دوره 19، شماره 3 - ( پاییز 1397 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ashori M, Yazdanipour M. Investigation of the Effictiveness of Group Play Therapy Training With Cognitive-Behavioral Approach on the Social Skills of Students With Intellectual Disability. jrehab 2018; 19 (3) :262-275
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2366-fa.html
عاشوری محمد، یزدانی پور معصومه. بررسی تأثیر آموزش بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. مجله توانبخشی. 1397; 19 (3) :262-275

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2366-fa.html

بررسی تأثیر آموزش بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی
محمد عاشوری* 1، معصومه یزدانی پور2
1- گروه کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. ، ashorihh2@gmail.com
2- گروه کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده:   (9933 مشاهده)
هدف کم‌توانی ذهنی یکی از اختلال‌های رشدی عصبی رایج است که می‌تواند به کیفیت زندگی نامطلوب و کاهش فعالیت‌ها و مهارت‌های اجتماعی منجر شود. بازی‌درمانی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی را بهبود بخشد. بازی‌ یکی از روش‌های مهم آموزش مهارت‌های اجتماعی به دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی است. بازی‌درمانی گروهی به بهبود مهارت‌های رهبری در کودکان کمک می‌کند و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را افزایش می‌دهد. چند دهه است که از بازی‌درمانی شناختی رفتاری به عنوان برنامه‌ای مداخله‌ای برای توسعه روابط و مهارت‌های اجتماعی کودکان کم‌توان ذهنی استفاده می‌شود. بازی‌درمانی شناختی رفتاری نوعی درمان شناختی رفتاری انطباق یافته و حساس به رشد است. بازی در بازی‌درمانی شناختی رفتاری، ابزاری است که برای برقراری ارتباط استفاده می‌شود و تکنیک‌های حمایتی کاربردی را غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهد؛ همچنین روش جالب توجه و سرگرم‌کننده‌ای است. از این رو، آموزش برنامه‌های مناسب از جمله برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری برای بهبود مهارت‌های اجتماعی کودکان کم‌توانی ذهنی اهمیت دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثربخشی برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی در شهر اصفهان انجام شد. 
روش بررسی این پژوهش، مطالعه‌ای نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش ۲۲ دانش‌آموز کم‌توانی ذهنی ۷ تا ۱۱ ساله شرکت کردند که در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ مشغول به تحصیل بودند. آن‌ها از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در سطح متوسطی قرار داشتند. آزمودنی‌ها با روش نمونه‌گیری در دسترس از مدرسه شهیدان نوری اصفهان انتخاب و به دو گروه ۱۱ نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری را در ۷ جلسه (هر جلسه ۴۰ دقیقه) دریافت کردند، در حالی‌ که به گروه شاهد این نوع آموزش ارائه نشد و در برنامه رایج بازی‌درمانی گروهی مدرسه شرکت داشتند. ابزار استفاده‌ شده در این پژوهش مقیاس مهارت‌های اجتماعی ماتسون بود. والدین برای آزمودنی‌ها مقیاس مهارت‌های اجتماعی ماتسون را در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از هر دو پرسش‌نامه‌ در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نسخه ۲۳ نرم‌ افزار بسته آماری در علوم اجتماعی تحلیل شدند.
یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌‌های عادی‌بودن و همگنی واریانس-کوواریانس متغیرها ارزیابی شدند. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (P>0/05). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس-کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری برقرار است و می‌توان برای تحلیل داده‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری اثر معناداری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی داشت (P<۰/۰۰۱). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر همه خرده‌مقیاس‌های مهارت اجتماعی (رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، برتری‌طلبی و اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان) در این دانش‌آموزان بود (P<۰/۰۰۱). بر اساس مجذور اتا می‌توان گفت به ­ترتیب ۶۷، ۵۵، ۶۱، ۵۶، ۶۲ و ۵۵ درصد تغییرات هر یک از مؤلفه‌های رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، برتری‌طلبی و اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان و مهارت‌های اجتماعی از شرکت دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی در برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری ناشی می‌شود.
نتیجه‌گیری برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری باعث بهبود مهارت اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی شد و استفاده از این برنامه آموزشی با نتایج مثبت و مؤثری همراه بود، زیرا مهارت‌های اجتماعی گروه شاهد که در برنامه بازی‌درمانی گروهی رایج مدرسه شرکت کرده بودند، بهبود معناداری نداشت. بنابراین توجه به برنامه‌ آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری ضروری است و برنامه‌ریزی برای ارائه آموزش این نوع برنامه بازی‌درمانی گروهی به کودکان و دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی اهمیت ویژه‌ای دارد. 
واژه‌های کلیدی: بازی‌درمانی گروهی، مهارت‌های اجتماعی، کم‌توانی ذهنی
متن کامل [PDF 676 kb]   (4428 دریافت) |   |   متن کامل (HTML)  (4822 مشاهده)  
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: روانشناسی کودکان استثنایی
دریافت: 1397/2/25 | پذیرش: 1397/4/9 | انتشار: 1397/7/23
* نشانی نویسنده مسئول: اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص.
فهرست منابع
1. Hallahan DP, Kauffman JM, Pullen PC. Exceptional learners: An introduction to special education. London: Pearson; 2015.
2. Ashori M, Jalil-Abkenar SS, Ashouri j, Abdollahzade rafi M, Hassanzade M. [Students with special needs and inclusive education (Persian)]. Tehran: Publication of Roshd Farhang; 2016.
3. Ashori M, Jalil-Abkenar SS, Razavi F. [Definition developmental intelligent disability and its different in diagnostic and statistical manual of mental disorders, 4th and 5th revision (Persian)]. Exceptional Education. 2016; 8(136):57-60.
4. Harris JC. New terminology for mental retardation in DSM-5 and ICD-11. Current Opinion in Psychiatry. 2013; 26(3):260-272. [DOI:10.1097/YCO.0b013e32835fd6fb] [PMID] [DOI:10.1097/YCO.0b013e32835fd6fb]
5. Behroz-Sarcheshmeh S, Karimi M, Mahmoudi F, Shaghaghi P, Jalil-Abkenar SS. Effect of training of life skills on social skills of high school students with intellectual disabilities. Practice in Clinical Psychology. 2017; 5(3):177-186. [DOI:10.18869/acadpub.jpcp.5.3.177] [DOI:10.18869/acadpub.jpcp.5.3.177]
6. Jalil-Abkenar SS, Ashouri M, Afrouz GA. [The effect of social behaviors training on improvement of the social skills of adolescents with intellectual disability (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 14(3):31-40.
7. O'Handley RD, Radley KC, Lum, JDK. Promoting social communication in a child with specific language impairment. Communication Disorders Quarterly. 2015. 37(4):199-210. [DOI:10.1177/1525740115595346] [DOI:10.1177/1525740115595346]
8. Bahrami B, Dolatshahi B, Pourshahbaz A, Mohammadkhani P. Parenting style and emotion regulation in mothers of preschool children. Practice in Clinical Psychology. 2018; 6(1):3-8. [DOI:10.29252/nirp.jpcp.6.1.3] [DOI:10.29252/nirp.jpcp.6.1.3]
9. Harris L, McGarty AM, Hilgenkamp T, Mitchell F, Melville CA. Correlates of objectively measured sedentary time in adults with intellectual disabilities. Preventive Medicine Reports. 2018; 9:12-17. [DOI:10.1016/j.pmedr.2017.11.010] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1016/j.pmedr.2017.11.010]
10. Esbjørn BH, Normann N, Christiansen BM, Reinholdt-Dunne ML. The efficacy of group Metacognitive Therapy for Children (MCT-c) with generalized anxiety disorder: An open trial. Journal of Anxiety Disorders. 2018; 53:16-21. [DOI:10.1016/j.janxdis.2017.11.002] [PMID] [DOI:10.1016/j.janxdis.2017.11.002]
11. Kirk S, Gallagher G, Coleman MR. Educating exceptional children. Boston: Cengage Learning; 2015.
12. Movallali G, Jalil-Abkenar SS, Ashouri M. [The efficacy of group play therapy on the social skills of pre-school hearing-impaired children (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2015; 16(1):76-85.
13. Jayne KM, Ray DC. Child-centered play therapy as a comprehensive school counseling approach: directions for research and practice. Person-Centered & Experiential Psychotherapies. 2016; 15(1):5-18. [DOI:10.1080/14779757.2015.1132757] [DOI:10.1080/14779757.2015.1132757]
14. Movallali G, Tayebi ramin Z, Rezaee madani M. [Effectiveness of group logo therapy on increasing the quality of the mothers' life of hearing impaired children (Persian)]. Social Welfare. 2016; 16(61):221-242.
15. Jindal-Snape D. Vettraino E. Drama techniques for the enhancement of social-emotional development in people with special needs: review of research. International Journal of Special Education. 2007; 22(1):107-117.
16. Hoshina AHR., Giannopulu I, Sugaya M. Measurement of the effect of digital play therapy using biological information. Procedia Computer Science. 2017; 112:1570-79. [DOI:10.1016/j.procs.2017.08.104] [DOI:10.1016/j.procs.2017.08.104]
17. Landreth GL, Ray DC, Bratton SC. Play therapy in elementary schools. Psychology in the Schools. 2009; 46(3):281-89. [DOI:10.1002/pits.20374] [DOI:10.1002/pits.20374]
18. Rashidi-Zafar M, Janbozorgi M, Shaghaghi F. [Positive social behavior efficacy of play therapy on progress of pre-school children's (Persian)]. Journal of Behavioral Sciences. 2012; 6(1):69-77.
19. Favadeddini M, Bidakhti M. [Effect of behavior-based drama therapy on mental retarded females (Persian)]. Journal of Rehabilitation Sciences and Research. 2012; 8(5):913-18.
20. Astramovich RL, Lyons C, Hamilton NJ. Play therapy for children with intellectual disabilities. Journal of Child and Adolescent Counseling. 2015; 1(1):27-36. [DOI:10.1080/23727810.2015.1015904] [DOI:10.1080/23727810.2015.1015904]
21. Bana Sh, Sajedi F, Mirzaie H, Rezasoltani P. The efficacy of cognitive behavioral play therapy on self esteem of children with intellectual disability. Iranian Rehabilitation Journal. 2017; 15(3):235-42. [DOI:10.29252/nrip.irj.15.3.235] [DOI:10.29252/nrip.irj.15.3.235]
22. Akbari B, Rahmati F. [The efficacy of cognitive behavioral play therapy on the reduction of aggression in preschool children with attention-deficit/hyperactivity disorder (Persian)]. Quarterly Journal of Child Mental Health. 2015; 2(2):93-100.
23. Ghodousi N, Sajedi F, Mirzaie H, Rezasoltani P. The effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on externalizing behavior problems among street and working children. Iranian Rehabilitation Journal. 2017; 15(4):359-66. [DOI:10.29252/nrip.irj.15.4.359] [DOI:10.29252/nrip.irj.15.4.359]
24. Rafati F, Pourmohamadreza-Tajrishi M, Pishyareh E, Mirzaei H, Biglarian A. [Effectiveness of group play therapy on the communication of 5-8 years old children with high functioning autism (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2016; 17(3):200-11. [DOI:10.21859/jrehab-1703200] [DOI:10.21859/jrehab-1703200]
25. Yosefi F, Kheir M. [Investigation of reliability and validity of the scale of social skills assessment of Matson and comparision performance of boys and girls in this scale (Persian)]. Journal of Social Sienence of Shiraz University. 2003; 18(2):147-58.
26. Cornelius G, Hornett D. The play behavior of hearing-impaired kindergarten children. American Annals of the Deaf. 1990; 135(4):316-21. [DOI:10.1353/aad.2012.0542] [PMID] [DOI:10.1353/aad.2012.0542]
27. Huth-Bocks A, Schettini A, Shebroe V. Group play therapy for preschoolers exposed to domestic violence. Journal of Child and Adolescent Group Therapy. 2001; 11(1):19-34. [DOI:10.1023/A:1016693726180] [DOI:10.1023/A:1016693726180]
28. Karami J, Shafeei B, Heidarisharaf P. [Effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on reforming the social maladjustment of female students with intellectual disabilities (Persian)]. Journal of Exceptional Education. 2015; 3(131):21-30.
29. Salamat M, Moghtadaei K, Kafbaf M, Abedi AR, Hosein khanzadeh A. [The effectiveness of cognitivebehavioral play therapy on memory and social skills of children with spelling learning disability (Persian)]. Journal of Research Behavioural Sciences. 2014; 11(6):556-566.
30. Barnes TN, Wang F, O'Brien KM. A meta-analytic review of social problem-solving interventions: Past findings, current status, and future directions. Review of Educational Research. 2016; 87(1):71-102.
31. Janatian S, Nouri A, Shafti A, Molavi H, Samavatyan H. [Effectiveness of play therapy on the bases of cognitive behavior approach on severity of symptoms of Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) Among primary school male students aged 9-11(Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2008; 6(2):109-16.
32. Azarnioshan B, Beh-Pajooh A, Ghobary Bonab B. [The effectiveness of cognitive behavior-based play therapy on the behavioral problems among primary students with intellectual disabilities(Persian)]. Journal of Exceptional Children. 2012; 12(2):5-16.
33. Chinekesh A, Kamalian M, Eltemasi M, Chinekesh S, Alavi M. The effect of group play therapy on social-emotional skills in pre-school children. Global Journal of Health Science. 2014; 6(2):163-67. [DOI: 10.5539/gjhs.v6n2p163.] [PMID] [PMCID] [DOI:10.5539/gjhs.v6n2p163]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb