دوره 19، شماره 3 - ( پاییز 1397 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Moin N, Asadi Gandomani R, Amiri M. The Effect of Neurofeedback on Improving Executive Functions in Children With Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. jrehab 2018; 19 (3) :220-227
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2317-fa.html
معین نرگس، اسدی گندمانی رقیه، امیری محسن. اثربخشی درمان نوروفیدبک بر بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی. مجله توانبخشی. 1397; 19 (3) :220-227

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2317-fa.html

اثربخشی درمان نوروفیدبک بر بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی
نرگس معین1 ، رقیه اسدی گندمانی* 2، محسن امیری3
1- گروه گفتاردرمانی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران، ایران.
2- گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران. ، psy.assady@gmail.com
3- گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
چکیده:   (10812 مشاهده)
هدف کارکردهای اجرایی به عنوان فرایندهایی تعریف می‌شوند که فرایندهای شناختی دیگر را کنترل، هدایت و هماهنگ می‌کنند. یافته‌های علوم اعصاب شناختی نشان می‌دهد ساختارهای مغزی پیشانی و آهیانه از رشد کارکردهای اجرایی حمایت می‌کند و بلوغ طولانی‌تری دارد. این توانایی‌ها برای موفقیت در فعالیت‌های روزمره ضروری هستند. مطالعات طولی نشان می‌دهند ساختارهای مغزی پیشانی و آهیانه با موفقیت تحصیلی، سازگاری اجتماعی، موفقیت شغلی و عملکرد مستقل در کودکان ارتباط دارند. نقص در کارکردهای اجرایی موفقیت تحصیلی را کاهش و احتمال رفتارهای خطرآفرین را افزایش می‌دهد. مطالعات مختلف مشخص می‌کنند کودکان و نوجوانان با اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی به صورت معناداری در ارزیابی‌های عصب روان‌شناختی مربوط به کارکردهای اجرایی (برنامه‌ریزی، بازداری، حافظه کلامی و فضایی و انعطاف‌پذیری شناختی) نسبت به جمعیت عادی نقص دارند. اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی شایع‌ترین اختلال دوران کودکی است که در گروه اختلال‌های رشدی عصبی قرار می‌گیرد و نشانه‌های آن شامل بی‌توجهی، تکانش‌گری و بیش‌فعالی است. شیوع این اختلال در پسران بیشتر از دختران است. کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی با چالش‌های طول عمری روبه‌رو هستند و برای رسیدن به موفقیت به گستره‌ای از حمایت‌ها نیاز دارند. بنابراین از رویکردهای درمانی متفاوتی برای کمک به این کودکان استفاده شده است. اخیراً نوروفیدبک به عنوان روش درمانی توجه بسیاری دریافت کرده است. نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که تلاش می‌کند از طریق ثبت پاسخ‌های الکتریکی و ارائه بازخورد به آزمودنی، خودتنظیمی را آموزش دهد. هدف از آموزش نوروفیدبک، اصلاح امواج مغزی نابهنجار است که درنتیجه آن عملکرد رفتاری و شناختی کودک بهبود می‌یابد. در واقع نوروفیدبک بر فعالیت امواج مغزی تأثیر می‌گذارد؛ به نحوی که فعالیت‌های مرتبط با رفتارهای مطلوب تولید می‌شود یا تداوم می‌یابد. با توجه به مشکلاتی که کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در کارکردهای اجرایی دارند، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان نوروفیدبک در بهبود کارکردهای اجرایی کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی است. 
روش بررسی این پژوهش شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه این پژوهش را تمام کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در شهر خرم آباد تشکیل دادند. نمونه این پژوهش شامل ۱۰ کودک با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. در پیش‌آزمون سیاهه رتبه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی (بریف) برای کودکان تکمیل شد. یکی از رایج‌ترین ابزارها برای بررسی کارکردهای اجرایی سیاهه رتبه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی است. این ابزار دیدگاه معلم را درباره رفتارهای دانش‌آموز در حوزه کارکردهای اجرایی منعکس می‌کند. این سیاهه ابزاری برای غربالگری مشکلات کارکردهای اجرایی فراهم می‌کند و شامل دو بخش کلی است که عبارتند از: فراشناخت و تنظیم رفتاری. کارکردهای اجرایی قابل اندازه‌گیری با این ابزار شامل بازداری، انعطاف‌پذیری، کنترل هیجانی، آغازگری، حافظه کاری، برنامه‌ریزی/سازماندهی، سازماندهی مواد و نظارت می‌شود. سپس آزمودنی‌ها در جلسات نوروفیدبک شرکت کردند. هر کدام از آزمودنی‌ها ۱۰ جلسه نوروفیدبک را دو بار در هفته دریافت کردند. برنامه بتا/ تتا برای همه آزمودنی‌ها استفاده شد. هدف این برنامه افزایش امواج بتا و کاهش امواج تتا بود. پس از اتمام جلسات نوروفیدبک، سیاهه رتبه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی (بریف) مجدداً در پس‌آزمون برای کودکان تکمیل شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و برای استنباط از داده‌ها از t زوجی استفاده شد.
یافته‌ها یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نمرات کارکردهای اجرایی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معنادار دارد (P<۰/۰۰۱). همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد نمره فراشناخت در پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معنادار دارد (P<۰/۰۰۱). علاوه بر این نمره فراشناخت در پیش‌آزمون و پس‌آزمون نیز تفاوت معنادار نشان می‌دهد (P<۰/۰۰۱).
نتیجه‌گیری نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد نوروفیدبک می‌تواند کارکردهای اجرایی را در کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی بهبود ببخشد. نوروفیدبک می‌تواند به کودکان با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی کمک کند تا بتوانند امواج مغزی‌شان را تغییر دهند و درنتیجه با این تغییر فرد هوشیارتر می‌شود و عملکرد شناختی بهتری از خود نشان می‌دهد. 
واژه‌های کلیدی: اختلال نقص توجه، بیش‌فعالی، نوروفیدبک، کارکردهای اجرایی
متن کامل [PDF 644 kb]   (3676 دریافت) |   |   متن کامل (HTML)  (3965 مشاهده)  
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: روانشناسی کودکان استثنایی
دریافت: 1396/11/22 | پذیرش: 1397/3/30 | انتشار: 1397/7/23
* نشانی نویسنده مسئول: بجنورد، دانشگاه بجنورد، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی.
فهرست منابع
1. Sosic-Vasic Z, Kröner J, Schneider S, Vasic N, Spitzer M, Streb J. The association between parenting behavior and executive functioning in children and young adolescents. Frontiers in Psychology. 2017; 8:472. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.00472] [PMID] [PMCID] [DOI:10.3389/fpsyg.2017.00472]
2. Bull R, Lee K. Executive functioning and mathematics achievement. Child Development Perspectives. 2014; 8(1):36-41. [DOI:10.1111/cdep.12059] [DOI:10.1111/cdep.12059]
3. Amani O, Mazaheri MA, Nejati V, Shamsian BS. [Effect of cognitive rehabilitation on executive functions in adolescent survivors of leukemia: A randomized and controlled clinical trial (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(1):73-82. [DOI:10.21859/jrehab-180173] [DOI:10.21859/jrehab-180173]
4. Yousefi R, Soleimani M, Ghazanfariyanpoor S. [Comparison between switching and creativity among bilingual and monolingual children (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(1):1-12. [DOI:10.21859/jrehab-18011] [DOI:10.21859/jrehab-18011]
5. Munro BA, Weyandt LL, Marraccini ME, Oster DR. The relationship between nonmedical use of prescription stimulants, executive functioning and academic outcomes. Addictive Behaviors. 2017; 65:250-7. [DOI:10.1016/j.addbeh.2016.08.023] [PMID] [DOI:10.1016/j.addbeh.2016.08.023]
6. Lee K, Bull R, Ho RM. Developmental changes in executive functioning. Child Development. 2013; 84(6):1933-53. [DOI:10.1111/cdev.12096] [PMID] [DOI:10.1111/cdev.12096]
7. Serpell ZN, Esposito AG. Development of executive functions: implications for educational policy and practice. Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences. 2016; 3(2):203-10. [DOI:10.1177/2372732216654718] [DOI:10.1177/2372732216654718]
8. Nejati V. [Correlation of risky decision making with executive function of brain in adolescences (Persian)]. Journal Research Behavioural Science. 2013; 11(4):270-8.
9. Amani M, Asady Gandomani R, Nesayan A. The reliability and validity of behavior rating inventory of execu-tive functions tool teacher's form among iranian primary school students. Iranian Rehabilitation Journal. 2018; 16(1):25-34. [DOI:10.29252/nrip.irj.16.1.25] [DOI:10.29252/nrip.irj.16.1.25]
10. Tye C, Bedford R, Asherson P, Ashwood K, Azadi B, Bolton P, et al. Callous-unemotional traits moderate executive function in children with ASD and ADHD: A pilot event-related potential study. Developmental Cognitive Neuroscience. 2017; 26:84-90. [DOI:10.1016/j.dcn.2017.06.002] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1016/j.dcn.2017.06.002]
11. Tehrani Dust M, Radgudarzi R, Sepasi M, Alagheband Rad J. Executive functions in children with attention deficit hyperactivity disorder. Advances in Cognitive Science. 2003; 5(1):1-9.
12. Rapport MD, Orban SA, Kofler MJ, Friedman LM. Do programs designed to train working memory, other executive functions, and attention benefit children with ADHD? A meta-analytic review of cognitive, academic, and behavioral outcomes. Clinical Psychology Review. 2013; 33(8):1237-52. [DOI:10.1016/j.cpr.2013.08.005] [PMID] [DOI:10.1016/j.cpr.2013.08.005]
13. Soriano-Ferrer M, Félix-Mateo V, Begeny J. Executive function domains among children with ADHD: Do they differ between parents and teachers ratings. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014; 132:80-6. [DOI:10.1016/j.sbspro.2014.04.281] [DOI:10.1016/j.sbspro.2014.04.281]
14. Pennington BF, Ozonoff S. Executive functions and developmental psychopathology. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 1996; 37(1):51-87. [DOI:10.1111/j.1469-7610.1996.tb01380.x] [DOI:10.1111/j.1469-7610.1996.tb01380.x]
15. Barkley RA. Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: Constructing a unifying theory of ADHD. Psychological Bulletin. 1997; 121(1):65-94. [DOI:10.1037/0033-2909.121.1.65] [PMID] [DOI:10.1037/0033-2909.121.1.65]
16. Ziereis S, Jansen P. Effects of physical activity on executive function and motor performance in children with ADHD. Research in Developmental Disabilities. 2015; 38:181-91. [DOI:10.1016/j.ridd.2014.12.005] [PMID] [DOI:10.1016/j.ridd.2014.12.005]
17. Lee EJ, Jung CH. Additive effects of neurofeedback on the treatment of ADHD: A randomized controlled study. Asian Journal of Psychiatry. 2017; 25:16-21. [DOI:10.1016/j.ajp.2016.09.002] [PMID] [DOI:10.1016/j.ajp.2016.09.002]
18. Fried R, Chan J, Feinberg L, Pope A, Woodworth KY, Faraone SV, et al. Clinical correlates of working memory deficits in youth with and without ADHD: A controlled study. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2016; 38(5):487-96. [DOI:10.1080/13803395.2015.1127896] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1080/13803395.2015.1127896]
19. Arns M, Heinrich H, Strehl U. Evaluation of neurofeedback in ADHD: The long and winding road. Biological Psychology. 2014; 95:108-15. [DOI:10.1016/j.biopsycho.2013.11.013] [PMID] [DOI:10.1016/j.biopsycho.2013.11.013]
20. Sattari M, Hosseini SA, Rassafiani M, Mahmoudi Gharaei MJ, Biglarian A, Tarkesh Esfahani N. [Prevalence of comorbidity behavioral disorders in children with attention deficit hyperactivity (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(1):25-32. [DOI:10.21859/jrehab-180125] [DOI:10.21859/jrehab-180125]
21. Patros CHG, Alderson RM, Hudec KL, Tarle SJ, Lea SE. Hyperactivity in boys with attention-deficit/hyperactivity disorder: The influence of underlying visuospatial working memory and self-control processes. Journal of Experimental Child Psychology. 2017; 154:1-12. [DOI:10.1016/j.jecp.2016.09.008] [PMID] [DOI:10.1016/j.jecp.2016.09.008]
22. Kirk S, Gallagher JJ, Coleman MR, Anastasiow NJ. Educating exceptional children. Boston: Cengage Learning; 2015.
23. Schönenberg M, Wiedemann E, Schneidt A, Scheeff J, Logemann A, Keune PM, et al. Neurofeedback, sham neurofeedback, and cognitive-behavioural group therapy in adults with attention-deficit hyperactivity disorder: A triple-blind, randomised, controlled trial. The Lancet Psychiatry. 2017; 4(9):673-84. [DOI:10.1016/S2215-0366(17)30291-2] [DOI:10.1016/S2215-0366(17)30291-2]
24. Holtmann M, Sonuga-Barke E, Cortese S, Brandeis D. Neurofeedback for ADHD: A review of current evidence. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America. 2014; 23(4):789-806. [DOI:10.1016/j.chc.2014.05.006] [PMID] [DOI:10.1016/j.chc.2014.05.006]
25. Madani A S, Heidarinasab L, Yaghubi H, Rostami R. Surveying Effectiveness of Neuro-feedback in Reduction of Attention and Concentration Deficit Symptoms in ADHD Adults. Clinical Psychology & Personality. 2014; 2(11):85-98.
26. Seilsepour M, Hamounpeyma E, Pirkhaefi, A. The effect of Neurofeedback therapy sessions on female elementary students with attention deficit and hyperactivity in varamin city, in 2013. Journal of the Student Research Committee. 2013; 18(60): 24-33.
27. Jahani M, Pishyareh E, Haghgoo HA, Hosseini SA, Ghadamgahi Sani SN. Neurofeedback effect on perceptual-motor skills of children with ADHD. Iranian Rehabilitation Journal. 2016; 14(1):43-50. [DOI:10.15412/J.IRJ.08140107] [DOI:10.15412/J.IRJ.08140107]
28. Nourizade N, Mikeeli manee F, Rostami R. The effectiveness of neurofeedback training on cognitive processing in children with attention deficit hyperactivity disorder. Journal of School Psychology. 2015; 4(3):119-136.
29. Hemmati S, Vameghi R, Sajedi F, Gharib M, Pourmohammadreza-Tajrishi M, Teymori R. The effect of neurofeedback on brain waves in children with autism spectrum disorders. Iranian Rehabilitation Journal. 2016; 14(3):133-8. [DOI:10.18869/nrip.irj.14.3.133] [DOI:10.18869/nrip.irj.14.3.133]
30. Luctkar-Flude M, Groll D. A systematic review of the safety and effect of Neurofeedback on fatigue and cognition. Integrative Cancer Therapies. 2015; 14(4):318-40. [DOI:10.1177/1534735415572886] [PMID] [DOI:10.1177/1534735415572886]
31. Bakhshayesh AR, Hänsch S, Wyschkon A, Rezai MJ, Esser G. Neurofeedback in ADHD: A single-blind randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry. 2011; 20(9):481. [DOI:10.1007/s00787-011-0208-y] [PMID] [DOI:10.1007/s00787-011-0208-y]
32. Narimani M, Rajabi S, Delavar S. Effects of neurofeedback training on female students with attention deficit and hyperactivity disorder. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2013; 16(2):91-103.
33. Heidari Nasab L, Madani M, Yaghoobi H, Rostami R, Kazemi R. [Investigating the effectiveness of neurofeedback combined with cognitive computer-based exercises to improve working memory in adults with attention deficit hyperactivity disorder (Persian)]. Yafteh. 2016; 18(1):101-12.
34. Geladé K, Bink M, Janssen TW, van Mourik R, Maras A, Oosterlaan J. An RCT into the effects of neurofeedback on neurocognitive functioning compared to stimulant medication and physical activity in children with ADHD. European Child & Adolescent Psychiatry. 2016; 26(4):1-12. [DOI: 10.1007/s00787-016-0902-x] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1007/s00787-016-0902-x]
35. Oraki M, Rahmanian M, Tehrani N, Heidari H. The effect of neuorofeedback instruction on the improvement of the working memory of children with attention deficit and hyperactivity disorder. Journal of Neuropsychology. 2015; 1(1):41-51.
36. Alvarez J, Meyer FL, Granoff DL, Lundy A. The effect of EEG biofeedback on reducing postcancer cognitive impairment. Integrative Cancer Therapies. 2013; 12(6):475-87. [DOI:10.1177/1534735413477192] [PMID] [DOI:10.1177/1534735413477192]
37. Toplak ME, West RF, Stanovich KE. Practitioner Review: Do performance-based measures and ratings of executive function assess the same construct. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 2013; 54(2):131-43. [DOI:10.1111/jcpp.12001] [PMID] [DOI:10.1111/jcpp.12001]
38. Gioia GA, Isquith PK, Guy SC, Kenworthy L. Test review behavior rating inventory of executive function. Child Neuropsychology. 2000; 6(3):235-8. [DOI:10.1076/chin.6.3.235.3152] [PMID]
39. Anderson B, Storfer-Isser A, Taylor HG, Rosen CL, Redline S. Associations of executive function with sleepiness and sleep duration in adolescents. Pediatrics. 2009; 123(4):701-7. [DOI:10.1542/peds.2008-1182] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1542/peds.2008-1182]
40. Isquith PK, Crawford JS, Espy KA, Gioia GA. Assessment of executive function in preschool-aged children. Developmental Disabilities Research Reviews. 2005; 11(3):209-15. [DOI:10.1002/mrdd.20075] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1002/mrdd.20075]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb