هدف: هدف از پژوهش حاضر مقایسه میزان پیشرفت تحصیلی ، رفتار های سازشی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان استثنایی نظام آموزشی ویژه با نظام آموزشی تلفیقی استان همدان است.

روش بررسی: در این پژوهش که از نوع علی مقایسه ای است از بین کلیه دانش آموزان استثنایی که در دو گروه نابینا و نا شنوا و در سه دوره ابتدایی ،راهنمایی و متوسطه مشغول به تحصیل بودند، تعداد 40 نفر از دانش آموزان نظام تلفیقی (کل جامعه)و 40 نفر دانش آموز نظام آموزشی ویژه به روش نمونه برداری خوشه ای انتخاب شدند. مقدار p برابر 5/0 و مقدار q برابر با 5/0 در نظر گرفته شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه مبتنی بر تجربه آخنباخ، فرم معلم استفاده شده است که پس از جمع آوری اطلاعات نتایج بوسیله آزمون های t مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA)در سطح &alpha=0/05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها: نتایج نشان داد که بین میزان پیشرفت تحصیلی، رفتارهای سازشی، میزان و نوع اختلالات رفتاری دانش آموزان استثنایی در نظام آموزشی تلفیقی با نظام آموزشی ویژه تفاوت معنا دار وجود دارد، و میزان پیشرفت تحصیلی و رفتارهای سازشی در دانش آموزان نظام آموزشی تلفیقی بیشتر از نظام آموزشی ویژه بود و همچنین اختلالات رفتاری این دانش آموزان نسبت به همگنان آنها در نظام آموزشی ویژه کمتر است.

نتیجه گیری: بطور کلی نظام آموزشی تلفیقی در مقایسه با نظام آموزشی ویژه در زمینه های پیشرفت تحصیلی، رفتار سازشی و اختلالات رفتاری دانش آموزان استثنایی (نابینا و ناشنوا) موفق تر است.