هدف: پژوهش حاضر به منظور دست یابی به علل و عوامل شناختی، روانی و اجتماعی والدین که احتمالاً در تولد کودکان استثنایی در خانواده‌هایی با بیش از یک فرزند استثنایی مؤثر است، انجام شد.

روش بررسی: پژوهش از نوع مقایسه‌ای پس رویدادی است و نمونه‌ای شامل ۸۰ زوج از والدین با بیش از یک فرزند استثنایی و ۵۳ زوج از والدین با فرزند عادی از جامعه آماری شامل کلیه والدین با بیش از یک فرزند استثنایی و والدین با فرزند عادی در شهرستان ارومیه به صورت در دسترس گرفته شد. در پژوهش حاضر از ابزار پرسشنامه ویژگی‌های روانی اجتماعی والدین با بیش از یک فرزند استثنایی و پرسشنامه رضایت زناشویی (Enrich) استفاده گردید. برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های مجذور خی توافقی، یو من ویتنی و آزمون تی استفاده شد.

یافته‌ها: در میان متغیرهای شناختی، روانی و اجتماعی، بین متغیرهای شغل (پدر و مادر) (۰/۰۰۱>P)؛ تحصیلات (پدر و مادر) (۰/۰۰۱>P)؛ زمان آگاهی از معلولیت (۰/۰۰۱>P)؛ میزان تمایل به ازدواج والدین (۰/۰۰۱>P)؛ نوع رابطه والدین قبل از تولد (۰٫۰۰۱>P)؛ نوع رابطه والدین هنگام بارداری (۰/۰۰۱>P)؛ سلامت روانی مادر (هر چهار عامل جسمانی (۰٫۰۳۷=P، اضطراب ۰٫۰۴۱=P، عامل اجتماعی ۰/۰۴=P و افسردگی ۰/۰۰۱=P) و رضایت زناشویی (۰/۰۳۰=P) تفاوت معنادار مشاهده گردید. در مورد سایر متغیرها تفاوت معناداری مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: پیشگیری و برنامه‌ریزی برای کنترل متغیرهای مورد بحث در تحقیق حاضر شامل زمان آگاهی از معلولیت، میزان تمایل به ازدواج والدین، نوع رابطه والدین قبل از تولد و حین بارداری و نیز سلامت روانی مادر و رضایت زناشویی می‌تواند علاوه بر بهبود وضعیت حاضر این خانواده‌ها، به کاهش بروز چنین خانواده‌هایی کمک نماید.