مقدمه
بیماری‌های عضلانی‌اسکلتی یکی از دلایل اصلی درد طولانی‌مدت و ناتوانی جسمی در سرتاسر جهان هستند [1 ,2]. آسیب‌های عضلانی‌اسکلتی ناشی از استفاده بیش‌از‌حد به دنبال حرکات تکراری طولانی‌مدت و نامناسب و لودهای زیر بیشینه ایجاد می‌شوند [3 ,4]. برخی از مطالعات اخیر بر‌اساس پاتومکانیک‌های سندرم درد عضلانی‌اسکلتی، احتمال همراهی اختلالات داینامیک و تنشن غیر‌طبیعی عصبی را در این سندرم‌ها گزارش کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال، در چندین مطالعه مورد‌شاهدی، اختلالات نورودینامیک در مبتلایان به آرنج تنیس‌بازان و درد خارجی آرنج گزارش شده است و در مطالعه‌ای دیگر به درمان ساختارهای عصبی در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی پرداخته شد که با نتایج مطلوب همراه بود [5-11]. همان‌گونه که وضعیت‌های بد و حرکات مکرر و تکراری نامناسب می‌توانند زمینه‌ساز سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی شوند، ممکن است نوروداینامیک عصب (لغزش، طویل شدگی و تنشن پذیری نرمال) را نیز تحت تأثیر قرار دهند. زمانی که از اختلالات تنشن یا داینامیک عصب صحبت می‌شود، منظور آسیب شدید از قبیل پارگی یا له‌شدگی عصب نیست، بلکه به اختلالات حرکت ساختارهای عصبی نسبت به بافت‌های اطراف یا اختلال در طویل‌شدگی نرمال (یا تنشن پذیری طبیعی) عصب اشاره دارد. در اختلالات تنشن عصبی، ممکن است هنوز عصب از‌نظر توانایی هدایت سیگنال دچار مشکل نشده باشد، اما از‌نظر تحمل حرکات و کشش‌پذیری، غیرطبیعی عمل می‌کند و به همین علت باعث بروز علائم می‌شود [12-14]. ممکن است بررسی‌های هدایت عصبی و یافته‌های الکترودیاگنوستیگ در این بیماران نرمال باشند، زیرا همبستگی بالایی بین علائم بالینی سابجکتیو و یافته‌های الکترودیاگنوستیک وجود ندارد [15, 16]. 
با‌توجه‌به ماهیت سیستم عصبی، هرگونه اختلال در عملکرد مکانیکال و فیزیولوژیکال این سیستم را می‌توان بر‌اساس ارتباط دو‌طرفه این 2 عملکرد، به کمک مانورهای نوروداینامیک ارزیابی کرد [12, 13, 17]. مانورهای نوروداینامیک به‌عنوان یک ابزار ارزیابی بالینی و نیز به‌عنوان بخشی از درمان‌های دستی هستند که عموماً در طیف وسیعی از بیماران با اختلالات سیستم عصبی عضلانی به کار گرفته می‌شوند [5, 12, 18]. 
میزان بالای عود مجدد و عدم توجیه بخشی از علائم مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی شاید با اختلالات داینامیک عصب مرتبط باشد که ممکن است در ارزیابی‌ها و پروتکل‌های درمانی مرسوم به آن توجه نشود. تا آنجا که اطلاع داریم، اطلاعات و شواهد کمی در خصوص اختلالات نورودینامیک با سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی با منشأ استفاده بیش‌از‌حد وجود دارد. وجود تنشن غیرطبیعی عصبی در مبتلایان به درد خارجی آرنج [5] یا وجود اختلالات نوروداینامیک در مبتلایان به چسبندگی کپسول شانه [6] و همچنین در مبتلایان به سندرم درد پاتلوفمورال [10] و مبتلایان به بیماری آرنج تنیس‌بازان [11] گزارش شده‌اند. از سوی دیگر، بیمارانی که با تشخیص سندرم درد عضلانی‌اسکلتی به فیزیوتراپی مراجعه می‌کنند، درمان، معمولاً معطوف به ساختارهای عضلانی‌اسکلتی است و به ارزیابی نورودینامیک کمتر توجه می‌شود [14]. بنابراین درک بیشتر در‌مورد فراوانی تنشن غیرطبیعی عصبی در چنین بیمارانی و درک رابطه بین شدت درد و ناتوانی عملکردی در بیماران مبتلا به اختلالات نورودینامیک می‌تواند به بهبود کیفیت ارزیابی و برنامه‌ریزی درمان فیزیوتراپی کمک کند. همچنین اکثر مطالعات در این زمینه تعداد شرکت‌کنندگان محدودی دارند [5, 6]. علاوه‌بر‌این، تخمین دقیقی از فراوانی تنشن غیرطبیعی عصبی در مبتلایان به این سندرم‌ها وجود ندارد. هدف اصلی این مطالعه تعیین فراوانی تنشن غیرطبیعی عصبی و ارتباط آن با ناتوانی عملکردی در سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی بود. 

روش‌ها
این مطالعه مقطعی یک‌سویه کور در ایران در مرکز آموزشی‌درمانی بیمارستان شهید بهشتی شهر بابل از اردیبهشت 1400 تا خرداد 1401 انجام شد. حجم نمونه با استفاده از مقاله موجود و مرتبط و فرمول شماره 1 تعیین شد [11]. محاسبه حجم نمونه بر‌اساس آلفای 5 درصد و بتای 20 درصد با توان آنالیز 0/95 انجام شد. 100 بیمار مبتلا به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی بر‌اساس معیارهای ورود و خروج وارد مطالعه شدند.


معیارهای ورود به مطالعه [19-22]: سن 20 تا 50 سال، موارد رایج سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی با تشخیص سندرم گیر افتادگی شانه، لترال و مدیال اپی کوندیلیت آرنج و سندرم دکورون بود. معیارهای خروج از مطالعه [23-26]: مصرف داروهای ضد‌التهاب و ضد‌درد در 24 ساعت گذشته، ابتلا به بیماری‌های سیستمیک (دیابت، آرتروز و روماتوئید آرتریت)، سابقه جراحی ستون فقرات و اندام فوقانی، وجود موارد ممنوعیت حرکت مفصل (التهاب حاد، عفونت، پارگی بافتی و شکستگی)، ترومای شدید در 3 ماه گذشته، وجود بیماری‌هایی که به ایجاد تنشن غیرطبیعی عصبی منجر می‌شوند (رادیکولوپاتی گردن و نوروپاتی‌های محیطی)، وجود ناهنجاری‌های استخوانی (دنده گردنی و آکرومیون منقاری شکل)، سابقه تزریق کورتیکواستروئید‌ها در یک ماه گذشته، سابقه درمان فیزیوتراپی در 3 ماه گذشته و وجود محدودیت واضح دامنه حرکتی در هر یک از مفاصل اندام فوقانی به‌طوری‌که مانع از اجرای آزمون نوروداینامیک شود. 

جمع‌آوری داده‌ها
اطلاعات جمعیت‌شناختی از‌طریق پرسش‌نامه استاندارد که شامل سن، جنس، قد، وزن و مدت ضایعه بود جمع‌آوری شد. شاخص توده بدنی با تقسیم وزن بر‌حسب کیلوگرم بر مجذور قد بدن بر‌حسب متر محاسبه شد [27]. شدت درد از‌طریق مقیاس بصری درد‌ ارزیابی شد [28]. ناتوانی عملکردی اندام فوقانی با استفاده از پرسش‌نامه کوتاه‌شده ناتوانی بازو، شانه و دست بررسی شد [29]، که روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسش‌نامه توسط ابراهیم‌زاده و همکارانش در سال 2015 به اثبات رسیده است [30]. مجموع نمرات این پرسش‌نامه بین صفر تا 100 است. نمرات بالاتر به معنای ناتوانی عملکردی بیشتر است.

ارزیابی نوروداینامیک
قبل از شروع فاز اصلی مطالعه، تکرارپذیری این آزمون‌ها به‌صورت درون آزمونگر و بین 2 آزمونگر بررسی شد. در این مطالعه 25 فرد بدون علامت مشارکت داشتند [31]. ارزیابی نوروداینامیک با فاصله زمانی 1 روز پس از مراجعه بیماران به پزشک و قبل از شروع هرگونه درمان از قبیل دارو‌درمانی و فیزیوتراپی صورت گرفت.
روش‌های ارزیابی نورودینامیک، آزمون‌های بالینی هستند که در آن معاینه‌کننده توالی خاصی از حرکات غیرفعال را در مفاصل انجام می‌دهد و توانایی حرکت و تنشن را در اعصاب محیطی بررسی ‌کند. ارزیابی نوروداینامیک با استفاده از روش استاندارد ارائه‌شده توسط باتلر و شاکلاک، برای اعصاب مدین، رادیال و اولنار به‌صورت دو‌طرفه برای هر 2 اندام فوقانی، انجام شد [13, 32]. ارزیابی عصب مدین با تثبیت‌سازی کمربند شانه‌ای آغاز شد که از الویشن کمربند شانه‌ای حین ابداکشن بازو جلوگیری می‌کرد. در ادامه بازو را به 110 درجه ابداکشن برده و مفصل شانه تا دامنه موجود به خارج چرخانده شد. در‌صورتی‌که مفصل خیلی متحرک بود، این حرکت در 90 درجه متوقف می‌شد. با حفظ این وضعیت، ساعد را به سوپینیشن و مچ دست و انگشتان را به اکستنشن برده و نهایتاً مفصل آرنج اکستند می‌شد (تصویر شماره 1) [13, 32].

به منظور ارزیابی عصب رادیال، از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا کمی مورب روی تخت دراز بکشند تا آزمونگر بتواند با ران خود کمربند شانه‌ای و اسکپولا را به دپریشن ببرد، سپس شانه به داخل چرخانده شد. در گام بعدی پرونیشن ساعد، فلکشن مچ دست و انگشتان، ابداکشن شانه و در انتها اکستنشن آرنج به ترتیب به توالی حرکات اضافه شدند (تصویر شماره 2) [13, 32].

به منظور ارزیابی عصب اولنار، ابتدا دپریشن کمربند شانه‌ای و اسکپولا انجام شد، سپس مچ دست و انگشتان را به اکستنشن برده و در مرحله بعد سوپینیشن ساعد، فلکشن آرنج، چرخش خارجی شانه و در‌نهایت ابداکشن شانه به توالی حرکات اضافه شدند (تصویر شماره 3) [13, 32].

بین هر آزمون 5 دقیقه زمان استراحت وجود داشت تا از ایجاد اثرات درمانی مانور نوروداینامیک اجتناب شود [33, 34]. زوایای مفصلی به‌وسیله گونیامتر استاندارد و مطابق با روش کار کاویل و مارتینز اندازه‌گیری شد [35, 36]. در ارزیابی نوروداینامیک اعصاب مدین و رادیال، زاویه اکستنشن مفصل آرنج و در ارزیابی عصب اولنار، زاویه ابداکشن مفصل شانه در زمان مثبت شدن آزمون اندازه‌گیری شد.
برای مثبت در نظر گرفتن آزمون‌های نوروداینامیک، از آزمون تمایز ساختاری استفاده شد [13, 32]. چنانچه علائم بیماران حین آزمون نوروداینامیک افزایش می‌یافت، با حرکت دادن یک جزء کاملاً دور از محل گزارش علائم، تأثیر افزایش یا کاهش تنشن تجمیعی در عصب بر روی علائم بازتولید‌شده بررسی می‌شد [13, 32]. در مواردی که علائم یا شکایت اصلی بیماران با آزمون‌های نوروداینامیک بازتولید یا تشدید نمی‌شد، اختلاف دامنه حرکتی اندازه‌گیری‌شده بین 2 اندام، در زمان احساس کشش شدید در اندام مورد‌آزمون، ثبت می‌شد. اختلاف معنادار دامنه حرکتی بین دامنه اکستنشن آرنج (برای آزمون‌های نوروداینامیک اعصاب مدین و رادیال) و دامنه ابداکشن شانه (برای آزمون نوروداینامیک عصب اولنار) در 2 سمت نیز به معنی مثبت شدن ارزیابی نوروداینامیک قلمداد شد. این اختلاف برای عصب مدین 27 درجه، برای عصب رادیال 20 درجه و برای عصب اولنار 6 درجه در نظر گرفته شد [35, 36]. 

آنالیز آماری 
تجزیه‌و‌تحلیل آماری از‌طریق نرم‌افزار SPSS (بسته آماری برای علوم اجتماعی، نسخه 24؛ IBMSPSS Inc، شیکاگو، ایلینوی، ایالات متحده آمریکا) انجام شد. آمار توصیفی متغیرها، شامل شاخص‌های مرکزی و شاخص‌های پراکندگی محاسبه شد. ارتباط بین متغیرهای کمی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون بررسی شد. نرمال بودن توزیع متغیرها با استفاده از آزمون کولموگروف‌اسمیرنوف تجزیه‌و‌تحلیل شد. تمامی متغیرها دارای توزیع نرمال بودند. در تجزیه‌و‌تحلیل ما، مقدار P کمتر از 0/05 از‌نظر آماری معنی‌دار در نظر گرفته شد. 

یافته‌ها
مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان که شامل، سن، جنس، قد، وزن و شاخص توده بدنی بود، تجزیه‌و‌تحلیل شد (جدول شماره 1). 


نتایج مطالعه تکرارپذیری نشان داد آزمون‌های نوروداینامیک اندام فوقانی از تکرارپذیری متوسط تا عالی درون آزمونگر و بین 2 آزمونگر برخوردار بودند (ICC˃0/4).
نتیجه آنالیز فراوانی داده‌ها نشان داد صرف‌نظر از نوع ضایعه، از 100 شرکت‌کننده (برخی از شرکت‌کنندگان به بیش از یک بیماری مبتلا بودند، در مجموع 112 مورد بیماری گزارش شد) که تحت ارزیابی نوروداینامیک قرار گرفتند، 50 بیمار (50 درصد) دارای حداقل 1 اختلال در تنشن اعصاب مدین، رادیال و یا اولنار بودند، به‌طوری‌که آزمون‌های نوروداینامیک در 19 بیمار (19 درصد) به بازتولید یا تشدید علائم منجر شد و در 39 بیمار (39 درصد) اختلاف معنادار در دامنه حرکتی مفاصل 2 سمت وجود داشت. فراوانی تنشن طبیعی و غیرطبیعی عصبی در سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی به تفکیک بیماری‌ها در جدول شماره 2 آورده شده است. 


مجموعاً در 28 بیمار آزمون نوروداینامیک عصب مدین مثبت شد. از این تعداد، مثبت شدن آزمون نوروداینامیک عصب مدین در 8 بیمار (8 درصد) بر‌اساس بازتولید و تشدید علائم و در 20 بیمار (20 درصد) بر‌اساس اختلاف معنادار (بیش از 27 درجه) در دامنه حرکتی اکستنشن مفصل آرنج بین 2 سمت بود. 
در 30 بیمار (30 درصد) تنشن غیرطبیعی عصب رادیال مشاهده شد، به‌طوری‌که مثبت شدن آزمون نوروداینامیک عصب رادیال در 21 بیمار (21 درصد) بر‌اساس بازتولید علائم و در 9 بیمار (9 درصد) بر‌اساس اختلاف معنادار ( بیش از 20 درجه) بین 2 سمت در دامنه حرکتی اکستنشن مفصل آرنج بود. 
ارزیابی نوروداینامیک عصب اولنار نشان داد در 9 بیمار (9 درصد) اختلاف معنادار (بیش از 6 درجه) در زاویه ابداکشن مفصل شانه در 2 دست وجود داشت. در هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان آزمون نوروداینامیک عصب اولنار به بازتولید یا تشدید علائم منجر نشد. 
بررسی نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین میزان ناتوانی عملکردی با شدت تنشن غیرطبیعی (بر‌حسب زاویه اکستنشن مفصل آرنج) اعصاب مدین و رادیال ارتباط معناداری وجود نداشت. علاوه‌براین ارتباط معناداری بین میزان ناتوانی عملکردی با شدت تنشن غیرطبیعی (بر‌حسب زاویه ابداکشن مفصل شانه) عصب اولنار مشاهده نشد (جدول شماره 3).



بحث
نتایج مطالعه ما نشان داد، در 50 درصد از مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی (صرف‌نظر از نوع ضایعه) حداقل 1 آزمون نوروداینامیک مثبت بوده است. یاکسلی و جول نشان دادند که تنشن غیرطبیعی عصبی در درصدی از مبتلایان به آرنج تنیس‌بازان وجود دارد، علاوه‌بر‌این، چندین مطالعه دیگر به اختلالات نورودینامیک در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اشاره کرده‌اند [5, 6, 10, 11].
میزان بالای فراوانی تنشن غیرطبیعی مشاهده‌شده شاید به این خاطر باشد که تعریف مفاهیم و معیارهای مثبت در نظر گرفتن آزمون‌های نوروداینامیک در منابع مختلف یکسان نیست. این امر ممکن است به ایجاد اختلاف در تفسیر نتایج این مطالعه و مطالعات دیگر منجر شود، به‌ویژه اینکه ملاک مثبت در نظر گرفتن مفهوم تنشن غیرطبیعی می‌تواند خیلی مهم باشد. محدود شدن دامنه حرکتی مفاصل و اختلاف معنادار با سمت مقابل می‌تواند ناشی از کشش ساختارهای عضلانی و تأثیر آن بر میزان حساسیت مکانیکال ریشه‌های عصبی و ایجاد تنشن غیرطبیعی عصبی باشد [37]. 
بررسی نتایج نشان داد بیشترین فراوانی تنشن غیرطبیعی در اندام فوقانی به ترتیب مربوط به عصب رادیال، مدین و اولنار بود. میزان بالای تنشن غیرطبیعی عصب رادیال شاید به این دلیل باشد که علی‌رغم شیوع بالاتر سندرم گیرافتادگی شانه، بخش اعظم شرکت‌کنندگان (67 درصد) که به مرکز درمانی مراجعه کردند به لترال اپی کوندیلیت مبتلا بودند [38, 39]. فراوانی تنشن غیرطبیعی عصب رادیال در مبتلایان به لترال اپی کوندیلیت 40/3 درصد بود، این میزان کمتر از یافته‌های یاکسلی و همکارانش بود [11]. تنشن غیرطبیعی عصب رادیال در مبتلایان به سندرم دکورون می‌تواند به دلیل درگیری شاخه سطحی عصب رادیال در مبتلایان به این سندرم باشد [40]. مشاهده تنشن غیرطبیعی عصب رادیال در مبتلایان به مدیال اپی کوندیلیت و سندرم گیرافتادگی شانه ممکن است به دلیل انتقال تنشن تولید‌شده به شبکه براکیال باشد. همان‌طور که کلینرنسینک و همکارانش نشان داده‌اند، زمانی که یک عصب خاص در اندام فوقانی از‌طریق آزمون‌های نوروداینامیک بررسی می‌شود، تنشن تولید‌شده به قسمت پروگزیمال و شبکه براکیال منتقل می‌شود و چنانچه هرگونه اختلال در ریشه‌های عصبی مشترک وجود داشته باشد می‌تواند به بازتولید یا تشدید علائم منجر شود [41]. ساختارهای عضلانی درگیر در مدیال اپی کوندیلیت از عصب مدین عصب‌دهی می‌شوند، با‌توجه‌به مشترک بودن ریشه‌های عصبی در اعصاب مدین و رادیال (ریشه‌های C6-8)، اعصاب سوپرا اسکپولار، آگزیلاری و رادیال (ریشه C6)، وجود اختلال در ریشه‌های عصبی مشترک می‌تواند به ایجاد تنشن غیرطبیعی حین آزمون عصب رادیال در مبتلایان به مدیال اپی کوندیلیت و سندرم گیرافتادگی شانه منجر شود. 
با‌توجه‌به ریشه‌های مشترک عصب مدین با اعصاب سوپرا اسکپولار، آگزیلاری، ماسکلوکوتانئوس (ریشه C6) و رادیال (ریشه C6-8)، امکان بررسی اختلالات این ریشه‌های عصبی با آزمون عصب مدین وجود دارد [41]. علاوه‌بر‌این ساختارهای عضلانی که در مدیال اپی کوندیلیت درگیر می‌شوند مستقیماً از عصب مدین تغذیه می‌شوند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد باتوجه‌به اختصاصی‌تر بودن آزمون عصب مدین نسبت به اعصاب رادیال و اولنار، می‌توانیم از این آزمون به منظور ارزیابی اعصاب با ریشه‌های مشترک استفاده کنیم [41].
آزمون نوروداینامیک عصب اولنار، به بازتولید یا تشدید علائم در هیچ‌یک از شرکت کنندگان منجر نشد، اما در 9 بیمار اختلافی معنادار در زاویه ابداکشن مفصل شانه در 2 سمت وجود داشت. علت اینکه چرا آزمون نوروداینامیک عصب اولنار به بازتولید یا تشدید علائم در هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان منجر نشد، شاید به این خاطر باشد که میزان اختلال تنشن عصب اولنار نسبت به 2 اعصاب دیگر کمتر است و بیمارانی که از اختلالات تنشن عصب اولنار رنج می‌برند به‌صورت خفیف، نهفته و ساب کلینیکال علائم بروز می‌دهند، یعنی این اختلالات می‌توانند به‌صورت محدودیت در دامنه حرکتی مفاصل نمود پیدا کنند. علاوه‌براین هیچ‌یک از ساختارهای درگیر در ضایعات مورد‌بررسی، مستقیماً از عصب اولنار عصب‌دهی نمی شدند.
همانند وگستین و فرناندز، مطالعه ما نشان داد اگرچه مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی ممکن است در نگاه اول هیچ‌گونه علائم عصبی نشان ندهند [10، 42]، اما براساس نظریه عصبی، آسیب در ساختارهای عضلانی‌اسکلتی می‌تواند به آسیب‌های میکروسکوپی در بافت همبند اعصاب محیطی منجر شده و بر جریان آکسوپلاسمیک اعصاب تأثیر بگذارد و باعث اختلال در عملکرد اعصاب شود [14، 43]. تا آنجا که اطلاع داریم میزان فراوانی و یا بررسی نقش اختلالات تنشن غیرطبیعی عصب در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی در مطالعات گذشته گزارش نشده است. بنابراین مقایسه تطبیقی نتایج به‌دست‌آمده با مطالعات دیگران مقدور نیست.
بر‌اساس نتایج مطالعه ما، در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی با تنشن غیرطبیعی عصبی، ارتباط معناداری در میزان ناتوانی عملکردی، شدت درد، مدت زمان ضایعه، سن و شاخص توده بدنی با شدت تنشن غیرطبیعی اعصاب مدین، رادیال و اولنار وجود نداشت. در مبتلایانی که شدت تنشن غیرطبیعی اعصاب مدین و رادیال بیشتر بود، در طی آزمون نوروداینامیک زودتر (در زوایای بالاتر) حین به اکستنشن بردن مفصل آرنج آزمون مثبت می‌شد. اما در مبتلایانی که شدت تنشن غیرطبیعی عصب اولنار بیشتر بود، طی آزمون نوروداینامیک زودتر (در زوایای پایین تر) حین به ابداکشن بردن مفصل شانه آزمون مثبت می‌شد.

نتیجه‌گیری
بر‌اساس نتایج مطالعه ما، در درصد قابل‌توجهی از مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی اندام فوقانی، حداقل یکی از آزمون‌های نورودینامیک مثبت بوده است. با‌توجه‌به نتایج مطالعه حاضر، لازم است تا مؤلفه عصبی در ارزیابی مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی نادیده گرفته نشود. ارزیابی نورودینامیک به درمانگران کمک می‌کند تا نقش و سهم اختلالات عصبی را در ایجاد علائم بررسی کنند تا بتوانند یک برنامه درمانی مناسب بر‌اساس علت‌شناسی آسیب طراحی کنند.

محدودیت‌های مطالعه
با‌توجه‌به همه‌گیری کووید 19، تعیین شیوع تنشن غیرطبیعی عصبی و بررسی نمونه‌های بیشتر در زمان انجام این پروژه تحقیقاتی ممکن نبود. به دلیل تعداد کم فراوانی ضایعات مورد‌بررسی، نمی‌توانیم نتایج مطالعه را به‌طور جداگانه به گروه‌ها اختصاص دهیم. علاوه‌بر‌این، از‌آنجایی‌که اکثر شرکت‌کنندگان در این مطالعه را زنان تشکیل می‌دادند، نتایج این مطالعه قابل‌تعمیم به کل جمعیت مردان نیست.

پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی
به منظور بررسی جامع‌تر اختلالات عصبی در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی در مطالعات آتی، پیشنهاد می‌شود تا بررسی یافته‌های الکتروفیزیولوژیک اعصاب صورت گیرد. با‌توجه‌به نتایج مطالعه حاضر و روشن شدن نقش اختلالات عصبی در مبتلایان به سندرم‌های درد عضلانی‌اسکلتی، پیشنهاد می‌شود در مطالعات بعدی از تکنیک‌های نوروموبیلیزیشن در درمان این سندرم‌ها استفاده شود.

در دسترس بودن داده‌ها و مواد
مجموعه داده‌‌های مورد استفاده و یا تجزیه‌و‌تحلیل‌‌شده در طول مطالعه جاری در صورت درخواست از نویسنده مسئول در دسترس است.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اهداف، رویه ها، مزایا و معایب احتمالی مطالعه به‌وضوح برای شرکت‌کنندگان توضیح داده شد. هر‌یک از شرکت‌کنندگان قبل از شرکت در مطالعه رضایت‌نامه کتبی آگاهانه را امضا کردند. کلیه روش‌ها مطابق با تأیید اخلاقی و دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه در محل مطالعه انجام شد. پروتکل مطالعه مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی بابل (کد IR.MUBABOL.REC.1400.063) قرار گرفت.

حامی مالی
این پژوهش توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی بابل انجام شد.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: میلاد طاهری، قدمعلی طالبی و محمد تقی‌پور؛ روش‌شناسی و اعتبارسنجی: میلاد طاهری، قدمعلی طالبی، محمد تقی‌پور و مسعود بهرامی؛ تحلیل و تحقیق و بررسی: میلاد طاهری، قدمعلی طالبی، محمد تقی‌پور، مسعود بهرامی، همت قلی‌نیا؛ نگارش پیش‌نویس: میلاد طاهری؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: قدمعلی طالبی، محمد تقی‌پور؛ بصری‌سازی: میلاد طاهری؛ نظارت: قدمعلی طالبی.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از خدمات شایان پرسنل محترم بخش فیزیوتراپی بیمارستان شهید بهشتی بابل در اجرای این مطالعه تقدیر و تشکر می‌کنیم. همچنین از مساعدت و پشتیبانی همه جانبه ی معاونت محترم پژوهش و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی بابل کمال تشکر را داریم.
 

References
1.Woolf AD, Pfleger B. Burden of major musculoskeletal conditions. Bulletin of The World Health Organization. 2003; 81(9):646-56. [PMID]
2.Horton R. GBD 2010: Understanding disease, injury, and risk. The Lancet. 2012; 380(9859):2053-4. [DOI:10.1016/S0140-6736(12)62133-3] [PMID]
3.Bernard BP. Musculoskeletal Disorders (MSDs) and workplace factors: A critical review of epidemiologic evidence for work-related musculoskeletal disorders of the neck, upper extremity, and low back. US Department of Health and Human Services. Washington: National Institute for Occupational Safety and Health; 1997. [Link]
4.Panel on Musculoskeletal Disorders and the Workplace, Institute of Medicine. Musculoskeletal disorders and the workplace: Low back and upper extremities. Washington: National Academy Press; 2001. [Link]
5.Ekstrom RA, Holden K. Examination of and intervention for a patient with chronic lateral elbow pain with signs of nerve entrapment. Physical Therapy. 2002; 82(11):1077-86. [DOI:10.1093/ptj/82.11.1077]
6.Farrell K, Lampe K. Addressing neurodynamic irritability in a patient with adhesive capsulitis: A case report. Journal of Manual & Manipulative Therapy. 2017; 25(1):47-56. [DOI:10.1179/2042618614Y.0000000092] [PMID]
7.Matocha MA, Baker RT, Nasypany AM, Seegmiller JG. Effects of neuromobilization on tendinopathy: Part II. International Journal of Athletic Therapy and Training. 2015; 20(2):41-7. [DOI:10.1123/ijatt.2014-0097]
8.Matocha MA, Baker RT, Nasypany AM, Seegmiller JG. Effects of neuromobilization on tendinopathy: Part I. International Journal of Athletic Therapy and Training. 2015; 20(2):36-40. [Link]
9.Nee RJ, Butler D. Management of peripheral neuropathic pain: Integrating neurobiology, neurodynamics, and clinical evidence. Physical Therapy in Sport. 2006; 7(1):36-49. [DOI:10.1016/j.ptsp.2005.10.002]
10.Vegstein K, Robinson HS, Jensen R. Neurodynamic tests for patellofemoral pain syndrome: A pilot study. Chiropractic & Manual Therapies. 2019; 27:26. [DOI:10.1186/s12998-019-0242-2] [PMID]
11.Yaxley GA, Jull GA. Adverse tension in the neural system. A preliminary study of tennis elbow. Australian Journal of Physiotherapy. 1993; 39(1):15-22. [DOI:10.1016/S0004-9514(14)60465-7] [PMID]
12.Shacklock M. Neurodynamics. Physiotherapy. 1995; 81(1):9-16. [DOI:10.1016/S0031-9406(05)67024-1]
13.Shacklock M. Clinical neurodynamics: A new system of neuromusculoskeletal treatment. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2005. [Link]
14.Butler DS, Matheson J. The sensitive nervous system. Adelaide: Noigroup Publications; 2000. [Link]
15.Chan L, Turner JA, Comstock BA, Levenson LM, Hollingworth W, Heagerty PJ, et al. The relationship between electrodiagnostic findings and patient symptoms and function in carpal tunnel syndrome. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2007; 88(1):19-24. [DOI:10.1016/j.apmr.2006.10.013] [PMID]
16.Mackinnon SE. Double and multiple” crush” syndromes. Double and multiple entrapment neuropathies. Hand Clinics. 1992; 8(2):369-90. [DOI:10.1016/S0749-0712(21)00722-8] [PMID]
17.Butler DS, Jones MA. Mobilisation of the nervous system. London: Churchill Livingstone; 2004. [Link]
18.George SZ. Characteristics of patients with lower extremity symptoms treated with slump stretching: A case series. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2002; 32(8):391-8. [DOI:10.2519/jospt.2002.32.8.391] [PMID]
19.Kheterpal AB, Bredella MA. Overuse injuries of the elbow. Radiologic Clinics Of North America. 2019; 57(5):931-42. [DOI:10.1016/j.rcl.2019.03.005] [PMID]
20.Llopis E, Restrepo R, Kassarjian A, Cerezal L. Overuse injuries of the wrist. Radiologic Clinics of North America. 2019; 57(5):957-76. [DOI:10.1016/j.rcl.2019.05.001] [PMID]
21.Budoff JE, Nirschl RP, Guidi EJ. Débridement of partial-thickness tears of the rotator cuff without acromioplasty. Long-term follow-up and review of the literature. The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume. 1998; 80(5):733-48. [DOI:10.2106/00004623-199805000-00016] [PMID]
22.Arumugam V, Selvam S, MacDermid JC. Radial nerve mobilization reduces lateral elbow pain and provides short-term relief in computer users. The Open Orthopaedics Journal. 2014; 8:368-71. [DOI:10.2174/1874325001408010368] [PMID]
23.Akhtar M, Karimi H, Gilani SA, Ahmad A. Effects of routine physiotherapy with and without neuromobilization in the management of internal shoulder impingement syndrome: A randomized controlled trial. Pakistan Journal of Medical Sciences. 2020; 36(4):596-602. [DOI:10.12669/pjms.36.4.1545] [PMID]
24.Villafañe JH, Silva GB, Bishop MD, Fernandez-Carnero J. Radial nerve mobilization decreases pain sensitivity and improves motor performance in patients with thumb carpometacarpal osteoarthritis: A randomized controlled trial. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2012; 93(3):396-403. [DOI:10.1016/j.apmr.2011.08.045] [PMID]
25.Schmid AB, Brunner F, Luomajoki H, Held U, Bachmann LM, Künzer S, et al. Reliability of clinical tests to evaluate nerve function and mechanosensitivity of the upper limb peripheral nervous system. BMC Musculoskeletal Disorders. 2009; 10:11. [DOI:10.1186/1471-2474-10-11] [PMID]
26.Brown M, Hislop H, Avers D. Daniels and Worthingham’s muscle Testing-E-Book: Techniques of manual examination and performance testing. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2013. [Link]
27.WHO Expert Consultation. Appropriate body-mass index for Asian populations and its implications for policy and intervention strategies. The Lancet (London, England). 2004; 363(9403):157-63. [DOI:10.1016/S0140-6736(03)15268-3]
28.Wewers ME, Lowe NK. A critical review of visual analogue scales in the measurement of clinical phenomena. Research in Nursing & Health. 1990; 13(4):227-36. [DOI:10.1002/nur.4770130405] [PMID]
29.Gummesson C, Ward MM, Atroshi I. The shortened disabilities of the arm, shoulder and hand questionnaire (Quick DASH): Validity and reliability based on responses within the full-length DASH. BMC Musculoskeletal Disorders. 2006; 7:44.[DOI:10.1186/1471-2474-7-44] [PMID]
30.Ebrahimzadeh MH, Moradi A, Vahedi E, Kachooei AR, Birjandinejad A. Validity and reliability of the Persian version of shortened Disabilities of The Arm, Shoulder and Hand Questionnaire (quick-DASH). International Journal of Preventive Medicine. 2015; 6:59. [DOI:10.4103/2008-7802.160336] [PMID]
31.Taheri M, Talebi G, Taghipour M, Bahrami M, Gholinia H. Reliability of Upper Limb Neurodynamic Tests: Median, radial, and ulnar nerves. Archives of Rehabilitation. 2022; 23(3):334-51. [DOI:10.32598/RJ.23.3.71.3]
32.Butler D, Gifford L. The concept of adverse mechanical tension in the nervous system part 1: Testing for “Dural tension”. Physiotherapy. 1989; 75(11):622-9. [DOI:10.1016/S0031-9406(10)62374-7]
33.Vanti C, Conteddu L, Guccione A, Morsillo F, Parazza S, Viti C, et al. The Upper Limb Neurodynamic Test 1: Intra-and intertester reliability and the effect of several repetitions on pain and resistance. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics. 2010; 33(4):292-9. [DOI:10.1016/j.jmpt.2010.03.003] [PMID]
34.Coppieters M, Stappaerts K, Janssens K, Jull G. Reliability of detecting ‘onset of pain’ and ‘submaximal pain’ during neural provocation testing of the upper quadrant. Physiotherapy Research International. 2002; 7(3):146-56. [DOI:10.1002/pri.251] [PMID]
35.Martínez MD, Cubas CL, Girbés EL. Ulnar nerve neurodynamic test: Study of the normal sensory response in asymptomatic individuals. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2014; 44(6):450-6. [DOI:10.2519/jospt.2014.5207] [PMID]
36.Covill LG, Petersen SM. Upper extremity neurodynamic tests: Range of motion asymmetry may not indicate impairment. Physiotherapy Theory and Practice. 2012; 28(7):535-41. [DOI:10.3109/09593985.2011.641198] [PMID]
37.Lohkamp M, Small K. Normal response to upper limb neurodynamic test 1 and 2A. Manual Therapy. 2011; 16(2):125-30. [DOI:10.1016/j.math.2010.07.008] [PMID]
38.Ostör AJ, Richards CA, Prevost AT, Speed CA, Hazleman BL. Diagnosis and relation to general health of shoulder disorders presenting to primary care. Rheumatology. 2005; 44(6):800-5. [DOI:10.1093/rheumatology/keh598] [PMID]
39.Herquelot E, Guéguen A, Roquelaure Y, Bodin J, Sérazin C, Ha C, et al. Work-related risk factors for incidence of lateral epicondylitis in a large working population. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health. 2013; 39(6):578-88. [DOI:10.5271/sjweh.3380] [PMID]
40.Becciolini M, Pivec C, Raspanti A, Riegler G. Ultrasound of the radial nerve: A pictorial review. Journal of Ultrasound in Medicine. 2021; 40(12):2751-71. [DOI:10.1002/jum.15664] [PMID]
41.Kleinrensink GJ, Stoeckart R, Mulder PG, Hoek G, Broek T, Vleeming A, et al. Upper limb tension tests as tools in the diagnosis of nerve and plexus lesions. Anatomical and biomechanical aspects. Clinical Biomechanics. 2000; 15(1):9-14. [DOI:10.1016/S0268-0033(99)00042-X] [PMID]
42.Fernández-de-Las-Peñas C, Ortega-Santiago R, Ambite-Quesada S, Jiménez-Garcí A R, Arroyo-Morales M, Cleland JA. Specific mechanical pain hypersensitivity over peripheral nerve trunks in women with either unilateral epicondylalgia or carpal tunnel syndrome. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2010; 40(11):751-60. [DOI:10.2519/jospt.2010.3331] [PMID]
43.Rees JD, Wilson AM, Wolman RL. Current concepts in the management of tendon disorders. Rheumatology. 2006; 45(5):508-21. [DOI:10.1093/rheumatology/kel046] [PMID]