هدف: بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر در مراحل اولیه بیماری، علاوه بر نقایص حافظه و زبان پریشی، کنش پریش هستند که می‌تواند باعث بروز اختلالاتی در زندگی روزمره آنان گردد. هدف از تحقیق حاضر بررسی وجود هرگونه کنش‌پریشی و نوع آن در سالمندان مبتلا به دمانس نوع آلزایمر در مراحل اولیه و مقایسه آن با گروه سالمندان سالم (کنترل) می‌باشد.

روش بررسی: این تحقیق از نوع تحلیلی مورد-شاهدی می‌باشد. تعداد 14 بیمار سالمند مبتلا به دمانس از نوع آلزایمر و 20 نفر سالمند سالم که از نظر سن و تحصیلات با آنها همتا شده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. بیماران از بین مراجعان به انجمن آلزایمر و با تشخیص روانپزشک از بین افراد با دمانس خفیف تا متوسط (MMSE=15-27) بصورت هدفمند انتخاب شده و با سالمندان سالم (30-25=MMSE) مقایسه گردیدند. روی افراد هر دو گروه آزمون کنش‌پریشی اجرا گردید. این آزمون شامل چهار زیرآزمون حرکات مفهومی، حرکت‌های مفهومی اشاره با دست، حرکت‌های دهانی و تنفسی و حرکت‌های تقلیدی کار با اشیا می‌باشد. داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف، من – ویتنی، آزمون تی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که نمرات آزمون کنش‌پریشی در دو گروه بیمار و کنترل تفاوت معنی‌داری دارد (P<0/001). به طوری که بیماران آلزایمر، مبتلا به کنش‌پریشی و افراد سالمند سالم، غیر مبتلا به کنش‌پریشی تشخیص داده شدند. علاوه بر این مقایسه نمرات افراد بیمار در زیر آزمون‌های مختلف آشکار کرد که نمرات آنان در زیر آزمون حرکات مفهومی از همه زیرآزمون‌های دیگر کمتر (کنش‌پریشی بیشتر) و تفاوت آن معنادار می‌باشد (P<0/001). همچنین نمرات بیماران در زیرآزمون حرکت‌های دهانی و تنفسی از همه زیرآزمون‌ها بیشتر (کنش‌پریشی کمتر) و تفاوت آن معنادار است (P<0/001).

نتیجه‌گیری: کنش‌پریشی به عنوان یکی از علائم عصب روانشناختی در مراحل اولیه بیماری آلزایمر قابل بررسی است و می‌تواند به صورت تکمیلی برای تأیید تشخیص افتراقی به کار رود. بررسی زیر گروه‌های کنش‌پریشی نیز می‌تواند در تعیین نوع کنش‌پریشی، فهم اختلالات مشاهده شده و راه‌های احتمالی توان بخشی آنان کمک کند.