---

این مطالعه حاصل بررسی فرآیندها به منظور غربالگری شیرخواران ۱۸-۴ ماهه شهر بزرگ کرج از نظر تاخیر تکامل حرکتی در سال ۱۳۷۹ می‌باشد. هدف از این مطالعه، غربالگری شیرخواران به منظور تشخیص زودرس و در نتیجه، درمان توانبخشی به موقع، قبل از تثبیت ضایعات، محاسبه اعتبار و تکرارپذیری و قابلیت انجام آزمون INFANIB در ایران بوده است. در این مطالعه که با همکاری شبکه  بهداشت و درمان و اداری بهزستی شهرستان کرج انجام شد، برای معرفی شیرخواران به پایگاه های طرح، از همکاری درمانگاه ها پایگاه های بهداشتی شبکه استفاده شد و بدین ترتیب، تمامی شیرخواران ۱۸-۴ ماهه که در طی ماه های خرداد تا دی سال ۱۳۷۹ برای دریافت مراقبت های بهداشتی به مراکز بهداشت شبکه مراجعه کردند، مورد بررسی قرار گرفته اند. این شیرخواران مجموعا ۶۱۵۰ نفر (معادل نصف جمعیت گروه هدف) بودند که از نظر میزان تکامل حرکتی توسط کاردرمانگران با استفاده از INFANIB SCONING بررسی شدند. مطالعه حاکی از آن است که میزان شیوع تاخیر تکامل حرکتی در شهرستان کرج ۸/۱۰۰۰ است که به طور معنی داری بالاتر از آمار جهانی است. هم چنین، انجام آزمون INFANIB در ایران در مقایسه با آزمون های استاندارد دارای ۹۰% حساسیت و ۸۱% اختصاصی بودن و ۸۵% ارزش اخباری مثبت و ۸۷% ارزش اخباری منفی و در نتیجه معتبر است. هم چنین، بر اساس این مطالعه، نتایج معاینات متخصص کودکان و کاردمانگر یکسان است و در نتیجه، تست تکرارپذیر نیز هست. متوسط زمان لازم برای انجام معاینه و نمره گذاری به این روش، حدود ۶-۵ دقیقه است. بنابراین INFANIB Sconing به دلیل کمی بودن، صرف زمان کوتاه و توانایی کاردرمانگر، فیزیوتراپ، پرستار و پزشک در انجام آن، همچنین حساسیت اختصاصی بودن بالا، به عنوان روش مطلوب غربالگری تاخیر تکامل حرکتی در مراکز بهداشتی – درمانی پیشنهاد می شود.    

---

هدف: در بین انواع مختلف سندرم های اپی لپتیک، اسپاسم شیرخواران یکی از بدخیم ترین آنها تلقی می شود، چرا که اثرات سوء ترمیم ناپذیری بر مغز کودک اعمال می کند و هر قدر طول مدت اسپاسم شیرخواران بیشتر باشد نتایج مخرب آن هم وخیم تر است. اکثر مبتلایان به این بیماری، کودکان کمتر از یکسال هستند و فقط ۵ درصد موارد آن در سنین بالاتر از یکسال تظاهر می کند. هدف این پژوهش مطالعه کودکان ۲۴-۲ ماهه مبتلا به اسپاسم شیرخواران است.

روش بررسی: این مطالعه  توصیفی بر روی ۶۰ کودک ۲-۲۴ ماهه مبتلا به اسپاسم شیرخواران که بین سالهای ۷۹-۱۳۷۷ به دپارتمان اعصاب کودکان بیمارستان مفید مراجعه کرده بودند، با تکنیک مشاهده، مصاحبه، معاینه و استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. بیماران مورد بررسی ۳۶ پسر و ۲۴ دختر بودند.

یافته‌ها: از نظر اتیولوژی، ۴۸ مورد (%۸۰) سمپتوماتیک و ۱۲ مورد (%۲۰) کریپتوژیک و ایدیوپاتیک بودند. از نظر تظاهرات بالینی، ۳۵ مورد (%۵۸) از نوع فلکسور، ۶ مورد (%۱۰) از نوع اکستنسور و ۱۹ مورد (%۲۲) از نوع مخلوط بودند. در الکتروانسفالوگرافی به عمل آمده از بیماران، در همه موارد هیپس آریتمی دیده شد و سی تی اسکن مغزی بیماران در ۱۱ مورد (%۲۰) آتروفی مغزی را نشان داد و بقیه موارد (%۸۰) نرمال بود.

نتیجه‌گیری: در مطالعه ما نوع سمپتوماتیک و فلکسور شایعتر بود. هیس آریتمی در الکتروآنسفالوگرافی همه بیماران دیده شد و سی تی اسکن مغزی در بیشتر موارد نرمال بود.

---

هدف: تکامل انسان یک موضوع پیچیده و بسیار عظیم است. اگر رشد را افزایش در اندازه بدن یا افزایش در بخش‌های مختلف آن بدانیم، تکامل را باید معادل تغییرات در عمل دانست که می‌تواند تحت‌تأثیر محیط کودک قرار گیرد. به‌دلیل سرعت زیاد تغییرات در دو سال اول عمر، بررسی ابعاد تکامل در سنین شیرخواری دارای اهمیت فراوان است. از طرف دیگر به‌دلیل افزایـش شیـوع اختلالات تکامل در شیرخواران پرخطر، بر آن شدیم که عوامل خطر مؤثر در اختلال تکامل شیرخواران را بررسی نماییم.

روش بررسی: مطالعه به‌صورت کارآزمایی توصیفی-تحلیلی و جامعه تحقیق شامل ۶۱۵۰ شیرخوار ۱۸-۰ ماهه مراجعه‌کننده به درمانگاه‌های شبکه بهداشتی شهرستان کرج در طی ۱۲ ماه، در سال‌های ۱۳۸۱-۱۳۸۰ بودند که از طریق تکمیل پرسشنامه و سپس معاینه با آزمون Infant Neurological International Battery Test برای غربالگری تأخیر تکامل توسط کارشناس کاردرمانگر در دو گروه شاهد (دارای تکامل طبیعی) و مورد (دارای تکامل غیرطبیعی) بررسی شده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که اختلالات دستگاه اعصاب مرکزی پس از دو ماهگی از قبیل صرع، ضربه‌به‌سر و عفونت‌ها با ضریب ۵/۵۴، تشنج دوره نوزادی با ضریب ۴/۳۷، نارس‌بودن با ضریب ۲/۵۲ و عفونت‌های خون دوره نوزادی با ضریب ۲/۳۹ به‌ترتیب مهم‌ترین عوامل در پُرخطرکردن شیرخوار جهت اختلالات تکامل بعدی هستند.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های مطالعه حاضر در صورت مشکلات اقتصادی و اجرایی برای انجام غربالگری تکاملی و پیگیری تکاملی-عصبی در تمام شیرخواران در حال حاضر انجام آن در گروه شیرخواران پُرخطر کشور توصیه می‌گردد.

---

سرویس‌های مداخله به هنگام خدمات تشخیصی-درمانی درکودکان در معرض تکامل غیر طبیعی در سالهای اول زندگی هستند که در مواجهه با ناتوانی‌های مشخص یا عوامل خطرساز طبی و روانشناختی همانند نارس بودن یا بی توجهی والدین می‌باشند. در این بحث به انواع ساختار بین بخشی و برنامه‌های پیگیری شیرخواران پر خطر اشاره ‌شده و نظرات رایج در خصوص اثربخشی این روندها در پیشرفت تکامل کودک عنوان می‌گردد. نقش متخصص کودکان در تیم پیگیری به عنوان مراقب، ارجاع دهنده، هماهنگ‌کننده تیم مداخله و در پاسخگویی به کودک- خانواده مطرح است.

---

هدف: اهمیت رشد و تکامل شیرخواران و تأثیر غیر قابل انکار آن بر سلامت نسل های آتی سبب می شود تا همواره محققین در پی شناسایی راهکارهایی باشند که موجب بهبود شاخص های رشدی و تکاملی گردد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر ماساژ بر شاخص های رشدی و حیطه های تکاملی شیرخواران طراحی و اجرا شد .

روش بررسی: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی با تخصیص تصادفی است که بر روی ۹۲ شیرخوار مراجعه کننده به مرکز بهداشتی درمانی امام خمینی شهر قم در سال ۱۳۸۸ انجام گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها شامل یک فرم اطلاعات دموگرافیک و شاخص های رشدی شامل: وزن، قد، دورسر، دورسینه و دور بازو بودند. جهت شاخص های تکاملی در سن دو ماهگی از چک لیست بررسی تکامل استفاده گردید و در سن چهار ماهگی از آزمون تکاملی "پرسشنامه سنین و مراحل" استفاده گردید. شیرخواران در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. در گروه آزمایش به مادر آموزش داده شد که هرشب قبل از خواب و هر بار ۱۵ دقیقه به مدت دو ماه شیر خوار را به روش ماساژ سوئدی لمس نماید. سپس شاخص های رشدی و تکاملی در چهار ماهگی بررسی و با هم مقایسه گردیدند.

یافته ها: هر دو گروه از نظر جنس، شاخصهای رشد و تکامل در ورود به مطالعه همسان بودند. بعد از مداخله، افزایش وزن (P<۰/۰۰۱) دور سینه(P<۰/۰۰۱)، دور بازو(P<۰/۰۰۱) در گروه آزمایش بیشتر از شاهد بود و اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. افزایش دور سر و قد در گروه آزمایش بیشتر بود اما تفاوت معنی داری نداشت.از نظر حیطه های تکاملی در ۴ ماهگی در حیطه حرکات درشت (P>۰/۰۳) و شناختی- اجتماعی (P<۰/۰۰۱) در گروه آزمایش تفاوت معنی دار بود و در حیطه ارتباطی ارزش اخباری بینابینی بود (P = ۰/۰۵۸)، ولی در حیطه حرکات ظریف و حل مسئله اختلاف معنی دار مشاهده نگردید.

نتیجه گیری: ماساژ بر شاخص های رشد و تکامل شیرخواران موثر است.

---

هدف: حرکت یکی از جنبه های رشدی فرد است که از بدو تولد تا آخر عمر همراه او بوده و مهمترین عامل برای رسیدن فرد به اهداف و تامین نیازهای خویش است. بررسی دقیق مهارت های حرکتی درشت و ظریف در شیرخوارگی، تشخیص و درمان زودهنگام اختلالات حرکتی را آسانتر می نماید. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رشد حرکتی شیرخواران ۲-۰ ساله شهر همدان انجام شد.

روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع مقطعی و توصیفی تحلیلی بوده که ۱۲۴ شیرخوار به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی از بین مراکز بهداشت شهر همدان تحت سنجش قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون رشدی حرکتی پی بادی (PDMS) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS-۱۶ استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد اختلاف معناداری از نظر متغیرهای جنس، نوع زایمان، مرتبه زایمان، سابقه مصرف سیگار پدر و سابقه مصرف سیگار مادر در رشد حرکتی درشت و ظریف وجود ندارد. براساس یافته ها با افزایش سن، مهارت حرکتی درشت، ظریف و کل، همچنین و بهره رشد حرکتی درشت، ظریف و کل افزایش می یابد (۰/۰۰۱>P).

نتیجه‌گیری: میانگین سن حرکتی و همچنین بهره رشد حرکتی شیرخواران مورد مطالعه در محدوده بهنجار بود، با این حال برنامه های تقویت حرکتی برای تسهیل روند رشد حرکتی شیرخواران پیشنهاد می گردد.

---

اهداف: کم‌شنوایی از جمله اختلالاتی است که می‌تواند بر کیفیت رابطه والد کودک و سلامت روان والدین به‌ویژه مادران به‌ عنوان مراقب اصلی کودک اثر بگذارد. مشکلات سلامت روان در مادران و رابطه والد کودک نامطلوب می‌توانند روند توان‌بخشی و آینده کودک کم‌شنوا را تحت تأثیر قراردهند. از این ‌رو لزوم توجه به مداخلاتی که ارتقا و رابطه والد کودک و سلامت روان والدین به‌ویژه مادران را مدنظر قرار داده‌اند بیش ‌از پیش احساس می‌شود. برنامه والدگری مثبت یکی از برنامه‌های اثرگذار بر سلامت روان و رابطه والد کودک است که در سال‌های اخیر برنامه جدیدی با عنوان «برنامه والدگری مثبت شیرخواران» از آن استخراج ‌شده است. گروه هدف این برنامه والدین شیرخوارانی هستند که با مشکلات سلامت روان و رابطه والد کودک روبه‌رو هستند. در این مطالعه به دنبال آن بودیم که اثر برنامه والدگری مثبت شیرخواران بر سلامت روان و رابطه والد کودک در مادران کودکان کم‌شنوای زیر ۳ سال را بررسی کنیم. 
روش بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه مادران کودکان کم‌شنوای زیر ۳ سالی می‌شد که در سال ۱۳۹۷-۱۳۹۸ در مراکز خانواده و کودک کم‌شنوای استان تهران خدمات دریافت می‌کردند. از جامعه یاد‌شده ۲۴ نفر به شیوه نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه دوازده نفر) تقسیم شدند. سپس پرسش‌نامه رابطه مادر کودک MCRE و چک‌لیست تجدیدنظرشده علائم اختلالات روانی SCL-۹۰-R، به ‌عنوان پیش‌آزمون توسط هر دو گروه تکمیل شد. مادران گروه آزمایش در سیزده جلسه (هر هفته یک جلسه یک‌ساعته) آموزش والدگری مثبت شیرخواران شرکت کردند. در این مدت گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. پس از پایان جلسات مجدداً پرسش‌نامه‌های MCRE و SCL-۹۰-R توسط گروه آزمایش و کنترل تکمیل شد. داده‌های دو گروه به‌ وسیله آزمون‌های من‌ویتنی و تی مستقل مورد تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد برنامه والدگری مثبت ویژه شیرخواران اثر معناداری بر ارتقای سلامت روان مادران ندارد (۰۵/P>۰). یعنی سلامت روان در گروه آزمایش بهتر از گروه کنترل نبود. بنابراین در این پژوهش برنامه والدگری مثبت شیرخواران بر سلامت روان مادران کودکان کم‌شنوای زیر سه سال اثر معناداری نداشته است. همچنین نتایج نشان داد برنامه والدگری مثبت شیرخواران اثر معناداری بر مؤلفه‌های پذیرش (۰۵/P>۰)، سهل‌گیری (۰۵/P>۰) و طرد (۰۵/P>۰) نداشته است (از میان چهار مؤلفه رابطه والد کودک). اما نتایج نشان داد برنامه والدگری مثبت شیرخواران بر مؤلفه بیش‌حمایتگری اثر معناداری داشته است (۰۵/P<۰) و مؤلفه بیش‌حمایتگری در گروه آزمایش بهتر از گروه کنترل بود. بنابراین برنامه والدگری مثبت شیرخواران از بین چهار مؤلفه رابطه والد کودک فقط بر مؤلفه بیش‌حمایتگری در مادران کودکان کم‌شنوای زیر ۳ سال اثر داشت است و بر پذیرش، سهل‌گیری و طرد در این مادران اثر نداشته است. 
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد اگرچه نیاز زیادی در حیطه مداخلات زودهنگام که بر سلامت روان مادران کودکان کم‌شنوا و رابطه والد کودک تأ‌کید دارد، احساس می‌شود و اگرچه برنامه والدگری مثبت شیرخواران برنامه مفیدی است، اما از آنجایی‌ که مداخله‌ای جدید برای والدین کودکان کم‌شنواست باید تحقیقات بیشتری روی آن انجام شود. البته با در نظر گرفتن نیازهای خاصی که مادران کودکان کم‌شنوای زیر ۳ سال دارند و غنی کردن اطلاعاتی که والدین در هر جلسه دریافت می‌کنند. همچنین باید جنبه‌های مختلف برنامه والدگری مثبت شیرخواران برای والدین کودکان کم‌شنوا بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد.