دوره 22، شماره 4 - ( زمستان 1400 )
دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mirmohammadi F, Pourmohamadreza-Tajrishi M, Dolatshahi B, Bakhshi E. The Effectiveness of Acceptance and Commitment Group Therapy on the Self-esteem of Girls With Visual Impairment. jrehab 2022; 22 (4) :462-481
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2839-fa.html
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2839-fa.html
میرمحمدی فاطمه، پورمحمدرضای تجریشی معصومه، دولتشاهی بهروز، بخشی عنایت اله. اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حرمت‌ـ‌خود دانش‌آموزان دختر با آسیب بینای. مجله توانبخشی. 1400; 22 (4) :462-481
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2839-fa.html
1- گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2- مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب اطفال، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، mpmrtajrishi@gmail.com
3- گروه آموزشی روانشناسی بالینی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
4- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2- مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب اطفال، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، mpmrtajrishi@gmail.com
3- گروه آموزشی روانشناسی بالینی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
4- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
چکیده: (4062 مشاهده)
اهداف دانش‌آموزان با آسیب بینایی به دلیل مشکلاتی که در دست‌یابی به مهارت‌های اجتماعی، جهت‌یابی و تحرک مستقلانه دارند نگرش منفی نسبت به توانایی‌های خود پیدا می‌کنند. نگرش منفی این افراد نسبت به نابینایی موجب می‌شود آن‌ها در معرض خطر تنهایی، انزوای اجتماعی، افسردگی، اضطراب، کاهش امید به زندگی، عدم مشارکت در فعالیت‌های گروهی و حمایت اجتماعی پایین قرار گیرند. کمبود یا فقدان مهارت‌های اجتماعی موجب کاهش پذیرش اجتماعی و احساس واقعی از خویشتن می‌شود که به نوبه خود، می‌تواند حرمت‌ـ‌خود را در دانش‌آموزان با آسیب بینایی کاهش دهد. استفاده از مداخله درمانی مناسب با هدف تأمین سلامت روان و ارتقای حرمت‌ـ‌خود می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات روان‌شناختی در این گروه از افراد جلوگیری کند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یکی از رویکردهای موج سوم رفتاردرمانی است که هدف آن کنترل مؤثر درد، رنج و تنش‌هایی است که فرد در زندگی با آن‌ها مواجه می‌شود و به فرد کمک می‌کند به جای تغییر شناخت، ارتباط روان‌شناختی خود را با افکار و احساسات افزایش دهد و سعی نماید با محیط و اجتماع سازگار شود. هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حرمت‌ـ‌خود دانش‌آموزان با آسیب بینایی در شهر تهران بود.
روش بررسی پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه‌آزمایشی است که در آن از طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل به همراه پیگیری با فاصله زمانی دوماهه استفاده شد. نمونه پژوهش شامل 28 دانش‌آموز دختر سنین 14 تا 20 سال بود که از جامعه آماری دانش‌آموزان با آسیب بینایی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 99-1398 در مجتمع آموزشی شبانه‌روزی نابینایان نرجس انتخاب شدند. در شهر تهران، فقط یک مجتمع آموزشی دخترانه ویژه نابینایان وجود دارد و نمونه مطالعه‌شده به شیوه هدفمند با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه و با احتمال ریزش (28 نفر) انتخاب شد. ابتدا 50 نفر از دانش‌آموزان پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود کوپر اسمیت را تکمیل کردند و پس از نمره‌گذاری پرسش‌نامه‌ها، 28 دانش‌آموز که نمره 23 یا پایین‌تر در پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود کسب کردند انتخاب و پس از همتاسازی بر مبنای سن و پایه تحصیلی به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش (در دو گروه فرعی 7 نفره) طی هشت جلسه 75 دقیقه‌ای (دو جلسه در هفته) درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کردند، در حالی که گروه کنترل فقط در برنامههای رایج در مرکز شرکت نمودند. پس از پایان جلسات درمانی تمامی آزمودنی‌ها و دو ماه پس از آن آزمودنی‌های گروه آزمایش با استفاده از پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تی همبسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای داده‌های حاصل از پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود نشان داد شرکت دانش‌آموزان دختر با آسیب بینایی در جلسات درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب افزایش معنی‌دار (0/001>P) حرمت‌ـ‌خود (عمومی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی) شده است. در واقع، با توجه به ضرایب اتا می‌توان نتیجه گرفت که بر اساس داده‌های پرسش‌نامه، به ترتیب 71، 78، 78 و 72 درصد از تغییرات حرمت‌ـ‌خود (عمومی، خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی) در دانش‌آموزان با آسیب بینایی با توجه به شرکت آن‌ها در جلسات درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد قابل تبیین است. نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه حرمت‌ـ‌خود گروه آزمایش در موقعیت‌های پس‌آزمون و پیگیری نشان داد اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حرمت‌ـ‌خود (عمومی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی) در گروه آزمایش پس از دو ماه پیگیری، پایدار باقی مانده است (0/05).
نتیجه‌گیری با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر نتیجه گرفته می‌شود که درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد می‌تواند در تنظیم و سیاست‌گذاری برنامههای آموزش دانش‌آموزان با آسیب بینایی استفاده شود. همچنین متخصصانی که با این گروه از افراد سروکار دارند می‌توانند از این رویکرد درمانی به عنوان راهکاری عملی در جهت بهبود حرمت‌ـ‌خود و سازگاری خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی در آن‌ها بهره‌مند شوند. افزون بر آن، گنجاندن این برنامه در کنار آموزش برنامههای توانمندسازی متداول می‌تواند به ارتقای حرمت‌ـ‌خود و افزایش عملکرد مثبت دانش‌آموزان با آسیب بینایی در حیطه‌های اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی منجر شود و به آن‌ها کمک کند تا یاد بگیرند با استفاده از مهار افکار و احساسات خود از وخیم‌تر شدن مشکلات پیشگیری نمایند و بتوانند پس از پذیرش افکار و احساسات ناخوشایند خود، تغییرات رفتاری را بپذیرند.
روش بررسی پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه‌آزمایشی است که در آن از طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل به همراه پیگیری با فاصله زمانی دوماهه استفاده شد. نمونه پژوهش شامل 28 دانش‌آموز دختر سنین 14 تا 20 سال بود که از جامعه آماری دانش‌آموزان با آسیب بینایی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 99-1398 در مجتمع آموزشی شبانه‌روزی نابینایان نرجس انتخاب شدند. در شهر تهران، فقط یک مجتمع آموزشی دخترانه ویژه نابینایان وجود دارد و نمونه مطالعه‌شده به شیوه هدفمند با توجه به فرمول تعیین حجم نمونه و با احتمال ریزش (28 نفر) انتخاب شد. ابتدا 50 نفر از دانش‌آموزان پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود کوپر اسمیت را تکمیل کردند و پس از نمره‌گذاری پرسش‌نامه‌ها، 28 دانش‌آموز که نمره 23 یا پایین‌تر در پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود کسب کردند انتخاب و پس از همتاسازی بر مبنای سن و پایه تحصیلی به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش (در دو گروه فرعی 7 نفره) طی هشت جلسه 75 دقیقه‌ای (دو جلسه در هفته) درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کردند، در حالی که گروه کنترل فقط در برنامههای رایج در مرکز شرکت نمودند. پس از پایان جلسات درمانی تمامی آزمودنی‌ها و دو ماه پس از آن آزمودنی‌های گروه آزمایش با استفاده از پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تی همبسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای داده‌های حاصل از پرسش‌نامه حرمت‌ـ‌خود نشان داد شرکت دانش‌آموزان دختر با آسیب بینایی در جلسات درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب افزایش معنی‌دار (0/001>P) حرمت‌ـ‌خود (عمومی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی) شده است. در واقع، با توجه به ضرایب اتا می‌توان نتیجه گرفت که بر اساس داده‌های پرسش‌نامه، به ترتیب 71، 78، 78 و 72 درصد از تغییرات حرمت‌ـ‌خود (عمومی، خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی) در دانش‌آموزان با آسیب بینایی با توجه به شرکت آن‌ها در جلسات درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد قابل تبیین است. نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه حرمت‌ـ‌خود گروه آزمایش در موقعیت‌های پس‌آزمون و پیگیری نشان داد اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حرمت‌ـ‌خود (عمومی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی) در گروه آزمایش پس از دو ماه پیگیری، پایدار باقی مانده است (0/05).
نتیجه‌گیری با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر نتیجه گرفته می‌شود که درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد می‌تواند در تنظیم و سیاست‌گذاری برنامههای آموزش دانش‌آموزان با آسیب بینایی استفاده شود. همچنین متخصصانی که با این گروه از افراد سروکار دارند می‌توانند از این رویکرد درمانی به عنوان راهکاری عملی در جهت بهبود حرمت‌ـ‌خود و سازگاری خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی در آن‌ها بهره‌مند شوند. افزون بر آن، گنجاندن این برنامه در کنار آموزش برنامههای توانمندسازی متداول می‌تواند به ارتقای حرمت‌ـ‌خود و افزایش عملکرد مثبت دانش‌آموزان با آسیب بینایی در حیطه‌های اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی منجر شود و به آن‌ها کمک کند تا یاد بگیرند با استفاده از مهار افکار و احساسات خود از وخیم‌تر شدن مشکلات پیشگیری نمایند و بتوانند پس از پذیرش افکار و احساسات ناخوشایند خود، تغییرات رفتاری را بپذیرند.
نوع مطالعه: كاربردی |
موضوع مقاله:
روانشناسی کودکان استثنایی
دریافت: 1399/7/14 | پذیرش: 1400/3/2 | انتشار: 1400/10/11
دریافت: 1399/7/14 | پذیرش: 1400/3/2 | انتشار: 1400/10/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه آرشیو توانبخشی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خیابان کودکیار، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، معاونت پژوهشی، دفتر فصلنامه آرشیو توانبخشی
تلفن دفتر فصلنامه: 02171732812، 09941095452 (زمان تماس شنبه تا چهار شنبه ۸ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر)
تلفن ناشر : 02145355555 - 02145355000
ایمیل: rehabilitationj@gmail.com
