هدف: مقاله حاضر گزارشی از چگونگی طراحی، ساخت و محتوای آزمون تشخیص نارساخوانی است. جمعیت هدف این آزمون کودکان فارسی‌زبانی هستند که قادر به یادگیری خواندن نیستند و چه‌بسا نارساخوان باشند. این آزمون تشخیصی اولین آزمون خواندن معیار برای کودکان فارسی‌زبان است.

روش بررسی: روش پژوهش حاضر مقطعی و توصیفی-تحلیلی و چارچوب نظری آن بر مبنای دو آزمون خواندن معتبر انگلیسی به نام‌های «تحلیل مشکلات خواندن دورل» و «تحلیل توانایی خواندن نیل» و محتوای زبانی آن مبتنی‌بر واژگان و متن‌های کتاب فارسی کلاس اول است. بدنه اصلی آزمون مرکب از دو متن داستانی همتا (موازی) است که واژگان و ساختار جملات آن از نظر بسامد، قاعده‌مندی، ساختار هجایی، صرف، نحو و معناشناسی توسط دو متخصص زبان‌شناس و سه معلم کلاس اول به‌دقت کنترل شده است. این آزمون روی 605 دانش‌آموز دختر و پسر پایه اول ابتدایی که به‌صورت تصادفی از مناطق مختلف تهران انتخاب شده‌اند، انجام شده است.

یافته‌ها: در این آزمون علاوه بر تعیین صدک‌ها، میانگین‌ها و انحراف معیار دقت و سرعت خواندن، از ضریب همبستگی پیرسون و یومن‌ویتنی نیز استفاده شده است. روایی آزمون از طریق فرم‌های همتا (90% ~) و اعتبار آن به‌طریق اعتبار محتوایی بررسی شده است.

نتیجه‌گیری: این آزمون که دارای یک بخش تکمیلی مرکب از زیرآزمون‌های املا، تناظر نویسه-واج، خواندن کلمات بی‌قاعده،خواندن ناکلمه‌ها و دست‌نویس است، می‌تواند در تشخیص نارساخوانی و آسیب‌های مرتبط با خواندن کاربرد داشته باشند.