هدف: سالهاست که بررسی ضایعات مغزی همراه با نشانگان‌های گوناگون زبان‌پریشی اساس پژوهش‌های مربوط به سازمان‌بندی زبان در مغز را شکل می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف سنجش ارتباط میان جایگاه ضایعات مغزی و زبان‌پریشی بروکا و ورنیکه در بیماران فارسی‌زبان تک‌زبانه سکته مغزی انجام شد.

روش بررسی: این مطالعه از نوع مطالعات تک‌سیستمی (مطالعه با نمونه کوچک) می‌باشد. از میان 120 بیمار دارای سکته مغزی مراجعه‌کننده به کلینیک‌های رفیده، تبسم، مغز و اعصاب کرج، بیمارستان لقمان حکیم و امام خمینی شهر تهران، تنها 9 بیمار (5 مرد و 4 زن) دارای زبان‌پریشی بروکا و 2 بیمار (2 مرد) دارای زبان‌پریشی ورنیکه واجد شرایط شرکت در پژوهش حاضر بودند. برای تشخیص نوع زبان‌پریشی بیماران از آزمون زبان‌پریشی فارسی (اف.ای.تی.)، زیرآزمون درک دستوری نسخه فارسی آزمون زبان‌پریشی دوزبانگی (بی.ای.تی.)، آزمون زبان‌پریشی نامیدن فارسی و ارزیابی کنش‌پریشی (ضمیمه آزمون نامیدن) استفاده شد. تشخیص جایگاه ضایعات مغزی بیماران نیز از طریق تصاویر ام.آر.آی. انجام شد.

یافته‌ها: در بیماران زبان‌پریش بروکا (12/51±46 ساله)، نواحی کپسول خارجی – اینسولا، آپرکولوم رولاندیک، شکنج پیشانی تحتانی، ناحیه مرکزی (شکنج پیش‌مرکزی و پس‌مرکزی) و بخش قدامی شکنج گیجگاهی دچار ضایعه شده بود. در بیماران زبان‌پریش ورنیکه (8/48±66 ساله) نواحی کپسول خارجی- اینسولا، بخش خلفی شکنج گیجگاهی، بخش قدامی شکنج گیجگاهی و لوبول آهیانه‌ای تحتانی ضایعه دیده بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به جایگاه ضایعات مغزی در بیماران پژوهش حاضر، در هیچ یک از بیماران زبان‌پریش بروکا و ورنیکه، ضایعات مغزی تنها به ناحیه بروکا و ورنیکه محدود نشده بود. البته با توجه به تعداد اندک بیماران زبان‌پریش شرکت‌کننده در پژوهش حاضر، تعمیم نتایج آن به سایر افراد دارای زبان‌پریشی بروکا و ورنیکه دشوار است.