مقدمه
مشارکت اجتماعی و درگیری در فعالیتهای روزمره زندگی مستلزم حفظ انواع روابط اجتماعی، روابط با دیگران و درگیری در فعالیتهای مختلف اجتماعی و روزمره زندگی است [
1]. از جمله این فعالیتها میتوان به ملاقات و ارتباط با خانواده و دوستان [
2]، شرکت در فعالیتهای مذهبی [
3]، مشارکت در نقشهای شغلی یا اجتماعی (به عنوان مثال کارهای داوطلبانه) [
4]، مشارکت در فعالیتهای فرهنگی، ورزشی و دانشگاهی [
5] یا شرکت در جلسات مختلف (برنامهریزی جلسات تفریحی یا کاری) و کارهای مربوط به منزل و مراقبت از خود اشاره کرد [
6]. مشارکت اجتماعی مناسب و درگیری در فعالیتهای روزمره زندگی، احساس دلبستگی را افزایش میدهد، احساس هویت سازگار و منسجم را فراهم میکند و احساس ارزش، تعلق و وابستگی فرد به جامعه را افزایش میدهد. انسان موجودی اجتماعی است و سلامتی و رشد او به روابط اجتماعی وی بستگی دارد. ما به عنوان انسان، یک موجود اجتماعی هستیم که زندگی و تمدن خود را مدیون تعاملات اجتماعی هستیم [
4]. در این زمینه، پریللتنسکی و همکاران [
7] گزارش دادند که یکپارچگی در اجتماع و مشارکت در فعالیتهای اجتماعی به طور فعال بهزیستی، وضعیت روانشناختی و احساس تعلق فرد را افزایش میدهد. به همین ترتیب، اسمتانا و همکاران [
8] نشان دادند مشارکت اجتماعی باعث افزایش احساس خودباوری و کنترل شخصی در نوجوانان میشود و درگیری در اجتماع، سلامت روانشناختی هر انسانی را تقویت میکند.
در تعریف اصطلاح «سلامت اجتماعی»، افزایش مشارکت اجتماعی یکی از اهداف مهم متخصصان بهداشت است [
9]. بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO)، باید توجه ویژهای به مشارکت اجتماعی داشت، بهویژه برای افراد مسن، زیرا آنها زمان کمتری را در محیطهای ساختاریافته اجتماعی سپری میکنند [
10]. علاوه بر این، مشارکت اجتماعی و درگیری در فعالیتهای روزمره زندگی نقش مثبت و مهمی در بهزیستی شخصی (به عنوان مثال رضایت از زندگی) [
11] و بهزیستی اجتماعی [
4] دارد. از طرف دیگر شرکت در فعالیتهای اوقات فراغت شخصی (که نوعی از مشارکت اجتماعی است) از اهمیت بالایی برای سلامت جسمی و روانی و بهبود کیفیت زندگی برخوردار است [
12]. عدم وجود ارتباطات اجتماعی، منجر به اضطراب، تنهایی، افسردگی، وحشت، اختلالات روانی و بسیاری دیگر از مسائل در زندگی افراد میشود و بهطورکلی بر جامعه تأثیر میگذارد [
13].
بیماری کروناویروس جدید به نام کووید 19، در دسامبر 2019 در هوبئی چین کشف شد. فقط در مدت یک سال، گزارش شده است که کووید 19 بیش از 85 میلیون نفر (تا تاریخ اول ژانویه 2021) را در سراسر جهان مبتلا کرده است که در حدود 1/8 میلیون نفر از این افراد فوت کردهاند [
14]. به نظر میرسد پتانسیل رشد این ویروس در جهان به یک بیماری فراگیر و تهدیدی جدی برای سلامت جامعه تبدیل شده است. WHO کووید 19 را به عنوان یک تهدید «سطح بالا» شناسایی کرده است [
15]. در حال حاضر، استراتژیهای درمانی برای مبارزه با این ویروس کاملاً حمایتی است و پیشگیری بهترین راه برای قطع زنجیره انتقال در جامعه است. اقدامات فاصلهگذاری اجتماعی و قرنطینه در کشورهای مختلف منجر به کاهش تدریجی مبتلایان در روزهای اخیر شده است [
16].
در حالی که کووید 19 به بیماری همهگیر تبدیل شده است، اقدامات بهداشتی عمومی برای قطع انتقال آن از انسان به انسان ممکن است شامل قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی باشد. این اقدامات تحرک را در سطح جامعه محدود ساخته یا افراد را از یکدیگر جدا میکند. قرنطینه یا فاصلهگذاری اجتماعی مابین افراد عبارت است از محدودیت در فعالیتها یا جدایی افرادی که بیمار نیستند، اما ممکن است در معرض عوامل عفونی یا بیماری قرار گیرند. به دلیل فاصلهگذاری اجتماعی و اقدامات قرنطینهای در بسیاری از کشورها، مشارکت مردم در بسیاری از زمینههای زندگی اجتماعی و فعالیتهای روزمره مختل شده است [
17]. در حالی که اقدامات قرنطینه برای مقابله با بیماریهای عفونی (مثل وبا، سارس، ابولا) پیش از این نیز استفاده شده است [
18, 19, 20]، ولی این میزان از سطح قرنطینه در مقیاس جمعیت جهان، در طول تاریخ بیسابقه است [
21].
اگرچه فاصلهگذاری اجتماعی و قرنطینه یک راه حل مؤثر برای کند کردن شیوع بیماریهای عفونی است، اما در خانه ماندن نیز میتواند تأثیرات منفی بر سلامت روان و چندین رفتار در زندگی از جمله مشارکت اجتماعی و رضایت از زندگی داشته باشد. در حقیقت، مطالعات اخیر نشان دادهاند اقدامات قرنطینه در اثر کووید 19 باعث افزایش تعداد افراد غیرفعال میشود [
23 ،
22]. این افراد در اثر حبس در خانه، رفتارهای ناسالم در رژیم غذایی [
23]، اختلالات روانشناختی و عاطفی و همچنین کیفیت پایینتر خواب را تجربه میکنند [
24 ،
23]. در زمینه مشارکت اجتماعی و رضایت از زندگی، عنوان شده است که کووید 19 و قرنطینه مربوط به آن ممکن است با احساس تنهایی، غم و اندوه و از دست دادن رضایت از زندگی همراه باشد [
25, 26 ,27]. سیاستهای فاصلهگذاری اجتماعی بر چشمانداز زندگی اجتماعی ما تأثیر میگذارد و باعث ایجاد تغییراتی در ارتباطات اجتماعی و عملکردهای روزمره زندگی میشود. در مطالعات مختلفی به تأثیر این بیماری بر زندگی افراد و عواقب شدید این بیماری بر زندگی فردی و اجتماعی از جمله ایجاد اضطراب اجتماعی، وحشتزدگی، رکود اقتصادی و فشار روانی حاصل از شیوع آن اشاره شده است [
28, 29 ,30, 31 ،
13]. همچنان که اریک کلبرگ، جامعهشناس دانشگاه نیویورک، اظهار داشت «ما وارد دوره جدیدی از درد اجتماعی شدهایم و یک سطح از رنجهای اجتماعی مربوط به انزوا و هزینه مربوط به فاصلهگذاری اجتماعی وجود دارد که هنوز تعداد کمی از افراد در این مورد بحث کردهاند» [
13]. همچنین تحقیقات اخیر، نیاز فوری تحقیقات برای کمک به درک بهتر عواقب روانشناختی کووید 19 را برای عموم مردم برجسته کردهاند [
32]. به منظور کمک به توصیف تأثیرات روانی اجتماعی بحران کووید 19، گروه تحقیقاتی ما یک نظرسنجی ناشناس را در ایران برای ارزیابی نتایج قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی بر وضعیت روانشناختی و رفتارهای مختلف شیوه زندگی در طی شیوع کووید 19 انجام داد. هدف از این مطالعه، ارائه بینشی در مورد تأثیرات همهگیری کووید 19 بر یکپارچگی در فعالیتهای منزل، یکپارچگی در اجتماع و یکپارچگی در فعالیتهای مولد و در کل تعیین مشارکت اجتماعی در طی این همهگیری است. یافتههای این مطالعه به ما کمک میکند تا با یک برنامهریزی مناسب، صرف نظر از ترس و تهدیدات این بیماری، راه حلی برای غلبه بر انزوای اجتماعی ناشی از بیماری پیدا کنیم و سیستم اجتماعی خود را تنظیم نماییم. هدف نهایی، برجسته کردن اهمیت تنظیم برنامهها در جهت حمایت از افراد در هنگام گذر از این بحران است.
روش بررسی
حجم نمونه
حجم نمونه با توجه به فرمول مورگان [
33]، 384 نفر برآورد شد که با در نظر گرفتن ریزش 15 درصدی، یک نمونه 450 نفری کفایت میکرد.
روش پژوهش
درمجموع، 461 شرکتکننده (با میانگین سنی 5/8±36/86 سال) در یک مطالعه مقطعی و از طریق پر کردن پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ) به صورت آنلاین، در این مطالعه شرکت کردند. شرکتکنندگان در خرداد ماه سال 1399 در کشور ایران از طریق یک نظرسنجی آنلاین وارد مطالعه شدند. پاسخدهندگان برای تکمیل پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ) از طریق شبکه جهانی وب دعوت شدند. این پرسشنامه به مدت دو ماه در جهت تکمیل به وسیله افراد در دسترس بود.
فرایند انجام مطالعه و روش نمونهگیری در این پژوهش به این صورت بود که CIQ به همراه اطلاعات جمعیتشناختی مورد نیاز (شامل جنسیت، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، وضعیت شغلی، وضعیت زندگی و داشتن معلولیت)، در یک قالب مبتنی بر وب رونویسی شد. شرکتکنندگان با استفاده از یک لینک منبع جهانی (URL) که از طریق ایمیل و پیامرسان واتسآپ برای آنها ارسال شد، به شرکت در این پژوهش دعوت شدند تا با مراجعه به وبسایت نظرسنجی Porsline.Ir در جهت تکمیل پرسشنامه اقدام کنند. شرکتکنندگان و جامعه هدف در این پژوهش شامل لیست طولانی از دانشآموزان، بیماران و افراد معلول، خانوادهها و اقوام آنها و سایر افرادی بودند که میتوانستند از تلفنهای هوشمند، رایانه، تبلت و لپتاپ استفاده کنند.
معیارهای ورود به پژوهش شامل داشتن تبلت، کامپیوتر یا تلفن همراه دارای اینترنت که توانایی اتصال به پایگاه اینترنتی مورد نظر را داشته باشند و پر کردن پرسشنامه توسط افراد در داخل ایران بود. معیارهای خروج نیز شامل افرادی بود که از خارج از ایران این پرسشنامه را تکمیل میکردند و پرسشنامههایی که دارای اطلاعات بهنظر غلط بودند نیز از فرآیند پژوهش کنار گذاشته شدند. همچنین پرسشنامههایی که دارای نشانی پروتکل اینترنتی یکسان بودند نیز از فرآیند بررسی کنار گذاشته شدند.
پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ)
12 آیتم از 15 آیتم پرسشنامه بین صفر تا 2 نمرهدهی میشوند. نمره بالاتر نشاندهنده استقلال بیشتر و تعامل بهتر است. CIQ شامل سه زیرمجموعه یکپارچگی در منزل با پنج آیتم (شامل آیتمهای خرید کردن، آماده کردن غذا، کارهای روزمره خانه، مراقبت از بچهها و هماهنگ کردن برنامههای اجتماعی) و 10 امتیاز، یکپارچگی در اجتماع با شش آیتم (رسیدگی به امور مالی شخصی، تعداد دفعات خروج از خانه جهت انجام خرید، فعالیتهای تفریحی، دیدار با دوستان، انجام فعالیتهای تفریحی به همراه خانواده یا دوستان و داشتن دوست صمیمی) و 12 امتیاز و یکپارچگی در فعالیتهای هدفمند و مولد با چهار آیتم (تعداد دفعات خروج از منزل در هفته، وضعیت کاری، وضعیت تحصیلی، مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه) و 7 امتیاز است. امتیاز کامل این پرسشنامه 29 است. دو نسخه از CIQ موجود است که یکی از آنها برای بیماران و دیگری برای اعضای خانواده آنهاست. ما از نسخه اعضای خانواده استفاده کردیم. این پرسشنامه (مخصوصاً) به مقیاس فعالیتهای مولد حساس است که از این طریق میتوان موانع موجود در طی انجام فعالیتهای مولد را تشخیص داد. روایی و پایایی این پرسشنامه در سال 1994 برای بزرگسالان به اثبات رسید [
35 ،
34]. همچنین روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه در سال 2013 به اثبات رسیده است [
36]. آیتمهای پرسشنامه به گونهای تنظیم شدهاند که تعامل اجتماعی فرد را قبل از همهگیری کووید 19 و پس از آن نشان میدهند. بنابراین دو مجموعه داده جمعآوری شده است: قبل از شیوع کووید 19 و پس از شیوع کووید 19.
امتیازدهی و دادههای آنالیز
آیتمهای مربوط به تعامل در خانه و جامعه بین صفر تا 2 امتیازدهی میشوند. آیتم 4 که شامل سؤال «معمولاً در خانه چه کسی از بچهها مراقبت میکند؟» است، برای پاسخگویی چهار گزینه «خودتان به تنهایی»، «خودم و فرد دیگری»، «فرد دیگری به تنهایی» و «این سؤال مناسب من نیست» دارد. در مواردی که گزینه 4 انتخاب شود، امتیاز سؤال با معدلگیری از آیتمهای 1، 2، 3 و 5 محاسبه میشود. برای امتیازدهی در آیتمهای 13 تا 15، ما از دستورالعملهای ارائهشده توسط دکتر باری ویلر (WWW.rehabmeasures.Org) استفاده کردیم. اطلاعات جمعیتشناختی شامل سن، جنس، وضعیت تأهل، شغل، سطح تحصیلات و معلولیت نیز ثبت شد.
تحلیل آماری
دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تفاوت بین نمرات آزمون قبل و بعد از کووید 19 با استفاده از آزمون تی زوجی (Paired t-test) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها
درمجموع 461 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند که مشخصات جمعیتشناختی آنها در
جدول شماره 1 ارائه شده است.
نمرات شرکتکنندگان در CIQ در
جدول شماره 2 خلاصه شده است.
این جدول نشان میدهد که چگونه هر سه حوزه CIQ و نمره کل آن به طور قابل توجهی پس از کووید 19 کاهش یافته است. روند کاهش در سه حوزه CIQ در
تصاویر شماره 1،
2،
3 و
4 ارائه شده است.
تصویر شماره 1 نشان میدهد پس از کووید 19، نمرات یکپارچگی در منزل به طور قابل توجهی در شرکتکنندگان کاهش یافت.
طبق نتایج حاصل از پژوهش ما، قبل از شیوع کرونا، حدود 25 درصد از پاسخدهندگان اظهار داشتند که شخص دیگری برای خرید مواد غذایی یا سایر کالاهای مورد نیاز در خانه اقدام میکرده است که پس از شیوع کرونا به 37 درصد افزایش یافته است. با این وجود، علیرغم افزایش نسبی خریدهای پاسخدهندگان به تنهایی (از 24 به 28 درصد)، مشارکت آنها در خرید با شخص دیگری از 49 درصد به 32 درصد کاهش یافت.
قبل از کرونا، 41 درصد از پاسخدهندگان گزارش کردند که شخص دیگری در خانه برای آنها غذا تهیه میکرده است که پس از شیوع کرونا به 38 درصد رسیده است. در حالی که میزان مشارکت در پخت و پز در خانه افزایش یافته بود (از 21 به 24 درصد)، اما درصد کسانی که در خانه به تنهایی غذا تهیه میکردند اندکی کاهش یافته بود (از 36 به 35 درصد).
قبل از کرونا، در حدود 27 درصد از پاسخدهندگان اظهار کردند که شخص دیگری کارهای خانه را انجام میداده است که پس از شیوع کووید 19، این میزان به 25 درصد کاهش یافت. در حالی که میزان مشارکت شخصی در کارهای روزمره منزل قبل و بعد از شیوع کرونا تقریباً برابر بود (40 درصد). افرادی که کارهای روزانه منزل را به تنهایی انجام میدادند (از 31 درصد به 32 درصد) افزایش یافته بودند.
درصد کسانی که در خانه از بچهها مراقبت میکردند، قبل از شیوع کرونا 14 درصد بود که پس از شیوع کرونا به 8 درصد کاهش یافت. میزان مشارکت در مراقبت از کودکان از 18درصد به 24 درصد و کسانی که به تنهایی از کودکان مراقبت میکردند از 16 درصد به 18 درصد افزایش یافت. نیمی از شرکتکنندگان در مطالعه (48 درصد) هیچ کودک زیر 17 سال در خانه نداشتند.
حدود 10 درصد از پاسخدهندگان بیان کردند که قبل از شیوع کرونا در هیچ برنامه اجتماعی مانند دورهمی با دوستان و خانواده شرکت نمیکردند که بعد از شیوع کووید 19 به 61 درصد افزایش یافت. علاوه بر این، افرادی که برنامههای دورهمی را برای پاسخدهندگان هماهنگ میکردند از 15 درصد به 7 درصد و پاسخدهندگانی که این برنامهها را همراه با دیگران هماهنگ میکردند از 56 درصد به 20 درصد کاهش یافته بود. همچنین باید توجه داشت که درصد افرادی که این برنامهها را به تنهایی هماهنگ میکردند از 15 درصد به 9 درصد کاهش یافت. این نشاندهنده کاهش شدید ارتباطات اجتماعی و برنامهریزی چنین اجتماعاتی است.
قبل از کووید 19، میزان افرادی که امور مالی شخصیشان به وسیله فرد دیگری انجام میشد، 16 درصد بود که پس از شیوع بیماری کرونا به 29 درصد افزایش یافت. همچنین میزان مشارکت افراد در انجام امور شخصی خود به تنهایی از 56 درصد به 52 درصد و مشارکت با شخص دیگر در انجام امور مالی شخصی از 25 درصد به 17 درصد کاهش یافته بود.
فقط 2 درصد از پاسخدهندگان قبل از کووید 19 برای خرید در طول ماه از خانه خارج نشده بودند که پس از شیوع کرونا تا 20 درصد افزایش یافته بود. در حالی که علیرغم افزایش درصد افرادی که چهاربار در ماه برای خرید از خانه خارج شده بودند (از 35 به 62 درصد)، درصد افرادی که پنجبار یا بیشتر در ماه برای خرید از خانه بیرون میرفتند کاهش یافته بود (از 61 به 15 درصد).
قبل از شیوع کرونا، 92 درصد از پاسخدهندگان اظهار کردند که حداقل یکبار در طول ماه برای انجام فعالیتهای تفریحی از منزل خارج میشدند که پس از شیوع کرونا این میزان به 18 درصد کاهش یافت. همچنین، تعداد افرادی که ماهانه چهاربار برای شرکت در فعالیتهای تفریحی خانه را ترک میکردند، از 48 درصد (قبل از کرونا) به 12 درصد کاهش یافته بود (بعد از کرونا). به علاوه، تعداد افرادی که پنجبار یا بیشتر در یک ماه بیرون میرفتند از 41 درصد به 3 درصد کاهش یافت. میزان مشارکت در فعالیتهای تفریحی به طرز چشمگیری کاهش یافته بود.
قبل از شیوع کرونا، فقط 4 درصد از پاسخدهندگان در طول یک ماه برای دیدار با دوستان و خانواده خود از خانه خارج نشده بودند که پس از شیوع کرونا به 41 درصد افزایش یافته بود. با وجود این، تعداد افرادی که ماهانه چهاربار برای ملاقات با دوستان و خانواده خود از خانه خارج میشدند، اندکی کاهش یافته بود (از 50 درصد قبل از کرونا به 49 درصد پس از کرونا). تعداد افرادی که هر ماه پنج بار یا بیشتر برای دیدار با دوستان و خانواده از خانه بیرون میرفتند از 43 درصد به 7 درصد کاهش یافت.
7 درصد از پاسخدهندگان قبل از شیوع کرونا فعالیتهای تفریحی را به تنهایی انجام میدادند که پس از شیوع کرونا به 27 درصد افزایش یافت. اگرچه میزان مشارکت در چنین فعالیتهایی با خانواده و دوستان از 32 درصد قبل از شیوع کرونا به 70 درصد پس از شیوع کرونا افزایش یافت، میزان مشارکت در این فعالیتها با دوستان از 57 درصد به تقریباً صفر درصد کاهش پیدا کرد.
هیچ تفاوتی بین داشتن یک دوست صمیمی قبل از کرونا و بعد از کرونا وجود نداشت. قبل از شیوع کرونا، تنها 3 درصد از پاسخدهندگان ترک نادر /هرگز (یا کمتر از یک بار در هفته) از خانه را گزارش دادند که پس از کرونا تا 43 درصد افزایش یافته بود. همچنین تعداد افرادی که هر هفته خانه را ترک میکردند از 19 درصد به 33 درصد افزایش یافت. تعداد افرادی که هر روز خانه را ترک میکردند تا در فعالیتهای مختلف شرکت کنند از 76 درصد قبل از شیوع کرونا به 22 درصد پس از شیوع کرونا کاهش یافته بود. افرادی که در فعالیتهای مدرسهای / شغلی و فعالیتهای مولد شرکت نمیکردند قبل از شیوع کرونا 6 درصد بودند که پس از آن به 7 درصد افزایش یافتند. علیرغم آنکه درصد افرادی که در فعالیتهای نیمهوقت شرکت داشتند از 51 درصد قبل از شیوع کرونا به 61 درصد بعد از آن افزایش یافت، درصد افرادی که در فعالیتهای تماموقت شرکت داشتند از 32 درصد به 10 درصد کاهش یافت.
بحث
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بیماریهای ویروسی همچنان بروز میکنند و یک مشکل جدی برای بهداشت عمومی هستند [
37]. طی 20 سال گذشته، چندین بیماری ویروسی مانند SARS-CoV، در سال 2003-2002 و آنفولانزای H1N1 در سال 2009 گزارش شدهاند. سندرم ویروس کرونای خاورمیانه (MERS-CoV) اولینبار در سال 2012 در عربستان سعودی شناسایی شد [
37]. در 11 فوریه سال 2020، مدیر کل WHO اعلام کرد که بیماری ناشی از کووید جدید به نام کووید 19،یک بیماری حاد تنفسی است که اخیراً در سراسر جهان گسترش یافته و با مرگومیر 2 درصد کشنده است. دولتهای سراسر جهان با اقدامات متقابل مانند محدودیت در سفر، قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی سعی در کاهش اثرات ویرانگر ویروس دارند. در چنین شرایطی، به دلیل اقدامات فاصلهگذاری اجتماعی و انزوا و در برخی موارد قرنطینه افراد در خانه، مشارکت اجتماعی افراد در فعالیتهای زندگی روزمره کاهش مییابد [
38]. به نظر میرسد پتانسیل رشد این ویروس در جهان به یک بیماری فراگیر و تهدیدی جدی برای سلامت جامعه تبدیل شده است [
37].
درک پیامدهای روانی اجتماعی اقدامات محدودکننده، امکان تصمیمگیری بهتر را فراهم میکند. مطالعه حاضر با هدف ارائه بینشی در مورد تأثیر قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی بر مشارکت در فعالیتهای روزمره زندگی و تعاملات اجتماعی، بر اساس دادههای استخراجشده از پاسخ 461 نفر در کشور ایران انجام شد. درواقع، نتایج اولیه 461 شرکتکننده نشان داد اقدامات محدودکننده در طی شیوع کووید 19 دارای تأثیرات منفی در زمینههای یکپارچگی در منزل، یکپارچگی در اجتماع و فعالیتهای مولد و هدفمند است. نمره کل در پرسشنامه مشارکت اجتماعی افراد شرکتکننده در پژوهش نسبت به قبل از شیوع کرونا و ایجاد محدودیتها، 47 درصد کاهش یافته است. در طی بحرانهای همهگیر مشابه (شیوع SARS مابین سالهای 2002 تا 2004)، تحقیقات قبلی چندین اثر منفی اقدامات قرنطینهای در مورد مشارکت اجتماعی را نشان دادند که با کاهش رفاه فردی همراه بود [
39, 40]. این موارد منفی در یک سری گزارشهای اخیر مربوط به کووید 19 نیز گزارش شده است که این واقعیت را برجسته میکند که افراد در قرنطینه علائم بیشتری از ناراحتی روانی را گزارش میکنند. به علاوه، به نظر میرسد برخی از این علائم مدتها پس از پایان قرنطینه نیز ادامه دارند [
41]. با نتایج منفی بهدستآمده قبلی از بیماری همهگیر کووید 19 در زمینه مشارکت اجتماعی، یافتههای حاضر با پشتیبانی از گزارشهای قبلی، خطر فشار روانی اجتماعی را در دوره قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی، روشن میکند.
به طور خاص، کاهش امتیاز کل ثبتشده در پرسشنامه مشارکت اجتماعی در هر سه زمینه یکپارچگی در منزل، یکپارچگی در اجتماع و یکپارچگی در فعالیتهای مولد و هدفمند نسبت به قبل از شیوع کووید 19، به این معنی است که شرکتکنندگان پس از شیوع کووید 19 به ندرت در فعالیتهای اجتماعی درگیر بودند و درنتیجه در معرض خطر بیشتری برای انزوای اجتماعی هستند. این موضوع را میتوان با محدودیتهای اجتماعی، کاهش درگیری در فعالیتها، اقدامات قرنطینه و فاصلهگذاری که توسط نهادهای دولتی برای مهار شیوع ویروس اتخاذ شده است، توجیه کرد [
42]. یافتههای این پژوهش نشان میدهد کاهش نمره کل مشارکت اجتماعی عمدتاً به دلیل کاهش مشارکت اجتماعی از طریق فعالیتهای تفریحی (71 درصد کاهش) بوده است. خارج شدن مداوم و هر روز از خانه نیز دومین کاهش بزرگ (54 درصد کاهش) را نشان میدهد. انزوای اجتماعی گستردهای که توسط کووید 19 بر جامعه تحمیل شده است، باعث آسیب بر سلامت روان میشود. درواقع، طبق یک مطالعه که 1006 ایتالیایی تحت قرنطینه در پی شیوع کووید 19 را بررسی کرده است، نشان داده شد قرنطینه افسردگی، انزوای اجتماعی و حس درماندگی را در بین افراد افزایش میدهد [
42]. علاوه بر این، افرادی که در چین به مدت یک ماه کار خود را متوقف کرده و تحت قرنطینه قرار گرفتند، پس از یک ماه شرایط بد بهداشت روانی و همچنین پریشانی را گزارش کردند [
43].
ویروس کرونا (کووید 19) تأثیر عمیقی بر تمام جنبههای جامعه، از جمله سلامت روان و سلامت جسمی دارد. اگرچه نگرانیها و ابهامات در مورد اپیدمیها شایع است، اما برخی از آنها باعث ناراحتی و اختلال ناخواسته در عملکردهای اجتماعی و شغلی میشوند [
41]. علاوه بر آسیبهایی که این بیماری بر مبتلایان خود میگذارد، ترس از آلوده شدن، از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، از دست دادن فرصتهای تحصیلی، تفریح، آزادی و حمایت، تأثیرات عمیق روانی دارند. نهتنها مبتلا شدن به آن، بلکه ترس از مبتلا شدن به آن منجر به عدم دسترسی به منابعی شده است که میتواند مقاومت مردم در مقابل این پاندمی را بهبود بخشد. تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم روانشناختی و اجتماعی کووید 19 گسترده است و میتواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد [
44].
یک مطالعه کلی در مورد جمعیت که در این پژوهش انجام شد، تأثیرات گسترده این بیماری بر تعاملات اجتماعی و پیامدهای حاصل از آن را بر سبک زندگی و مشارکت اجتماعی نشان میدهد. مشارکت اجتماعی ابزاری برای توانمندسازی است که از طریق آن افراد یاد میگیرند مسئولیت حل مشکلات مربوط به سلامتی خود را بر عهده گرفته و برای توسعه جوامع خود تلاش کنند [
45, 46]. یکی از عوامل مؤثر در رشد اجتماعی و دستیابی به سلامت مطلوب، حضور در زمینههای اجتماعی و مشارکت فعال در اجتماع است. افراد با مشارکت اجتماعی بالا، مشکلات جسمی و روحی کمتری دارند. مابین مشارکت اجتماعی مردم و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی، رابطه مستقیمی وجود دارد. همچنین مشارکت اجتماعی و منابع اجتماعی پیشفرض قوی سلامت هستند [
48 ،
47]. افرادی که مشارکت اجتماعی بالاتری دارند در زمانی که با مشکلات و مسائل محیط شغلی و زندگی روبهرو میشوند توانایی و مهارت بیشتری در مدیریت احساسات خود و دیگران دارند و بنابراین با سختیها، مشکلات زندگی روزمره و تنشهای روانی بهتر مقابله میکنند [
50 ،
49]. درنتیجه، آنها به ناملایمات، مشکلات زندگی روزمره و مشکلات و فشارهای روانی بهتر پاسخ میدهند که این امر به نوبه خود مقاومت آنها را در برابر اختلالات روانی و علائم حاصل از آن افزایش میدهد و از طرف دیگر موفقیت، رضایت و خوشبینی آنها و درنتیجه شادی و سلامتی آنها را بهبود میبخشد [
51 ،
50 ،
47]. افرادی که مشارکت اجتماعی بالاتری دارند، به دلیل آگاهی از عواطف و احساسات، مدیریت بهتر، کنترل و نظارت بالاتر، همدلی بیشتر، مهارتهای اجتماعی و ارتباطات اجتماعی بهتر، میتوانند در برابر عوامل مختلف استرسزای شغلی، خانوادگی و مشکلات ارتباط اجتماعی پاسخ بهتری را ارائه دهند [
52]. آنها میتوانند به طور مؤثر مسائل و مشکلات را حل کنند. بنابراین، این افراد در مقایسه با افرادی که سطح مشارکت اجتماعی کمتری دارند، میتوانند ارتباط بهتری را با همسالان و افراد دیگر برقرار کنند. علاوه بر این، این افراد میتوانند مسئولیتهای خود را بهتر مدیریت کنند، عملکرد بهتری داشته باشند و با انتشار و کسب احساسات مثبت در محیط خود، حضوری مؤثر و سالم در محل کار و سایر زمینههای زندگی داشته باشند [
53 ،
52 ،
49]. از آنجا که خستگی ذهنی و مشکلات روانی منشأ بسیاری از بیماریهای جسمی هستند، میتوانند به طور متقابل بر سلامت روان و بهزیستی فرد تأثیر بگذارند. به همین دلیل فردی که دارای مشکلات روحی و جسمی است در برابر فشارهای محیطی و شغلی شکننده خواهد بود [
53 ،
52،
49].
وجود محرکهای استرسزا برای مدت طولانی منجر به بروز افسردگی میشود که اولین تظاهرات آن خستگی شدید عاطفی و روانی است و همچنین منجر به کاهش سلامت عمومی و بهرهوری در جامعه میشود. افرادی که ارتباطات اجتماعی بیشتری دارند، دارای توانایی ذهنی بیشتری در درک اوضاع و پاسخگویی به فشارها و تنشهای محیطی داخلی و خارجی هستند. چنین تواناییهایی معمولاً مردم را برای مقاومت در برابر علائم اضطراب، استرس، اختلال روانی، افسردگی شدید و عملکرد اجتماعی توانمند میسازند [
51 ،
50].
نتایج حاصل از یافتههای پژوهش ما نشاندهنده تأثیر کووید 19 بر جنبههای مختلف زندگی افراد جامعه است. این تأثیرات با استفاده از یافتههای حاصل از پژوهش نشان میدهند اختلال بهوجودآمده در زندگی افراد در حیطههای فعالیت در منزل، فعالیتهای اجتماعی و فعالیتهای مولد است. در این میان میتوان گفت که اختلال بهوجودآمده در فعالیتهای مرتبط با حیطه اجتماعی بیشترین تأثیر را از شیوع همهگیری کووید 19 دریافت کرده است، ولی به صورت کلی، شیوع همهگیری کووید 19 تمامی زمینههای مرتبط با فعالیتهای روزمره زندگی را درگیر ساخته است. همانطور که مطالعه ما نشان میدهد، مشارکت اجتماعی از طریق تماس با خانواده و دوستان در اثر ایجاد محدودیتها، کمتر شده است که طی این شرایط، در تماس بودن با این افراد برای حفظ سطح قابل قبولی از رضایت از زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است (با رعایت فاصلهگذاری اجتماعی مثلاً از طریق رسانههای اجتماعی و روشهای آنلاین). از اینرو و در شرایط شیوع کووید 19 میتوان از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) مانند تماسهای ویدئویی، رسانههای اجتماعی و آموزشهای از راه دور برای برقراری ارتباط در حالی که از نظر جسمی از یکدیگر دور هستید، استفاده کرد [
55 ،
54].
نتیجهگیری
نتایج اولیه ما از دادههای حاصل از 461 شرکتکننده در یک نظرسنجی اینترنتی، فشار روانی اجتماعی و کاهش مشارکت در زمینههای اجتماعی و زندگی را در اثر اقدامات قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی نشان میدهد. کاهش فعالیتهای تفریحی و ملاقات با دوستان و خانواده و بهطورکلی درگیری کمتر در اجتماع، با پایین آمدن سطح رضایت از زندگی همراه است. بنابراین به منظور کاهش تأثیرات منفی روانی اجتماعی شرایط قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی، اجرای استراتژیهای ملی برای ارتقای مشارکتهای اجتماعی از طریق برنامههای مبتنی بر ICT پیشنهاد میشود.
همچنین این دادهها در تعیین مکانیسمهای علمی مرتبط با سلامت روان ضعیف از جمله تنهایی، حیاتی هستند. در مواجهه با پیامدهای این بیماری، منابع اجتماعی و شخصی موجود (به عنوان مثال، ملاقات با خانواده و بستگان)، از جمله عوامل انعطافپذیر و مؤثر برای حل مشکلات بهداشت روان در این شرایط خاص و استرسزا به شمار میروند، در حالی که این بیماری به منابع انعطافپذیر جامعه حمله کرده و آنها را از بین برده است.
نکات کلیدی برای کاردرمانی
کووید 19 منجر به اختلالات جسمی گسترده، انزوای اجتماعی و اختلالات ذهنی روانی شده است.
مشارکت اجتماعی و مشارکت در فعالیتهای تفریحی به طرز چشمگیری کاهش یافته است.
کووید 19سلامت اجتماعی را به خطر میاندازد. بنابراین، دانش مبتنی بر مداخلات کاردرمانی برای بهبود مقاومت مردم لازم است.
محدودیتهای مطالعه
1. استفاده نکردن از ابزاری در جهت حذف موارد تکراری. با این حال اطمینان حاصل شد که از طریق IPهای یکسان، چندین پاسخ ثبت نشده باشد.
2. با توجه به اینکه قرنطینه در خانه و فاصلهگذاری اجتماعی در اکثر کشورها اقدامی ناگهانی بود، بدیهی است که ما قادر به تهیه نظرسنجی در شرایط «قبل از قرنطینه» نبودیم تا از نظر کنترل، ایدهآل باشیم.
ارائه پیشنهادات پژوهشی و کاربردی برای تحقیقات آتی
نقطه قوت این مطالعه این است که دادهها با استفاده از یک نظرسنجی کاملاً ناشناس به طور گسترده در کشور ایران انجام شد و علیرغم محدودیتهای ناشی از همهگیری کووید 19، دادهها به سرعت جمعآوری شدند. با این حال و با توجه به اینکه فقط دادههای اولیه در مقاله حاضر مورد استفاده قرار گرفته است، تعدیل متغیرهای جمعیتی و فرهنگی مورد بررسی واقع نشده و هیچ تجزیه و تحلیلی مبتنی بر معیارهای سنی وجود ندارد که گروه تحقیقاتی ما، پرداختن به این مسائل را در مطالعات آینده پیشنهاد میکند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاقی پژوهش برای این مطالعه به تصویب کمیته اخلاق دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی تهران رسیده است (کد: IR.USWR.REC.1399.228).
حامی مالی
مقاله حاضر حاصل طرح پژوهشی مصوب در دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با شماره 2513 است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخشهای پژوهش حاضر مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.
Del Bono E, Sala E, Hancock R, Gunnell C, Parisi L. Gender, older people and social exclusion: A gendered review and secondary analysis of the data [Internet]. ISER Working Paper Series. 2007. Available from: https://www.econstor.eu/handle/10419/92193
2.
Zimmerman S, Scott AC, Park NS, Hall SA, Wetherby MM, Gruber-Baldini AL, et al. Social engagement and its relationship to service provision in residential care and assisted living. Social Work Research. 2003; 27(1):6-18. [DOI:10.1093/swr/27.1.6]
3.
Zunzunegui M-V, Koné A, Johri M, Béland F, Wolfson C, Bergman H. Social networks and self-rated health in two French-speaking Canadian community dwelling populations over 65. Social Science & Medicine. 2004; 58(10):2069-81. [DOI:10.1016/j.socscimed.2003.08.005] [PMID]
4.
Berkman LF, Glass T, Brissette I, Seeman TE. From social integration to health: Durkheim in the new millennium. Social Science & Medicine. 2000; 51(6):843-57. [DOI:10.1016/S0277-9536(00)00065-4]
5.
Cicognani E, Pirini C, Keyes C, Joshanloo M, Rostami R, Nosratabadi M. Social participation, sense of community and social well being: A study on American, Italian and Iranian university students. Social Indicators Research. 2008; 89(1):97-112. [DOI:10.1007/s11205-007-9222-3]
6.
Utz RL, Carr D, Nesse R, Wortman CB. The effect of widowhood on older adults’ social participation: An evaluation of activity, disengagement, and continuity theories. The Gerontologist. 2002; 42(4):522-33. [DOI:10.1093/geront/42.4.522] [PMID]
7.
Prilleltensky I, Nelson G, Peirson L. The role of power and control in children’s lives: An ecological analysis of pathways toward wellness, resilience and problems. Journal of Community & Applied Social Psychology. 2001; 11(2):143-58. [DOI:10.1002/casp.616]
8.
Smetana JG, Campione-Barr N, Metzger A. Adolescent development in interpersonal and societal contexts. Annual Review of Psychology. 2006; 57:255-84. [DOI:10.1146/annurev.psych.57.102904.190124] [PMID]
9.
Huber M, Knottnerus JA, Green L, van der Horst H, Jadad AR, Kromhout D, et al. How should we define health? British Medical Association. 2011; 343:d4163. [DOI:10.1136/bmj.d4163] [PMID]
10.
World Health Organization (WHO). Active geing: A policy framework [Internet]. 2002. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/67215
11.
Chipuer HM, Bramston P, Pretty G. Determinants of subjective quality of life among rural adolescents: A developmental perspective. Social Indicators Research. 2003; 61(1):79-95. [DOI:10.1023/A:1021271831731]
12.
Litwin H, Shiovitz-Ezra S. The association between activity and wellbeing in later life: what really matters? Ageing and Society. 2006; 26(2):225-42. [DOI:10.1017/S0144686X05004538]
13.
Singh J, Singh J. COVID-19 and its impact on society. Electronic Research Journal of Social Sciences and Humanities. 2020; 2(1):168-72. https://ssrn.com/abstract=3567837
14.
World Health Organization (WHO). Coronavirus disease (COVID-19) dashboard [Internet]. 2020 [Updated 24 November 2020]. Available from: https://covid19.who.int.
15.
Sohrabi C, Alsafi Z, O’Neill N, Khan M, Kerwan A, Al-Jabir A, et al. World Health Organization declares global emergency: A review of the 2019 novel Coronavirus (COVID-19). International Journal of Surgery. 2020; 76:71-6. [DOI:10.1016/j.ijsu.2020.02.034] [PMID] [PMCID]
16.
Nussbaumer-Streit B, Mayr V, Dobrescu AI, Chapman A, Persad E, Klerings I, et al. Quarantine alone or in combination with other public health measures to control COVID-19: Arapid review. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020; 9(9):CD013574. [DOI:10.1002/14651858.CD013574.pub2] [PMID] [PMCID]
17.
Wilder-Smith A, Freedman DO. Isolation, quarantine, social distancing and community containment: Pivotal role for old-style public health measures in the novel coronavirus (2019-nCoV) outbreak. Journal of Travel Medicine. 2020; 27(2):taaa020. [DOI:10.1093/jtm/taaa020] [PMID] [PMCID]
18.
DiGiovanni C, Conley J, Chiu D, Zaborski J. Factors influencing compliance with quarantine in Toronto during the 2003 SARS outbreak. Biosecurity and Bioterrorism. 2004; 2(4):265-72. [DOI:10.1089/bsp.2004.2.265] [PMID]
19.
Rosenberger LH, Riccio LM, Campbell KT, Politano AD, Sawyer RG. Quarantine, isolation, and cohorting: From cholera to Klebsiella. Surgical Infections. 2012; 13(2):69-73. [DOI:10.1089/sur.2011.067] [PMID] [PMCID]
20.
Drazen JM, Kanapathipillai R, Campion EW, Rubin EJ, Hammer SM, Morrissey S, et al. Ebola and quarantine. The New England Journal of Medicine. 2014; 371(21):2029-30. [DOI:10.1056/NEJMe1413139] [PMID]
21.
Sofo A, Sofo A. Converting home spaces into food gardens at the time of Covid-19 Quarantine: All the benefits of plants in this difficult and unprecedented period. Human Ecology. 2020; 1-9. [DOI:10.1007/s10745-020-00147-3] [PMID] [PMCID]
22.
Ammar A, Trabelsi K, Brach M, Chtourou H, Boukhris O, Masmoudi L, et al. Effects of home confinement on mental health and lifestyle behaviours during the COVID-19 outbreak: Insights from the ECLB-COVID19 multicentre study. Biology of Sport. 2021; 38(1):9-21 [DOI:10.5114/biolsport.2020.96857] [PMID] [PMCID]
23.
Ammar A, Brach M, Trabelsi K, Chtourou H, Boukhris O, Masmoudi L, et al. Effects of COVID-19 home confinement on eating behaviour and physical activity: Results of the ECLB-COVID19 international online survey. Nutrients. 2020; 12(6):1583. [DOI:10.3390/nu12061583] [PMID] [PMCID]
24.
Ammar A, Mueller P, Trabelsi K, Chtourou H, Boukhris O, Masmoudi L, et al. Emotional consequences of COVID-19 home confinement: The ECLB-COVID19 multicenter study. medRxiv. Preprint. 2020. [DOI:10.1101/2020.05.05.20091058]
25.
Qiu J, Shen B, Zhao M, Wang Z, Xie B, Xu Y. A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the COVID-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry. 2020; 33(2):e100213. [DOI:10.1136/gpsych-2020-100213] [PMID] [PMCID]
26.
Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(5):1729. [DOI:10.3390/ijerph17051729] [PMID] [PMCID]
27.
Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet. Preprint. 2020. [DOI:10.2139/ssrn.3532534]
28.
Torales J, O’Higgins M, Castaldelli-Maia JM, Ventriglio A. The outbreak of COVID-19 coronavirus and its impact on global mental health. International Journal of Social Psychiatry. 2020; 66(4):317-20. [DOI:10.1177/0020764020915212] [PMID]
29.
Donthu N, Gustafsson A. Effects of COVID-19 on business and research. Journal of Business Research. 2020; 117:284-9. [DOI:10.1016/j.jbusres.2020.06.008] [PMID] [PMCID]
30.
Chakraborty I, Maity P. COVID-19 outbreak: Migration, effects on society, global environment and prevention. Science of the Total Environment. 2020; 728:138882. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2020.138882] [PMID] [PMCID]
31.
Bostan S, Erdem R, Öztürk YE, Kılıç T, Yılmaz A. The effect of COVID-19 pandemic on the Turkish society. Electronic Journal of General Medicine. 2020; 17(6):em237. [DOI:10.29333/ejgm/7944]
32.
Mahase E. Covid-19: Mental health consequences of pandemic need urgent research, paper advises. British Medical Journal Publishing Group; 2020; 369:m1515. [DOI:10.1136/bmj.m1515] [PMID]
33.
Chuan CL, Penyelidikan J. Sample size estimation using Krejcie and Morgan and Cohen statistical power analysis: A comparison. Jurnal Penyelidikan IPBL. 2006; 7(1):78-86. http://www.ipbl.edu.my/portal/penyelidikan/jurnalpapers/jurnal2006/chua06.pdf
34.
Singh U, Sharma V. Validity and reliability of community integration questionnaire in elderly. International Journal of Health and Rehabilitation Sciences. 2015; 4(1):1-9. [DOI:10.5455/ijhrs.000000070]
35.
Willer B, Ottenbacher KJ, Coad ML. The community integration questionnaire. A comparative examination. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation. 1994; 73(2):103-11. [DOI:10.1097/00002060-199404000-00006] [PMID]
36.
Negahban H, Fattahizadeh P, Ghasemzadeh R, Salehi R, Majdinasab N, Mazaheri M. The Persian version of Community Integration Questionnaire in persons with multiple sclerosis: translation, reliability, validity, and factor analysis. Disability and rehabilitation. 2013; 35(17):1453-9. [DOI:10.3109/09638288.2012.741653] [PMID]
37.
Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R. Features, evaluation, and treatment of Coronavirus (COVID-19) [internet]. [PMID]
38.
Ammar A, Chtourou H, Boukhris O, Trabelsi K, Masmoudi L, Brach M, et al. COVID-19 home confinement negatively impacts social participation and life satisfaction: A worldwide multicenter study. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(17):6237. [DOI:10.3390/ijerph17176237] [PMID] [PMCID]
39.
Hawryluck L, Gold WL, Robinson S, Pogorski S, Galea S, Styra R. SARS control and psychological effects of quarantine, Toronto, Canada. Emerging Infectious Diseases. 2004; 10(7):1206-12. [DOI:10.3201/eid1007.030703] [PMID] [PMCID]
40.
Reynolds DL, Garay J, Deamond S, Moran MK, Gold W, Styra R. Understanding, compliance and psychological impact of the SARS quarantine experience. Epidemiology & Infection. 2008; 136(7):997-1007. [DOI:10.1017/S0950268807009156] [PMID] [PMCID]
41.
Lima CKT, de Medeiros Carvalho PM, Lima IdAS, de Oliveira Nunes JVA, Saraiva JS, de Souza RI, et al. The emotional impact of Coronavirus 2019-nCoV (new Coronavirus disease). Psychiatry Research. 2020; 287:112915. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.112915] [PMID] [PMCID]
42.
Pancani L, Marinucci M, Aureli N, Riva P. Forced social isolation and mental health: A study on 1006 Italians under COVID-19 quarantine. 2020. [DOI:10.31234/osf.io/uacfj]
43.
Zhang SX, Wang Y, Rauch A, Wei F. Unprecedented disruption of lives and work: Health, distress and life satisfaction of working adults in China one month into the COVID-19 outbreak. Psychiatry Research. 2020; 288:112958. [DOI:10.1016/j.psychres.2020.112958] [PMID] [PMCID]
44.
Rajkumar RP. COVID-19 and mental health: A review of the existing literature. Asian Journal of Psychiatry. 2020; 52:102066. [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102066] [PMID] [PMCID]
45.
Hyyppä MT, Mäki J. Social participation and health in a community rich in stock of social capital. Health Education Research. 2003; 18(6):770-9. [DOI:10.1093/her/cyf044] [PMID]
46.
Myroniuk TW, Anglewicz P. Does social participation predict better Health? A longitudinal study in rural Malawi. Journal of Health and Social Behavior. 2015; 56(4):552-73. [DOI:10.1177/0022146515613416] [PMID] [PMCID]
47.
Lindström M, Hanson BS, Östergren P-O. Socioeconomic differences in leisure-time physical activity: The role of social participation and social capital in shaping health related behaviour. Social Science & Medicine. 2001; 52(3):441-51. [DOI:10.1016/S0277-9536(00)00153-2]
48.
Sirven N, Debrand T. Social participation and healthy ageing: an international comparison using SHARE data. Social Science & Medicine. 2008; 67(12):2017-26. [DOI:10.1016/j.socscimed.2008.09.056] [PMID]
49.
MohammadiShahbolaghi F, SetareForuzan A, Hemmati S, Karimlu M. [Associated factors with community participation in health (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2013; 13(48):47-72. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-1245-en.html
50.
Rodriguez MI. Social participation and health promotion in El Salvador (1970-2014). Global Health Promotion. 2014; 21(4):3-6. [DOI:10.1177/1757975914556215] [PMID]
51.
Shoja M, Nabavi S, Kassani A. Factor analysis of social capital and its relations with mental health of older people in 9 districts of Tehran. Journal of North Khorasan University of Medical Sciences. 2012; 3(5):81-90. [DOI:10.29252/jnkums.3.5.S5.81]
52.
Alizadeh S, Mohseni M, Khanjani N, Momenabadi V. [Correlation between social participation of women and their quality of life in Kerman (Persian)]. Journal of Health Promotion Management. 2014; 3(2):34-42. http://jhpm.ir/article-1-190-en.html
53.
Deck R, Walther A, Staupendahl A, Katalinic A. limitations of social participation in general population-normative data of the IMET based on a population-based survey in northern Germany. Die Rehabilitation. 2015; 54(6):402-8. [DOI:10.1055/s-0035-1559670] [PMID]
54.
Chtourou H, Trabelsi K, H’mida C, Boukhris O, Glenn JM, Brach M, et al. Staying physically active during the quarantine and self-isolation period for controlling and mitigating the COVID-19 pandemic: a systematic overview of the literature. Frontiers in Psychology. 2020; 11:1708. [DOI:10.3389/fpsyg.2020.01708] [PMID] [PMCID]
55.
Bentlage E, Ammar A, How D, Ahmed M, Trabelsi K, Chtourou H, et al. Practical recommendations for maintaining active lifestyle during the COVID-19 pandemic: A systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(17):6265. [DOI:10.3390/ijerph17176265] [PMID] [PMCID]