.
4. Fredriksson K, Bildt C, Hägg G, Kilbom Å. The impact on musculoskeletal disorders of changing physical and psychoso-cial work environment conditions in the automobile industry. International Journal of Industrial Ergonomics. 2001; 28(1):31–45. doi: 10.1016/s0169-8141(01)00011-7 [DOI:10.1016/S0169-8141(01)00011-7]
5. Matiin M, Ebrahimi II, Shater Zadeh MJ, Salavati M, Kazem-Nezhad A. [Muscale activation pattern of shoulder girdle dur-ing some routine physical therapy exercises of upper limb (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2010; 11(2):49-58.
6. Lei L, Dempsey PG, Xu J, Ge L, Liang Y. Risk factors for the prevalence of musculoskeletal disorders among chinese foundry workers. International Journal of Industrial Ergonomics. 2005; 35(3):197–204. doi: 10.1016/j.ergon.2004.08.007 [DOI:10.1016/j.ergon.2004.08.007]
7. K Abledu J. Multiple logistic regression analysis of predictors of musculoskeletal disorder and disability among bank workers in Kumasi. Journal of Ergonomics. 2012; 2(4):111-5. doi: 10.4172/2165-7556.1000111 [DOI:10.4172/2165-7556.1000111]
8. Azari GR, Davuian Talab AH. [Comparison of burnout and musculoskeletal disorders among computer users and office workers (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12:38-46.
9. Khandan M, Eyni Z, Manesh LA, Khosravi Z, Biglari H, Koohpaei A. Relationship between musculoskeletal disorders and job performance among nurses and nursing aides in main educational hospital in qom province, 2014. Research Journal of Medical Sciences. 2016; 10(4):307-12.
10. Omidianidost A, Hosseini S, Jabari M, Poursadeghiyan M, Dabirian M, Charganeh S, Yarmohammadi H. The relationship between individual, occupational factors and LBP (Low Back Pain) in one of the auto parts manufacturing workshops of Tehran in 2015. Journal of Engineering and Applied Sciences. 2016; 11(5):1074-7.
11. Poursadeghiyan M, Tabar A. Comparing the posture assessments based on RULA and QEC methods in a carpentry work-shop. Research Journal of Medical Sciences. 2016; 10(3):80-3.
12. Abledu JK, Offei EB, Abledu GK. Predictors of work-related musculoskeletal disorders among commercial minibus driv-ers in Accra Metropolis, Ghana. Advances in Epidemiology. 2014; 2014:1–5. doi: 10.1155/2014/384279 [DOI:10.1155/2014/384279]
13. Abledu JK, Offei EB, Abledu GK. Occupational and personal determinants of musculoskeletal disorders among urban taxi drivers in Ghana. International Scholarly Research Notices. 2014; 2014:1–5. doi: 10.1155/2014/517259 [DOI:10.1155/2014/517259]
14. Albert WJ, Everson D, Rae M, Callaghan JP, Croll J, Kuruganti U. Biomechanical and ergonomic assessment of urban transit operators. Work. 2014; 47(1):33-44. doi: 10.3233/WOR-131683
15. Alperovitch Najenson D, Santo Y, Masharawi Y, Katz Leurer M, Ushvaev D, Kalichman L. Low back pain among profes-sional bus drivers: ergonomic and occupational-psychosocial risk factors. Israel Medical Association Journal. 2010; 12(1):26-31. PMID: 20450125 [PMID]
16. Bovenzi M, Rui F, Negro C, D'Agostin F, Angotzi G, Bianchi S, et al. An epidemiological study of low back pain in profes-sional drivers. Journal of Sound and Vibration. 2006; 298(3):514–39. doi: 10.1016/j.jsv.2006.06.001 [DOI:10.1016/j.jsv.2006.06.001]
17. Magnusson ML, Pope MH, Wilder DG, Areskoug B. Are occupational drivers at an increased risk for developing musculo-skeletal disorders. Spine. 1996; 21(6):710–7. doi: 10.1097/00007632-199603150-00010 [DOI:10.1097/00007632-199603150-00010]
18. Robb MJM, Mansfield NJ. Self-reported musculoskeletal problems amongst professional truck drivers. Ergonomics. 2007; 50(6):814–27. doi: 10.1080/00140130701220341 [DOI:10.1080/00140130701220341]
19. Madhan Chandran SY. Are bus drivers at an increased risk for developing musculoskeletal disorders? An Ergonomic Risk Assessment Study. Journal of Ergonomics. 2015; s3. doi: 10.4172/2165-7556.s3-011 [DOI:10.4172/2165-7556.S3-011]
20. Mazloumi A, Mohammadreze F. Ergonomic evaluation of interior design of Shoka vehicle and proposing recommenda-tions for improvement. Work. 2012; 41(Supplement 1):1477-85. doi: 10.3233/WOR-2012-0341-1477
21. Anderson R. The back pain of bus drivers. Spine. 1992; 17(12):1481–8. doi: 10.1097/00007632-199212000-00007 [DOI:10.1097/00007632-199212000-00007]
22. Backman AL, Jarvinen E. Turnover of professional drivers. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health. 1983; 9(1):36–41. doi: 10.5271/sjweh.2445 [DOI:10.5271/sjweh.2445]
23. Feickert D, Forrester K. Stress factors in urban public transport work. Paper presented at Conference on the Working En-vironment in Urban Public Transport. 12 January 1983, Stockholm, Sweden.
24. Kompier MAJ. Work and health of city bus drivers. Delf: Eburon; 1988.
25. Kompier MA, Di Martino V. Review of bus drivers' occupational stress and stress prevention. Stress and Health. 1995; 11(1):253-62. doi: 10.1002/smi.2460110141 [DOI:10.1002/smi.2460110141]
26. Chen JC, Chang WR, Chang W, Christiani D. Occupational factors associated with low back pain in urban taxi drivers. Occupational Medicine. 2005; 55(7):535–40. doi: 10.1093/occmed/kqi125 [DOI:10.1093/occmed/kqi125]
27. Yazdani F, Dehkordi F. Occupational therapy intervention in combination flexor tendon and peripheral nerve injury 10 patients with disabilities of arm, shoulder and hand. Iranian Rehabilitation Journal. 2013; 11:21-6.
28. Abdollahi I, Mohseni Bandpei M, Firoozi S. [The prevalence of upper extremity disorders in physiotherapists of Tehran City (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12(4):47-53.
29. Khandan M, Maghsoudipour M, Vosoughi S. Ergonomic behavioral and workers' safety perception in Khuzestan Petro-chemical Company. Iranian Rehabilitation Journal. 2012; 10:26-30.
30. Mousavi SJ, Parnianpour M, Abedi M, Askary Ashtiani A, Karimi A, Khorsandi A, et al. Cultural adaptation and validation of the Persian version of the Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand (DASH) outcome measure. Clinical Rehabilita-tion . 2008; 22(8):749–57. doi: 10.1177/0269215508085821 [DOI:10.1177/0269215508085821]
31. Obelenis V, Gedgaudienė D, Vasilavičius P. Working conditions and health of the employees of public bus and trolleybus transport in Lithuania. Medicina. 2003; 39(11):1103-9.
32. Sadeghi N, Habibi E. The survey of relation between Musculoskeletal Disorders and Anthropometric Indices in the bus drivers in Isfahan. Iran Occupational Health. 2009; 6(1):6-14.
33. Szeto GPY, Lam P. Work-related musculoskeletal disorders in urban bus drivers of Hong Kong. Journal of Occupational Rehabilitation. 2007; 17(2):181–98. doi: 10.1007/s10926-007-9070-7 [DOI:10.1007/s10926-007-9070-7]
34. Raanaas RK, Anderson D. A questionnaire survey of Norwegian taxi drivers' musculoskeletal health, and work-related risk factors. International Journal of Industrial Ergonomics. 2008; 38(3-4):280–90. doi: 10.1016/j.ergon.2007.10.017 [DOI:10.1016/j.ergon.2007.10.017]
35. Ziaei M, Izadpanah S, Sharafi K, Barzegar Shangol A. Prevalence and risk factors of musculoskeletal disorders in inside and outside-city taxi drivers Andisheh city, 2011. Razi Journal of Medical Sciences. 2014; 21(118):41-50.
36. Bulduk EÖ, Bulduk S, Süren T, Ovalı F. Assessing exposure to risk factors for work-related musculoskeletal disorders using Quick Exposure Check (QEC) in taxi drivers. International Journal of Industrial Ergonomics. 2014; 44(6):817–20. doi: 10.1016/j.ergon.2014.10.002 [DOI:10.1016/j.ergon.2014.10.002]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb