هدف: بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی، به‌علت قطع روند طبیعی زندگی، آثار ناگواری مانند مرگ‌و‌میر، جراحت، ازکارافتادگی، تخریب تشکیلات اجتماعی و ایجاد حجم زیادی از نیازهای انسانی، مانند کمک‌های اولیه و خدمات پزشکی، نیازمند مدیریتی توانمند و هماهنگ در سطوح مسئولین و نهادهای اجرایی است. در مراحل اولیه بلایا، خدمات سلامتی عامل اصلی بقا هستند. ازآنجایی‌که بلایا تأثیر چشمگیری بر بهداشت، سلامت عمومی و رفاه جامعه آسیب ‌دیده می‌گذارد؛ لذا بررسی موانع و عوامل تسهیل‌کننده خدمات سلامتی در زمان وقوع بلایا بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله سعی شده است براساس تجربیات ارائه‌دهندگان خدمات سلامتی در بلایا به بررسی عوامل بازدارنده و تسهیل‌کننده در ارائه خدمات سلامتی در زمان وقوع بلایا پرداخته شود.

روش بررسی: پژوهش حاضر به روش گراندد تئوری انجام شد. نمونه‌ها 14 نفر شامل 4 پرستار، روان‌پزشک، مددکار، روانشناس، پزشک عمومی، کارشناس بهداشت، اپیدمیولوژیست و دو نفر از اهالی بم بودند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه‌ساختار‌یافته استفاده شد. کلیه مصاحبه‌ها ضبط و سپس کلمه‌به‌کلمه دست‌نویس شد تا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. تجزیه و تحلیل داده‌های این تحقیق به روش استراوس و کوربین صورت گرفت.

یافته‌ها: عوامل انسانی، هماهنگی، امکانات و تجهیزات، مشکلات ‌مدیریتی و فرهنگی و اطلاعاتی با کدهایی مثل کمبود نیروی متخصص، عدم هماهنگی، کمبود نیرو و تجهیزات، خودمحوری، نبود اطلاع‌رسانی و... به‌عنوان موانع و عوامل بازدارنده ارائه خدمات سلامتی توسط مشارکت‌کنندگان مطرح شدند. عوامل تسهیل‌کننده ارائه خدمات سلامتی شامل مدیریت، خدمات فرهنگی-آموزشی، نیروی انسانی و امکانات و تجهیزات با کدهای مدیریت واحد، لزوم هماهنگی، اهمیت حمل مصدوم، لزوم توجه به مسایل فرهنگی، لزوم وجود پزشک و پرستار، تأمین نیازها براساس فرهنگ و ... توسط مشارکت‌کنندگان مطرح شدند.

نتیجه‌گیری: شرکت‌کنندگان در این مطالعه معتقدند که بزرگترین مانع برای ارائه خدمات سلامتی در زمان وقوع بلایا عدم هماهنگی است که در عواملی مثل مدیریت، نیروی انسانی، تجهیزات و اطلاع‌رسانی به‌طور کامل مشهود بود و می‌توان با هماهنگی کاری و طی فرایندی شامل بررسی سریع محل، فراخوان و اعزام گروه‌ها، تأمین و توزیع اطلاعات و ارزیابی مداوم عملکرد خدمات کارآ، سریع و با کیفیت بالا به مردم منطقه آسیب‌دیده ارائه داد.