هدف: هدف پژوهش حاضر، آگاهی واج شناسی کودکان ، قبل از آموزش خواندن و در ضمن آموزش خواندن است تا مشخص نماید کدام یک از مولفه های آگاهی واج شناختی تحت تاثیر خواندن و کدام یک بدون تاثیر آن، در کودکان به وجود می آید.

روش بررسی: برای بررسی آگاهی واج شناختی از آزمونی که بر اساس آزمون نورث و پارکر (۱۹۹۳) برنان و ارسون(۱۹۹۷) طراحی گردیده، استفاده شده است. این آزمون شامل سه بخش آگاهی هجایی، آگاهی واحدهای درون هجایی و آگاهی واجی است. آگاهی هجایی شامل دو تکلیف ترکیب و تقطیع هجا، آگاهی واحدهای درون هجایی شامل دو تکلیف تجانس و قافیه، آگاهی واجی شامل تکالیف نامیدن و حذف واج آغازین، شناسایی کلمات مختلف با واج آغازین یکسان، نامیدن و حذف واج انتهایی، شناسایی کلمات مختلف با واج انتهایی یکسان ، حذف واج میانی، تقطیع و ترکیب واجی است. آزمون روی یک گروه کودکان ۵/۵ساله و دو گروه کودکان ۶/۵ ساله انجام شده است. از دو گروه کودکان ۶/۵ ساله، یک گروه تحت آموزش خواندن قرار گرفته اند و گروه دیگر با کودکان ۵/۵ ساله در آمادگی حضور دارند. آزمودنی ها از کلاس های پایه اول ابتدایی و آمادگی ۵ منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز شهر تهران با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. سپس از نظر هوشی رفتاری، شنوایی و زبانی بررسی گردیدند و در صورت عدم وجود مشکل در جنبه‌های بالا، از آنها آزمون آگاهی واج شناختی گرفته شد.

یافته ها: یافته‌های پژوهش نشان می دهد که سه گروه آزمودنی، در میانگین امتیاز تکالیف مربوط به آگاهی هجایی و آگاهی واحدهای درون هجایی با یکدیگر تفاوتی ندارند. در تکالیف مربوط به آگاهی واجی، دو گروه ۵/۵ و ۶/۵ ساله ای که در مقطع آمادگی بوده اند و تحت آموزش رسمی خواندن قرار نگرفته اند، امتیاز پایینی به دست آوردند. میانگین امتیاز گروه ۶/۵ ساله ای که در پایه اول ابتدایی تحت آموزش خواندن قرار گرفته اند با دو گروه دیگر، در تمام تکالیف آگاهی واجی تفاوت دارد افزایش میانگین امتیاز آگاهی واجی در این  گروه ناشی از آموزش خواندن است.

نتیجه گیری: بنابراین آگاهی واجی در بچه ها قبل بعد توانایی خواندن و هجی کردن حاصل می شود و آگاهی درون واجی در کودکان قبل از توانایی خواندن بوجود می آید.

هدف: در طی‌ دهه‌های‌ اخیر ارتباط میان نقص در مهارت‌های آگاهی واجی با مشکلات خواندن به‌طور وسیعی پذیرفته شده است و عمده‌ترین علت نارساخوانی، مشکلات پردازش واجی‌ در نظر گرفته شده است. اگرچه نتایج تحقیقات اخیر در زمینه سرعت نامیدن، حاکی از این است که این مهارت منبع احتمالی‌ دیگری جهت نارساخوانی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه مهارتهای آگاهی واجی و سرعت نامیدن بر روی ۵۸ کودک پایه دوم ابتدایی‌شهر تهران صورت گرفته است.

روش بررسی: ۲۸ نفر از آزمودنی‌ها نارساخوان و ۳۰ نفر عادی بودند. تکالیف مورد استفاده در این تحقیق  آزمون آگاهی واج‌شناختی‌ دستجردی (۱۳۸۱) بود. کلیه اطلاعات جمع‌آوری‌شده در این پژوهش با استفاده از آزمون‌های‌ آماری‌ تی مستقل و یومن‌ویتنی مورد تحلیل قرار گرفتند، همچنین همبستگی میان مهارت‌های آگاهی واجی و سرعت نامیدن با استفاده از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن در دو گروه آزمودنی‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج حاصل از اجرای آزمون‌های‌ آماری حاکی از آن است که بین دو گروه نارساخوان و عادی‌ در مهارت‌های مذکور تفاوت معنی‌داری وجود دارد و گروه نارساخوان در هر دو مهارت ضعیف تر از گروه عادی است. همچنین در این پژوهش میان مهارت‌های آگاهی واجی و سرعت نامیدن همبستگی معنی‌داری وجود نداشت.

نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نیز همسو با بسیاری از تحقیقات مشابه، نشانگر وجود مشکلات آگاهی واجی و سرعت نامیدن در افراد نارساخوان است. از نظر دیگر عدم همبستگی معنادار میان دو مهارت می‌تواند نشانگر آن باشد که سرعت نامیدن مستقل از آگاهی واجی‌ است.