دوره 23، شماره 1 - ( بهار 1401 )
دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Amirkhani M, Shafiei B, Maghamimehr A. Design and Evaluation of Psychometric Properties of the “Assessment of Social, Emotional, and Behavioral Disorders in Preschool Children With Stuttering Questionnaire” (for Parents). jrehab 2022; 23 (1) :50-67
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2852-fa.html
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2852-fa.html
امیرخانی معصومه، شفیعی بیژن، مقامی مهر آسیه. طراحی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه «سنجش اختلالات اجتماعی/هیجانی/رفتاری کودکان مبتلا به لکنت پیش‌دبستانی (ویژه والدین)». مجله توانبخشی. 1401; 23 (1) :50-67
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2852-fa.html
معصومه امیرخانی1 
، بیژن شفیعی* 2، آسیه مقامی مهر3
، بیژن شفیعی* 2، آسیه مقامی مهر3
1- کمیته تحقیقات دانشجویی ، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران.
2- گروه گفتاردرمانی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران. ،shafiei_al@yahoo.com
3- دانشگاه پیام نور شیراز، ایران.
2- گروه گفتاردرمانی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران. ،
3- دانشگاه پیام نور شیراز، ایران.
چکیده: (4347 مشاهده)
هدف: لکنت صرفاً رفتارهای گفتاری سطحی نیست، بلکه به‌گونه‌ای انکارناپذیر باعث ایجاد احساسات و عواطف منفی در فرد مبتلا به لکنت به‌ویژه کودکان نسبت به گفتارشان می‌شود. بنابراین این مطالعه در وهله اول، نیازمند یک ابزار مناسب و معتبر برای بررسی و اندازه‌گیری است تا این اثرات منفی، شناسایی و اندازه‌گیری شوند. سپس برای رفع یا کاهش آن‌ها، اقدامات لازم انجام شود. با توجه به افزایش نیاز بالینی و تحقیقاتی به ابزار‌های روا و پایا در زمینه لکنت به طراحی و اعتبارسنجی »پرسش‌نامه سنجش اختلالات اجتماعی/هیجانی/رفتاری کودکان مبتلا به لکنت پیش‌دبستانی (ویژه والدین)» پرداخته شده است.
روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع روش‌شناختی و اعتبارسنجی است که به مدت 6 ماه در بهار و تابستان سال 1397 و در 3 مرحله در شهر اصفهان انجام شد و شرکت‌کنندگان شامل 60 نفر از والدین کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به لکنت بودند که در حد خواندن و نوشتن سواد داشتند. سن کودکان این والدین در بازه سنی 3 تا 5 سال و 11 ماه بود و شامل 36 کودک پسر و 24 کودک دختر بودند که به کلینیک‌های گفتاردرمانی شهر اصفهان مراجعه کرده بودند. در مرحله اول، مفهوم اختلالات اجتماعی، هیجانی و رفتاری اختلال لکنت تعیین شد که 10 نفر از والدین کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به لکنت در آن مشارکت داشتند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه بدون ساختار و عمیق با انتهای باز استفاده شد. سپس با توجه به اطلاعات استخراج‌شده از مصاحبه‌های انجام‌شده، نظرات و پیشنهادات صاحب‌نظران حوزه روان‌شناسی و گفتاردرمانی بر اساس مفاهیم اختلالات اجتماعی/هیجانی/رفتاری، سازه‌های اصلی پرسش‌نامه شامل سازه »رفتار سازش‌نایافته/فزون کنشی» ،«مهارت‌های اجتماعی» ،«مهارت‌های ارتباطی«، «پرخاشگری»، »ترس« و »اضطراب جدایی« ایجاد و سپس تکمیل شد. در مرحله دوم، برای تعیین روایی صوری با 10 نفر از صاحب‌نظران به‌صورت چهره به چهره مصاحبه شد. همچنین از 15 نفر متخصص (متفاوت از متخصصان مرحله قبل) در‌خواست شد تا هر آیتم را بر اساس طیف سه قسمتی بررسی کنند. روایی محتوا بر اساس شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوای کل (لاوشه) محاسبه شد. روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد و در مرحله آخر، همسانی درونی پرسش‌نامه به وسیله آلفای کرونباخ و ارزیابی ثبات آن به روش آزمونبازآزمون و با استفاده از شاخص همبستگی درون‌خوشه‌ای محاسبه شد.
یافته‌ها: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از مصاحبه‌های انجام‌شده و نظرات صاحب‌نظران حوزه روان‌شناسی و گفتاردرمانی پرسش‌نامه مطالعه حاضر، ابتدا در 6 خرده‌آزمون و با مجموع گویه‌های اولیه از مصاحبه، شامل 61 آیتم طراحی شد که طبق نظر صاحب‌نظران با ادغام عبارات دارای مفاهیم هم‌پوشان، گویه‌های پرسش‌نامه به 40 عبارت کاهش یافت. در مرحله روایی صوری، آیتم‌های پرسش‌نامه بر اساس سطح دشواری (دشواری درک عبارات و کلمات)، میزان تناسب (تناسب و ارتباط مطلوب عبارات با ابعاد پرسش‌نامه) و ابهام (احتمال وجود برداشت‌های اشتباه از عبارات یا وجود نارسایی در معانی کلمات) بررسی و اصلاحات لازم انجام شد. همچنین تلاش شد تا از شیوه صحیح نگارش و جمله‌بندی منطقی برای نوشتن عبارات پرسش‌نامه استفاده شود. عبارات توسط تیم تحقیق، چندین بار بازخوانی و نظرات صاحب‌نظران اعمال شد و سپس توسط دو متخصص در زمینه ادبیات فارسی، بازنگری و تأیید نهایی شد. روایی محتوایی پرسش‌نامه بر اساس شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوای کل (لاوشه) پرسش‌نامه به ترتیب معادل 76/0 و 90/0 به‌دست آمد. همسانی درونی پرسش‌نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/89 و ثبات پرسش‌نامه، طبق روش آزمونبازآزمون و با استفاده از معیار شاخص همبستگی درون‌خوشه‌ای بیش از 0/7 و معنادار شناخته شد (001/P<0). در شاخص روایی سازه، با توجه به خروجی نرم‌افزار AMOS مقدار X2 محاسبه‌شده برابر با 631/25 است. وجود X2 پایین نشان‌دهنده برازش مناسب مدل است (000/P=0).
نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه لکنت بر روابط اجتماعی، هیجانات و رفتارهای فرد مبتلا به لکنت تأثیر می‌گذارد و مهم‌ترین رده سنی در راستای کنترل و پیشگیری از این اختلالات، دوران کودکی و پیش از دبستان است، پرسش‌نامه حاضر به دلیل روایی و پایایی مناسب می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قابل اعتماد شناخته شده و استفاده شود.
روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع روش‌شناختی و اعتبارسنجی است که به مدت 6 ماه در بهار و تابستان سال 1397 و در 3 مرحله در شهر اصفهان انجام شد و شرکت‌کنندگان شامل 60 نفر از والدین کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به لکنت بودند که در حد خواندن و نوشتن سواد داشتند. سن کودکان این والدین در بازه سنی 3 تا 5 سال و 11 ماه بود و شامل 36 کودک پسر و 24 کودک دختر بودند که به کلینیک‌های گفتاردرمانی شهر اصفهان مراجعه کرده بودند. در مرحله اول، مفهوم اختلالات اجتماعی، هیجانی و رفتاری اختلال لکنت تعیین شد که 10 نفر از والدین کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به لکنت در آن مشارکت داشتند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه بدون ساختار و عمیق با انتهای باز استفاده شد. سپس با توجه به اطلاعات استخراج‌شده از مصاحبه‌های انجام‌شده، نظرات و پیشنهادات صاحب‌نظران حوزه روان‌شناسی و گفتاردرمانی بر اساس مفاهیم اختلالات اجتماعی/هیجانی/رفتاری، سازه‌های اصلی پرسش‌نامه شامل سازه »رفتار سازش‌نایافته/فزون کنشی» ،«مهارت‌های اجتماعی» ،«مهارت‌های ارتباطی«، «پرخاشگری»، »ترس« و »اضطراب جدایی« ایجاد و سپس تکمیل شد. در مرحله دوم، برای تعیین روایی صوری با 10 نفر از صاحب‌نظران به‌صورت چهره به چهره مصاحبه شد. همچنین از 15 نفر متخصص (متفاوت از متخصصان مرحله قبل) در‌خواست شد تا هر آیتم را بر اساس طیف سه قسمتی بررسی کنند. روایی محتوا بر اساس شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوای کل (لاوشه) محاسبه شد. روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد و در مرحله آخر، همسانی درونی پرسش‌نامه به وسیله آلفای کرونباخ و ارزیابی ثبات آن به روش آزمونبازآزمون و با استفاده از شاخص همبستگی درون‌خوشه‌ای محاسبه شد.
یافته‌ها: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از مصاحبه‌های انجام‌شده و نظرات صاحب‌نظران حوزه روان‌شناسی و گفتاردرمانی پرسش‌نامه مطالعه حاضر، ابتدا در 6 خرده‌آزمون و با مجموع گویه‌های اولیه از مصاحبه، شامل 61 آیتم طراحی شد که طبق نظر صاحب‌نظران با ادغام عبارات دارای مفاهیم هم‌پوشان، گویه‌های پرسش‌نامه به 40 عبارت کاهش یافت. در مرحله روایی صوری، آیتم‌های پرسش‌نامه بر اساس سطح دشواری (دشواری درک عبارات و کلمات)، میزان تناسب (تناسب و ارتباط مطلوب عبارات با ابعاد پرسش‌نامه) و ابهام (احتمال وجود برداشت‌های اشتباه از عبارات یا وجود نارسایی در معانی کلمات) بررسی و اصلاحات لازم انجام شد. همچنین تلاش شد تا از شیوه صحیح نگارش و جمله‌بندی منطقی برای نوشتن عبارات پرسش‌نامه استفاده شود. عبارات توسط تیم تحقیق، چندین بار بازخوانی و نظرات صاحب‌نظران اعمال شد و سپس توسط دو متخصص در زمینه ادبیات فارسی، بازنگری و تأیید نهایی شد. روایی محتوایی پرسش‌نامه بر اساس شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوای کل (لاوشه) پرسش‌نامه به ترتیب معادل 76/0 و 90/0 به‌دست آمد. همسانی درونی پرسش‌نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/89 و ثبات پرسش‌نامه، طبق روش آزمونبازآزمون و با استفاده از معیار شاخص همبستگی درون‌خوشه‌ای بیش از 0/7 و معنادار شناخته شد (001/P<0). در شاخص روایی سازه، با توجه به خروجی نرم‌افزار AMOS مقدار X2 محاسبه‌شده برابر با 631/25 است. وجود X2 پایین نشان‌دهنده برازش مناسب مدل است (000/P=0).
نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه لکنت بر روابط اجتماعی، هیجانات و رفتارهای فرد مبتلا به لکنت تأثیر می‌گذارد و مهم‌ترین رده سنی در راستای کنترل و پیشگیری از این اختلالات، دوران کودکی و پیش از دبستان است، پرسش‌نامه حاضر به دلیل روایی و پایایی مناسب می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قابل اعتماد شناخته شده و استفاده شود.
نوع مطالعه: پژوهشی |
موضوع مقاله:
گفتاردرمانی
دریافت: 1399/9/5 | پذیرش: 1400/7/17 | انتشار: 1401/1/12
دریافت: 1399/9/5 | پذیرش: 1400/7/17 | انتشار: 1401/1/12
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار مجله آرشیو توانبخشی تحت مجوز Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
فصلنامه آرشیو توانبخشی
تلفن دفتر فصلنامه: 02171732812، 09941095452 (زمان تماس شنبه تا چهار شنبه ۸ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر)
تلفن ناشر : 02145355555 - 02145355000
ایمیل: rehabilitationj@gmail.com
