حمیرا سجادی، نسیبه زنجری،
دوره ۱۶، شماره ۱ - ( بهار ۱۳۹۴ )
چکیده
هدف: این مقاله به‌دنبال مطالعه شیوع معلولیت در ایران، ویژگی‌ها و همبسته‌‌های اقتصادی و اجتماعی آن با استفاده از نتایج سرشماری ۱۳۸۵ است.
روش بررسی: در این مطالعه، از روش تحلیل ثانویه داده‌های خُرد سرشماری ۱۳۸۵ استفاده شد. این داده‌ها در دو سطح فردی و خانوار در قالب نمونه دو درصدی از کل کشور، جمع‌آوری شده است. در این داده‌ها، تعداد ۱۹۸۴۸ نفر دچار معلولیت و ۱۲۳۵۴۴۵ نفر فاقدمعلولیت و همچنین در سطح خانوار، ۱۷۱۶۶ خانوار دارای حداقل یک فرد معلول و ۲۹۸۷۴۱ خانوار بدون فرد معلول بودهاند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری دو و چندمتغیری از جمله رگرسیون لجستیک در محیط نرم‌افزار SPSS استفاده شد.
یافته‌ها: شیوع معلولیت در ایران ۱۴ در هزار برآورد شد و میزان شیوع معلولیت در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری و در میان مردان بیشتر از زنان بود. همچنین نتایج نشان داد افراد دچار معلولیت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایینتر و نامناسبتری در مقایسه با افراد فاقدمعلولیت داشتند. به‌علاوه، میزان و شیوع معلولیت برحسب ویژگی های سرپرست خانوار، وضعیت اقتصادی و رفاه خانوار به‌طورمعناداری متفاوت بود. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که زن سرپرست بودن، تحصیلات و موقعیت شغلی پایین سرپرست خانوار، پایین‌بودن سطح رفاه خانوار و سکونت روستایی خانوار احتمال داشتن فرد معلول در خانوار را به‌طورمعناداری افزایش داد.
نتیجه‌گیری: وضعیت رفاهی سطح پایین زندگی و ابعاد مختلف فقر در خانوار با احتمال وجود فرد دچار معلولیت در ارتباط است؛ بنابراین، سیاستگذاریهای رفاهی برای خانوارهای کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه و ارائه بستههای خدماترسانی، به‌ویژه نیازهای افراد دارای معلولیت، در راستای کمک به آنان و جامعه پیشنهاد میشود .
نیلوفر محمودی، یداله ابوالفتحی ممتاز، مهشید فروغان، نسیبه زنجری، سید حسین محقق کمال،
دوره ۲۳، شماره ۱ - ( بهار ۱۴۰۱ )
چکیده
هدف: مطالعات نشان می‌دهد یکی از مسائل مهم سالمندی، انزوای اجتماعی است که تأثیرات نامطلوبی بر سلامت و کیفیت زندگی سالمندان می‌گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین شیوع و عوامل مرتبط با انزوای اجتماعی بین سالمندان شهر تهران در سال ۱۳۹۸ انجام شد.
روش بررسی: مطالعه حاضر به‌صورت تحلیل ثانویه با استفاده از داده‌های یک مطالعه مقطعی که جامعه آماری آن سالمندان شهر تهران بودند، انجام شد. برای سنجش انزوای اجتماعی از مقیاس شبکه اجتماعی لوبن که بین سالمندان ایرانی روایی و پایایی آن تأیید شده است، استفاده شد. اطلاعات نمونه‌ها از نظر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی (سن، جنس، وضعیت تأهل، ترتیبات زندگی و تعداد فرزندان)، اقتصادی اجتماعی (سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال و میزان درآمد) و وضعیت سلامت سالمندان (بیماری‌ها و استفاده از وسایل کمکی) بررسی شد. داده‌ها با استفاده ازنسخه ۲۳ نرم‌افزار SPSS در سطح دو‌متغیره و چند‌متغیره تجزیه و تحلیل شدند و سطح معناداری کمتر مساوی ۰۵/۰ برای تحلیل داده‌ها در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: مطالعه حاضر بر روی ۱۲۸۰ سالمند ۶۰ ساله و بالاتر با توزیع جنسی تقریباً مساوی انجام شد. میانگین سنی پاسخ‌دهند‌گان ۷۰/۹۷ سال (۰۷/SD=۸) بود و حدود ۴۰ درصد افراد بازنشسته بودند و ۱۲/۴ درصد به تنهایی زندگی می‌کردند. همچنین شیوع انزوای اجتماعی ۳۰/۸ درصد محاسبه شد. نتایج حاصل از تحلیل‌های دو‌متغیره با استفاده از آزمون کای اسکوئر نشان داد متغیرهای ترتیبات زندگی (X۲=۴۶/۹۳, P<۰/۰۰۱)، وضعیت تأهل (X۲=۲۶/۹۱, P<۰/۰۰۱) ، درآمد خانوار (X۲=۶۷/۴۴, p<۰/۰۰۱)، سطح تحصیلات (x۲=۲۰/۲۶, p<۰/۰۵)، وضعیت اشتغال (x۲=۲۹/۲۱, p<۰/۰۰۱)، مشکلات اسکلتی‌عضلانی (x۲=۱۵/۴۷, p<۰/۰۰۱)، مشکلات تنفسی (x۲=۱۰/۴۳, p<۰/۰۵)، مشکلات بینایی (x۲=۴/۴, p<۰/۰۵)، چربی خون بالا (x۲=۱۳/۵۳, p<۰/۰۰۱) و استفاده از عینک (x۲=۳/۹۲, p<۰/۰۵) رابطه معناداری با انزوای اجتماعی داشتند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که مدل به‌طور معناداری (x۲(۲۶)=۱۸۸/۳۵, p<۰/۰۰۱) انزوای اجتماعی را پیش‌بینی می‌کند. جنس (مرد) (or=۱/۷۸, p<۰/۰۵) زندگی با همسر (or=۰/۴, p<۰/۰۵) بیماری‌های قلبی (OR=۱/۴۲, P<۰/۰۵)، دیابت OR=۱/۴۱, p<۰/۰۵)، درآمد خانوار (OR=۵/۸۲, p<۰/۰۰۱) غیر‌شاغل بودن (OR=۲/۱۳, P<۰۰۰۱)، چربی خون بالا (OR=۰/۵۸, p<۰/۰۰۱) و زندگی در مناطق برخوردار (مناطق توسعه‌یافته) or=۲/۰۲, p<۰/۰۰۱) با انزوای اجتماعی رابطه معناداری دارند.
نتیجه‌گیری: با توجه به وجود ارتباط قوی که انزوای اجتماعی با بعضی ویژگی‌های اقتصادی اجتماعی، برخی بیماری‌های مزمن و تعدادی از ویژگی‌های جمعیت‌شناختی دارد، سیاست‌گذاران و متخصصین حوزه بهداشتی و سلامت می‌توانند برنامه‌های غربالگری و پیشگیری‌کننده مربوط به سلامت روانی و اجتماعی سالمندان تهرانی را در جهت تعدیل و کنترل این عوامل تدوین کنند.
