هدف: هدف پژوهش حاضر، آگاهی واج شناسی کودکان ، قبل از آموزش خواندن و در ضمن آموزش خواندن است تا مشخص نماید کدام یک از مولفه های آگاهی واج شناختی تحت تاثیر خواندن و کدام یک بدون تاثیر آن، در کودکان به وجود می آید.

روش بررسی: برای بررسی آگاهی واج شناختی از آزمونی که بر اساس آزمون نورث و پارکر (1993) برنان و ارسون(1997) طراحی گردیده، استفاده شده است. این آزمون شامل سه بخش آگاهی هجایی، آگاهی واحدهای درون هجایی و آگاهی واجی است. آگاهی هجایی شامل دو تکلیف ترکیب و تقطیع هجا، آگاهی واحدهای درون هجایی شامل دو تکلیف تجانس و قافیه، آگاهی واجی شامل تکالیف نامیدن و حذف واج آغازین، شناسایی کلمات مختلف با واج آغازین یکسان، نامیدن و حذف واج انتهایی، شناسایی کلمات مختلف با واج انتهایی یکسان ، حذف واج میانی، تقطیع و ترکیب واجی است. آزمون روی یک گروه کودکان 5/5ساله و دو گروه کودکان 6/5 ساله انجام شده است. از دو گروه کودکان 6/5 ساله، یک گروه تحت آموزش خواندن قرار گرفته اند و گروه دیگر با کودکان 5/5 ساله در آمادگی حضور دارند. آزمودنی ها از کلاس های پایه اول ابتدایی و آمادگی 5 منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز شهر تهران با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. سپس از نظر هوشی رفتاری، شنوایی و زبانی بررسی گردیدند و در صورت عدم وجود مشکل در جنبه‌های بالا، از آنها آزمون آگاهی واج شناختی گرفته شد.

یافته ها: یافته‌های پژوهش نشان می دهد که سه گروه آزمودنی، در میانگین امتیاز تکالیف مربوط به آگاهی هجایی و آگاهی واحدهای درون هجایی با یکدیگر تفاوتی ندارند. در تکالیف مربوط به آگاهی واجی، دو گروه 5/5 و 6/5 ساله ای که در مقطع آمادگی بوده اند و تحت آموزش رسمی خواندن قرار نگرفته اند، امتیاز پایینی به دست آوردند. میانگین امتیاز گروه 6/5 ساله ای که در پایه اول ابتدایی تحت آموزش خواندن قرار گرفته اند با دو گروه دیگر، در تمام تکالیف آگاهی واجی تفاوت دارد افزایش میانگین امتیاز آگاهی واجی در این  گروه ناشی از آموزش خواندن است.

نتیجه گیری: بنابراین آگاهی واجی در بچه ها قبل بعد توانایی خواندن و هجی کردن حاصل می شود و آگاهی درون واجی در کودکان قبل از توانایی خواندن بوجود می آید.