مریم ملکیان، یلدا کاظمی، اکرم احمدی، طلیعه ظریفیان،
دوره ۲۳، شماره ۴ - ( زمستان ۱۴۰۱ )
چکیده
هدف: یکی از اجزای اصلی حافظه طولانی‌مدت، حافظه روندی است. یادگیری روندی می‌تواند در حوزه‌های مختلف از‌جمله کلامی و حرکتی ارزیابی شود. یادگیری در حافظه روندی در ۳ مرحله یادگیری اولیه، تحکیم و حفظ اتفاق می‌افتد. تکالیفی برای ارزیابی حافظه روندی وجود دارد، اما هیچ‌یک به‌طور هم‌زمان یادگیری روندی در حوزه‌ها و مراحل مختلف یادگیری را بررسی نکرده‌اند. همچنین براساس مدل اخباری‌روندی، پیش‌بینی می‌شود بین عملکرد افراد در حافظه روندی و دستور زبان ارتباط وجود داشته باشد. بنابراین هدف مطالعه حاضر طراحی تکلیف جست‌وجوی متوالی برای ارزیابی هم‌زمان حافظه روندی در ۲ حوزه کلامی و حرکتی و در مراحل مختلف یادگیری و تعیین پایایی آن بود. همچنین ارتباط بین حافظه روندی و مهارت‌های دستوری بررسی شد.
روش بررسی: این مطالعه در مرحله اول به‌صورت روش‌شناسی و در مرحله دوم به‌صورت توصیفی‌تحلیلی انجام شد. در مرحله اول، براساس مرور متون و با نظر ۳ متخصص آسیب‌شناس گفتار و زبان، کلمات دارای ویژگی‌های روان زبان‌شناختی مناسب از مجموعه نامیدن تصویری فارسی انتخاب شدند و تصاویر متناظر با آن‌ها تعیین شد. تکلیف با استفاده از زبان برنامه‌نویسی جاوا طراحی شد. روایی صوری تکلیف، بررسی و بعد از انجام اصلاحات، پایایی تعیین شد. روایی صوری تکلیف بر روی ۱۰ شرکت‌کننده طبیعی و پایایی آزمون بازآزمون بر روی ۱۵ شرکت‌کننده ۷ تا ۹ ساله طبیعی که با روش نمونه‌گیری در‌دسترس انتخاب شده بودند، بررسی شد. در مرحله دوم برای بررسی ارتباط بین عملکرد در تکلیف جست‌وجوی متوالی و مهارت‌های دستوری ، ۲۰ کودک ۷ تا ۹ ساله طبیعی با روش نمونه‌گیری ترکیبی انتخاب شدند. هر کودک در ۳ مرحله یادگیری اولیه، تحکیم (۲۴ ساعت بعد) و حفظ (یک هفته بعد) در معرض تکلیف در حوزه کلامی قرار گرفت و سپس همین مراحل در حوزه حرکتی اجرا شد. مهارت‌های زبانی هر کودک با استفاده از آزمون رشد زبان تعیین و سپس رابطه بین این ۲ مهارت مشخص شد. روش‌های آماری مورد‌استفاده، شامل ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر بود.
یافته‌ها: مقادیر همبستگی بین ۲ بار اجرا در مرحله یادگیری اولیه، برای متغیر زمان واکنش در حوزه‌های کلامی و حرکتی به ترتیب ۰/۸۴ (۰/۰۰۱˂P) و ۰/۸۰ (۰/۰۰۱˂P) و برای متغیر صحت پاسخ در حوزه‌های کلامی و حرکتی به ترتیب ۰/۸۱ (۰/۰۱۱=P) و ۰/۷۷ (۰/۰۲۶=P) به دست آمد. در مرحله تحکیم و حفظ، ضریب همبستگی برای متغیر زمان واکنش در حوزه‌های کلامی و حرکتی به ترتیب ۰/۷۳۷ (۰/۰۰۲=P) و ۰/۷۴۳ (۰/۰۰۱=P) و برای متغیر صحت پاسخ در حوزه‌های کلامی و حرکتی به ترتیب ۰/۶۲۴ (۰/۱۳=P)، ۰/۹۱۶ (۰/۰۰۱˂P) بود. نتایج نشان داد بین دستور زبان و یادگیری روندی در حوزه کلامی در مرحله تحکیم ارتباط معنادار وجود دارد (P= ۰/۰۴۵ , P=۰/۴۹۱, ۰/۷۹۷-۰/۰۱۶=CI ).
نتیجه‌گیری: تکلیف جست‌وجوی متوالی، تکلیفی پایا برای ارزیابی مراحل مختلف حافظه روندی در دو حوزه کلامی و حرکتی است. بنابراین می‌توان از این تکلیف برای ارزیابی حافظه روندی در کودکان طبیعی ۷ تا ۹ ساله استفاده کرد. یافته‌های مطالعه حاضر، پیش‌بینی‌های مدل اخباری‌روندی را در مرحله تحکیم حوزه کلامی تأیید کرد.
