هدف: با عنایت به کاربرد وسیع گازهای شیمیایی به خصوص گازخردل درجنگ تحمیلی عراق علیه ایران و عوارض ناشی ازآن، این تحقیق به منظور بررسی میزان ضایعات چشمی دیررس در مجروحین شیمیایی جنگ تحمیلی انجام گرفت.
روش بررسی: این پژوهش به روش تحلیلی انجام شد. از بین مجروحین شیمیایی ۱۳ استان کشور که به کمیسیون پزشکی تعیین درصد بنیاد معرفی شده بودند، نمونه‌ای به تعداد ۵۰۰ نفر با معیارهای سن بین ۵۵-۳۵ سال، مدت زمان مصدومیت با گاز خردل بیش از ۱۸ سال، عدم وجود عارضه چشمی غیر جنگی، صورت سانحه معتبر شیمیایی و مدرک درمانی همزمان با مصدومیت با گاز خردل مورد تأیید بنیاد، به صورت هدفمند انتخاب شدند. شدت ضایعات چشمی دیررس نمونه‌ها تعیین و ارتباط آنها با متغیر‌های دفعات مجروحیت، مدت زمان بستری، استفاده از داروهای چشمی، مصرف سیگار و استفاده از وسایل حفاظتی بررسی گردید. داده‌های حاصل با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون خی دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: فراوانی ضایعات چشمی خفیف %۸۰، متوسط %۲/۱۳ و شدید %۸/۶ بود. %۲/۸۲% نفرات یکبار، %۲/۱۲ دوبار، %۸/۱ سه بار و %۸/۳ آنها بیش از سه بار مجروحیت داشته و رابطه معنی‌داری بین دفعات تماس با گاز خردل و شدت ضایعات چشمی وجود داشت (P<۰/۰۵) . مدت زمان بستری رابطه معنی‌داری (P<۰/۰۵۰) با شدت ضایعات چشمی نشان داد. %۸/۸۹ از مجروحین شیمیایی سابقه مصرف داروی چشمی داشته و رابطه معنی‌داری بین شدت ضایعات چشمی و مصرف دارو وجود داشت (P>۰/۰۱) .
نتیجه‌گیری: عوارض چشمی دیررس در تمامی مجروحین شیمیایی با گاز خردل وجود داشته و نوع خفیف آن به مراتب فراوان تر از سایر درجات است. افزایش دفعات مجروحیت شیمیایی با گاز خردل موجب افزایش نیاز به داروهای چشمی، مدت زمان بستری بیشتر و شدت بیشتر ضایعات چشمی می‌گردد.
