دوره 21، شماره 2 - ( تابستان 1399 )
دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azimi T, Qoreishi Z, Nilipour R, Farazi M. Developing a Semantic Similarity Judgment Test for Persian Action Verbs and Non-action Nouns in Patients With Brain Injury and Determining its Content Validity. jrehab 2020; 21 (2) :154-181
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2687-fa.html
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2687-fa.html
عظیمی تبسم، قریشی زهرا سادات، نیلی پور رضا، فرازی مرتضی. طراحی آزمایه قضاوت شباهت معنایی افعال حرکتی و اسامی غیرحرکتی فارسی برای بیماران با آسیبهای مغزی و تعیین روایی محتوایی آن: ابزاری برای بررسی رمزگذاری معنایی ـ واژگانی. مجله توانبخشی. 1399; 21 (2) :154-181
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2687-fa.html
تبسم عظیمی1 
، زهرا سادات قریشی* 2، رضا نیلی پور1 ، مرتضی فرازی1
، زهرا سادات قریشی* 2، رضا نیلی پور1 ، مرتضی فرازی1
1- گروه گفتاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه گفتاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران. ،zahraqoreishi@yahoo.com
2- گروه گفتاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران. ،
چکیده: (3716 مشاهده)
اهداف: شواهد مبتنی بر آسیبهای مغزی، حاکی از آن است که دو مقوله دستوری اسم و فعل، به دلیل تفاوت در پیچیدگی پردازش اطلاعات دستوری و معنایی، در مناطق مختلفی از مغز پردازش می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهند که افعال متعلق به مقوله‌‌های مختلف معنایی، منجر به فعالیت عصبی در مناطق مختلفی از مغز می‌شوند و به طور ویژه، پردازش افعال حرکتی، به فعالیت مناطق حرکتی و پیش‌حرکتی مغز ارتباط داده می‌شود. به منظور ارزیابی پردازش افعال حرکتی، محققان از تکالیف متنوعی استفاده نمودهاند که پرکاربردترین آنها تکلیف نامیدن و روانی کلامی است. علی‌رغم اینکه این نوع تکالیف به نقص در پردازش افعال حرکتی حساس هستند، اما ماهیت آسیب را مشخص نمی‌کنند. برای فهم اینکه سوءعملکرد در پردازش افعال حرکتی ناشی از مشکل در دسترسی واژگانی است یا ناشی از آسیب ویژه در پردازش معنایی، لازم است آزمایه ویژ‌های برای ارزیابی پردازش معنایی طراحی شود. آزمایه قضاوت شباهت معنایی به طور ویژه، رمزگذاری معنایی ـ واژگانی را در سطح پردازشی عمیق و کنترل‌شده، مورد هدف قرار می‌دهد. هدف مطالعه حاضر، طراحی آزمایه قضاوت شباهت‌‌های معنایی ـ پردازشی دو مقوله افعال حرکتی و اسامی عینی غیرحرکتی و تعیین روایی محتوایی آن است.
روش بررسی: در این پژوهش ابزارسازی، ابتدا هفتاد فعل عینی حرکتی و هشتاد اسم عینی غیرحرکتی رایج زبان فارسی انتخاب شدند. برای هر واژه، یک کلمه مرتبط معنایی بر اساس مختصه‌‌های عملکردی، فیزیکی، طبق‌های و شباهت در عمل، بر مبنای نظرخواهی از چهار متخصص (سه متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و یک زبان‌شناس) و بر اساس یک مقیاس هفتنقطهای، انتخاب شد. در رتبه‌بندی برای تعیین شباهت معنایی، تنها جفت کلماتی که میانگین نمره شباهت معنایی آنها بالا بود (5 تا 7)، باقی مانده و بقیه حذف شدند. سپس برای هر جفت کلمه مرتبط معنایی، یک کلمه غیرمرتبط معنایی انتخاب شد. پس از تعیین روایی محتوایی به شیوه کیفی توسط سه متخصص و حذف موارد نامناسب، به منظور هماهنگی بین دو مجموعه اسم و فعل، ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی کلمات باقی‌مانده (207 اسم و 156 فعل) شامل بسامد، تعداد هجا، تعداد واج، تعداد حروف، مجاور‌های واجی و نویسه‌ای، تداعی حرکتی، تصویرپذیری ذهنی، میزان آشنایی و سن اکتساب کلمات، توسط هجده داوطلب، بر اساس مقیاس هفتنقطهای استخراج شد. داوطلبین شامل سیزده متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و زبان‌شناس و پنج والد بودند که به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از حذف افعال با نمره تداعی حرکتی پایین و اسامی با نمره تداعی حرکتی بالا، دو مجموعه، بر اساس سایر ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی هماهنگ شدند. درنهایت، 34 دسته سه‌تایی فعل با تداعی حرکتی بالا و 34 دسته سه‌تایی اسم با تداعی حرکتی پایین انتخاب شدند. در هر دو مجموعه فعلی و اسمی،کلمات به گون‌های انتخاب شدند که برای قضاوت باید مختصات معنایی کلمات به صورت دقیق و جزئی‌تر مورد توجه و مقایسه قرار گیرد. روش‌های آماری شامل محاسبه آماره‌های توصیفی و آزمون تی مستقل بود.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد دو مجموعه کلمات، بر اساس ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی به غیر از تداعی حرکتی و تعداد واج تفاوت معناداری نداشتند (P≥0/05). تفاوت آماری معناداری بین میانگین±انحراف‌معیار تداعی حرکتی دو مجموعه فعل (0/51±5/86) و اسم (0/45± 1/92) وجود داشت (P=0/000). نتایج درجه‌بندی تداعی حرکتی نشان داد مجموعه افعال حاضر، موجب برانگیختگی تداعی حرکتی قوی‌تری نسبت به اسامی می‌شوند. یافته‌های آزمون تی مستقل مربوط به دسته‌های سه‌تایی نشان داد تفاوت آماری معناداری در معیار‌های میانگین طول کلمه هر دسته، شامل متوسط تعداد هجا هر دسته، متوسط تعداد واج هر دسته و متوسط تعداد حروف هر دسته، بین دو دسته سه‌تایی اسم و فعل وجود نداشت (P≥0/05).
نتیجه‌گیری: آزمایه قضاوت شباهت معنایی دارای 102 فعل حرکتی و 102 اسم عینی غیرحرکتی، در 68 دسته سه‌تایی (34 دسته فعل و 34دسته اسم)، سازمان یافته است. آزمایه طراحی‌شده، علاوه بر اینکه امکان مقایسه دو مقوله مختلف دستوری را فراهم می‌کند، می‌تواند برای بررسی پردازش کلمات حرکتی در سطوح پردازشی عمیق و کنترل‌شده و همچنین آزمون فرضیات نظریه شناخت بدن‌مند، به منظور ارزیابی نقش سیستم حرکتی و تأثیر آسیب به این سیستم روی عملکرد زبانی و شناختی خصوصاً در بیماران با آسیبهای عصبی ـ حرکتی و شناختی مانند زبان‌پریشی، دمانس، لکنت رشدی و اکتسابی، بیماری پارکینسون یا سایر اختلالات حرکتی، به کار گرفته شود و قابل استفاده در مراکز درمانی است و همچنین جهت اهداف پژوهشی و مداخله‌ای کاربرد دارد.
روش بررسی: در این پژوهش ابزارسازی، ابتدا هفتاد فعل عینی حرکتی و هشتاد اسم عینی غیرحرکتی رایج زبان فارسی انتخاب شدند. برای هر واژه، یک کلمه مرتبط معنایی بر اساس مختصه‌‌های عملکردی، فیزیکی، طبق‌های و شباهت در عمل، بر مبنای نظرخواهی از چهار متخصص (سه متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و یک زبان‌شناس) و بر اساس یک مقیاس هفتنقطهای، انتخاب شد. در رتبه‌بندی برای تعیین شباهت معنایی، تنها جفت کلماتی که میانگین نمره شباهت معنایی آنها بالا بود (5 تا 7)، باقی مانده و بقیه حذف شدند. سپس برای هر جفت کلمه مرتبط معنایی، یک کلمه غیرمرتبط معنایی انتخاب شد. پس از تعیین روایی محتوایی به شیوه کیفی توسط سه متخصص و حذف موارد نامناسب، به منظور هماهنگی بین دو مجموعه اسم و فعل، ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی کلمات باقی‌مانده (207 اسم و 156 فعل) شامل بسامد، تعداد هجا، تعداد واج، تعداد حروف، مجاور‌های واجی و نویسه‌ای، تداعی حرکتی، تصویرپذیری ذهنی، میزان آشنایی و سن اکتساب کلمات، توسط هجده داوطلب، بر اساس مقیاس هفتنقطهای استخراج شد. داوطلبین شامل سیزده متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان و زبان‌شناس و پنج والد بودند که به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از حذف افعال با نمره تداعی حرکتی پایین و اسامی با نمره تداعی حرکتی بالا، دو مجموعه، بر اساس سایر ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی هماهنگ شدند. درنهایت، 34 دسته سه‌تایی فعل با تداعی حرکتی بالا و 34 دسته سه‌تایی اسم با تداعی حرکتی پایین انتخاب شدند. در هر دو مجموعه فعلی و اسمی،کلمات به گون‌های انتخاب شدند که برای قضاوت باید مختصات معنایی کلمات به صورت دقیق و جزئی‌تر مورد توجه و مقایسه قرار گیرد. روش‌های آماری شامل محاسبه آماره‌های توصیفی و آزمون تی مستقل بود.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد دو مجموعه کلمات، بر اساس ویژگی‌‌های واژگانی و روان ـ زبان‌شناختی به غیر از تداعی حرکتی و تعداد واج تفاوت معناداری نداشتند (P≥0/05). تفاوت آماری معناداری بین میانگین±انحراف‌معیار تداعی حرکتی دو مجموعه فعل (0/51±5/86) و اسم (0/45± 1/92) وجود داشت (P=0/000). نتایج درجه‌بندی تداعی حرکتی نشان داد مجموعه افعال حاضر، موجب برانگیختگی تداعی حرکتی قوی‌تری نسبت به اسامی می‌شوند. یافته‌های آزمون تی مستقل مربوط به دسته‌های سه‌تایی نشان داد تفاوت آماری معناداری در معیار‌های میانگین طول کلمه هر دسته، شامل متوسط تعداد هجا هر دسته، متوسط تعداد واج هر دسته و متوسط تعداد حروف هر دسته، بین دو دسته سه‌تایی اسم و فعل وجود نداشت (P≥0/05).
نتیجه‌گیری: آزمایه قضاوت شباهت معنایی دارای 102 فعل حرکتی و 102 اسم عینی غیرحرکتی، در 68 دسته سه‌تایی (34 دسته فعل و 34دسته اسم)، سازمان یافته است. آزمایه طراحی‌شده، علاوه بر اینکه امکان مقایسه دو مقوله مختلف دستوری را فراهم می‌کند، می‌تواند برای بررسی پردازش کلمات حرکتی در سطوح پردازشی عمیق و کنترل‌شده و همچنین آزمون فرضیات نظریه شناخت بدن‌مند، به منظور ارزیابی نقش سیستم حرکتی و تأثیر آسیب به این سیستم روی عملکرد زبانی و شناختی خصوصاً در بیماران با آسیبهای عصبی ـ حرکتی و شناختی مانند زبان‌پریشی، دمانس، لکنت رشدی و اکتسابی، بیماری پارکینسون یا سایر اختلالات حرکتی، به کار گرفته شود و قابل استفاده در مراکز درمانی است و همچنین جهت اهداف پژوهشی و مداخله‌ای کاربرد دارد.
واژه‌های کلیدی: ساخت آزمایه، قضاوت شباهت معنایی، روایی محتوایی، افعال حرکتی، اسامی غیرحرکتی، رمزگذاری واژگانی-معنایی، آسیب مغزی
نوع مطالعه: پژوهشی |
موضوع مقاله:
گفتاردرمانی
دریافت: 1398/6/2 | پذیرش: 1398/10/15 | انتشار: 1399/4/11
دریافت: 1398/6/2 | پذیرش: 1398/10/15 | انتشار: 1399/4/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار مجله آرشیو توانبخشی تحت مجوز Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
فصلنامه آرشیو توانبخشی
تلفن دفتر فصلنامه: 02171732812، 09941095452 (زمان تماس شنبه تا چهار شنبه ۸ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر)
تلفن ناشر : 02145355555 - 02145355000
ایمیل: rehabilitationj@gmail.com
