هدف: این مقاله حاصل یک بررسی مقطعی از وضعیت برخی معلولیت ها (انواع فلج و قطع اندام) در ایران به منظور برآورد شیوع و شناخت علل آن ها است.

روش بررسی:‌ روش نمونه گیری سیستماتیک و خوشه ای و اندازه هر خوشه، 15خانوار در نظر گرفته شده است. نسبت نمونه گیری یک هزارم جمعیت کشور در نظر گرفته شده و در مجموع، 59678 نفر مورد بررسی قرار گرفته اند.

یافته‌ها: معلولیت های (فلج و قطع اندام)، شیوعی برابر 7/0 در هزار دارند که از بین آن ها، بیش ترین شیوع با رقم 2/8 در هزار نفر مربوط به فلج از نوع همی پلژی و پاراپلژی است. شیوع فلج مغزی 2/0 در هزار، قطع اندام ها 1/3 درهزار و فلج اطفال 0/9 در هزار نفر است. با انجام واکسیناسیون وسیع در سراسر کشور که بعد از جمع آوری اطلاعات این بررسی انجام شد، گزارش های کنونی حاکی است که فلج اصفال در سنین پایین، شیوع بسیار ناچیزی دارد.24/5  درصد از علل مربوط به انواع فلج و قطع اندام «مادرزادی» است، 25/5 درصد ناشی از «آسیب فیزیکی»، 15/6 درصد حاصل بیماری های عفونی، 28/8 درصد از «بیماری های غیر عفونی» و 3/1 درصد پیامد «کهولت و پیری» بوده اند. 67/2 درصد از علل، مربوط به فلج مغزی "مادرزادی" است. 54/8 درصد فلج های همی پلژی و پاراپلژی ناشی از «بیماری های غیر عفونی» است. هم چنین 73/7 درصد قطع اندام ها به علت "آسیب فیزیکی" است. با فزایش سن، شیوع فلج های پاراپلژی ، همی پلژی و قطع اندام، به طور چشم گیری افزایش می یابد که بیش ترین شیوع با رقم 29/0 در هزار، به افراد 65 سال و بزرگ تر تعلق دارد. شیوع معلولیت های فوق در مردان، 6/3 در هزار و در زنان، 2/8 در هزار است که به طور نسبی، در مردان کمی بیش از دو برابر زنان است (P<0/000).

نتیجه‌گیری: به طور کلی، شیوع این معلولیت ها در مردان بیش تر از زنان است. در مجموع، شیوع همی پلژی، پاراپلژی و قطع اندام در مناطق شهری، 4/9 در هزار و در مناطق روستایی، 4/1 در هزار نفر است که در حضور متغیر سن، اختلاف معنی داری بین مناطق شهری و روستائی وجود ندارد (P<0/059). استفاده از مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که هریک اسه مبغیر سن، جنس و محل سکونت، به تنهایی بر شیوع مجموع همی پلژی، پاراپلژی و قطع اندام اثر معنی دار دارند (P<0/039). با منظور کردن دوبه دوی متغیرهای فوق در مدل، ملاحظه می شود که محل سکونت اثر خود را از طریق سن اعمال می کند، ولی هریک از دو متغیر سن و جنس، در حضور یکی دیگر از متغیرهای فوق، بر شیوع این معلولیت ها اثر معنی دار دارند. با منظور کردن هرسه متغیر به طور هم زمان در مدل، نتایج، نظیر حالت دو متغیر فوق است (P<0/000).