هدف کم‌توانی به عنوان آسیبی که یک یا بیش از یکی از فعالیت‌های عمده زندگی فرد را محدود می‌کند، موجب پریشانی روانی و افسردگی در این افراد می‌شود. این امر برای خانواده‌ها نیز مشکلاتی را به همراه دارد؛ به‌طوری‌که خانواده‌های دارای کودک کم‌توان از نظر اجتماعی منزوی هستند و سلامت روانی و خلقیات آن‌ها در سطح پایینی قرار دارد. در این میان مادران دارای فرزند کم‌توان به دلیل اینکه وقت بیشتری را با کودک صرف می‌کنند، سازش‌یافتگی و سلامت جسمی و روانی آن‌ها بیشتر در معرض تهدید قرار می‌گیرد و بیشتر بر حسب مسائل هیجانی و روابط خانوادگی و خارج از خانواده واکنش نشان می‌دهند. بر همین مبنا پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی همدلی ادراک‌شده بر اساس طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری در مادران دارای فرزند کم‌توان انجام گرفت.
روش بررسی پژوهش حاضر از نوع توصیفی بود و به روش همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مادران دارای فرزند کم‌توان جسمی‌حرکتی در سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ در سطح شهر تهران بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند، ۱۲۰ نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند؛ به این ترتیب که از مناطق چندگانه شهر تهران، مناطق دو و چهار و شانزده انتخاب شدند و با مراجعه به آموزشگاه‌های معلولان جسمی‌حرکتی، پرسش‌نامه‌‌های مدنظر به دانش‌آموزان داده شد. برای ارزیابی مهارت‌های ارتباطی، کیفیت روابط انسانی و تبحر و مهارت پزشکی از پرسش‌نامه ادراک بیمار از همدلی پزشک جفرسون استفاده شد. همچنین به منظور اندازه‌گیری قدرت مقابله با فشار و تنش از مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویدسون و برای تعیین باورها و نگرش‌ها نسبت به هیجان در افراد از مقیاس طرح‌واره‌های هیجانی لیهی استفاده شد که در سال ۲۰۰۲ لیهی آن را بر مبنای مدل طرح‌واره هیجانی خود برای سنجش ۱۴ بُعد طرح‌واره تدوین کرده بود.
یافته‌ها برای تحلیل یافته‌ها با توجه به برقراری شرط برابری واریانس‌ها با آزمون لون (P≥۰/۰۵) و طبیعی‌بودن توزیع داده‌ها با آزمون شاپیروویلک (P≥۰/۰۵) از آزمون‌های چندمتغیره استفاده شد. با توجه به اینکه تحقیق از نوع رابطه‌ای و پیش‌بینی بود، از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش Enter با استفاده از نسخه ۲۳ نیز استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد در مادران دارای فرزند کم‌توان جسمی‌حرکتی، طرح‌واره‌های هیجانی اعتباریابی، ارزش‌های برتر، دوام و اتفاق‌نظر با همدلی ادراک‌شده رابطه مثبت و معنی‌داری دارند (P<۰/۰۰۱). همچنین در این مادران، تاب‌آوری با همدلی ادراک‌شده رابطه مثبت و معنی‌داری دارد (P<۰/۰۲). نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش‌بینی همدلی ادراک‌شده بر اساس تاب‌آوری و طرح‌واره‌های هیجانی نشان داد واریانس مشترک طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری با همدلی ادراک‌شده ۰/۴۶ است که این نتیجه به معنای آن است طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری با هم ۰/۴۶ از پیش‌بینی همدلی ادراک‌شده را بین مادران دارای فرزند کم‌توان پیش‌بینی می‌کنند. تحلیل رگرسیون به روش enter بیانگر این بود که طرح‌واره‌های هیجانی اعتباریابی و داشتن ارزش‌های برتر و همچنین متغیر تاب‌آوری ضرایب تأثیر معنی‌داری برای پیش‌بینی همدلی ادراک‌شده در مادران دارای فرزند معلول دارند. دیگر طرح‌واره‌های هیجانی ضریب تأثیر معنی‌داری برای پیش‌بینی همدلی ادراک‌شده در مادران دارای فرزند معلول ندارند.
نتیجه‌گیری با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت تاب‌آوری بالا و داشتن طرح‌واره‌های هیجانی مثبت مانند داشتن ارزش‌های برتر و اعتباریابی، پیش‌بینی‌کننده همدلی ادراک‌شده در مادران دارای فرزند کم‌توان هستند؛ بدین معنی که هر چه مادران دارای فرزند کم‌توان در برخورد با شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند تاب‌آوری بیشتری داشته باشند و چنین موقعیتی را به صورت مثبتی ارزیابی و تفسیر کنند، قادرند به طور مؤثرتری با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند. در همین راستا همدلی ادراک‌شده یکی از عواملی است که تأثیر بسزایی در رشد روابط بین‌شخصی دارد و بیانگر سلامت روانی شخص است و می‌توان با متغیرهای تاب‌آوری و طرح‌واره‌های هیجانی آن را پیش‌بینی کرد. به این ترتیب مداخلات درمانی نیز با توجه به این دو متغیر برای آن صورت پذیرد.