اهداف: یکی از پارامترهای نشان‌دهنده رشد صحیح آوایی و واجی، تولید درست و واضح واکه‌هاست که با تغییر شکل مجرای صوتی از طریق تغییر ارتفاع و جایگاه زبان و حرکت لب‌ها و فک حاصل می‌شود. اساس تولید و تفاوت واکه‌ها، جایگاه و ارتفاع زبان است و به بیان دیگر، صوت خام تولید‌شده در حنجره که دارای فرکانس پایه است متناسب با تغییر شکل اندام‌ها و حفرات مجرای صوتی دستخوش تغییر و تشدید می‌شود و هارمونی‌هایی از صوت پایه ایجاد می‌شود که سازه‌های واکه‌ای نامیده می‌شوند. این هارمونی‌های تشدید‌شده، به شکل، اندازه و جنس حفرات بستگی دارند و می‌توانند بر وضوح گفتار افراد و متعاقباً بر درک شنونده اثرگذار باشند. به دلیل چنین اثراتی و نقش مهمی که این سازه‌ها و فضای واکه‌ای در هر زبانی بر جنبه‌های ارتباطی می‌گذارند، از ویژگی‌های مهم آوایی هر زبان گفتاری محسوب می‌‌شوند. بنابراین تعیین شاخصی به عنوان ابزار ارزیابی خطاهای واکه‌ای و اختلالات گفتاری در هر زبانی ضروری است. از این رو، هدف از مطالعه حاضر بررسی فضلی واکه‌ای و ساختار سازه‌ای واکه‌های زبان مازندرانی در مردان و زنان هجده تا چهل‌ساله مازندرانی است.
روش بررسی: پژوهش توصیفی ـ ‌تحلیلی حاضر به صورت مقطعی روی 60 نمونه از افراد مازندرانی‌زبان در محدوده سنی هجده تا چهل‌ سال انجام گرفت. پس از انتخاب تصادفی آزمودنی‌ها و اعمال معیار ورود و خروج شامل عدم سابقه بیماری تنفسی، اختلالات گفتاری و شنوایی و حداقل پنج سال سابقه زندگی شهری در بابل، آزمون تولید واکه‌ها انجام شد و در ادامه سازه‌های اول، دوم و سوم هر شش واکه به طور جداگانه توسط نرم‌افزار praat v. نسخه 6 به دست آمد و درنهایت با آزمون تی مستقل و نرم‌افزار SPSS نسخه 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: در مردان میانگین بیشترین مقدار فرکانس پایه مربوط به واکه‌های i و u با ‌136 هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه æ ‌646 هرتز، سازه دوم در واکه i 2182 هرتز و سازه سوم در واکه i 2888 هرتز بود. کمترین میانگین در فرکانس پایه مربوط به واکه a با 124 هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه i، 283 هرتز؛ سازه دوم در واکه a، 1150هرتز و سازه سوم در واکه e، 2629 هرتز بود. در زنان حاضر در ‌این پژوهش نیز بیشترین میانگین در فرکانس پایه مربوط به واکه u، 222 هرتز بود و سازه اول مربوط به واکه æ، 828 هرتز؛ سازه دوم مربوط به واکه i، 2346 هرتز و سازه سوم مربوط به واکه i، 3151 هرتز بود. میانگین کمترین مقدار فرکانس پایه مربوط به واکه‌های æ و e؛ 202 هرتز، کمترین سازه اول واکه i، 364 هرتز؛ سازه دوم واکه a، 1167 هرتز و سازه سوم در واکه o، 2775 هرتز بود.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر می‌توان نتیجه گرفت، تفاوت‌هایی میان مردان و زنان با زبان مازنی در سازه‌ها و فضای واکه‌ای وجود داشت؛ به نحوی که در مردان با زبان مازندرانی، بم‌ترین واکه a و واکه‌های i و u زیرترین بودند، در حالی که واکه‌های æ و e در زنان بم‌ترین و u زیرترین واکه بود. همچنین در مردان و زنان واکه æ بازترین، واکه i بسته‌ترین و پیشین‌ترین واکه و a پسین‌ترین بود. همچنین واکه e در مردان و واکه o در زنان گردترین و واکه i در مردان و زنان گسترده‌ترین به دست آمد. نتایج حاصل با نتایج مطالعاتی که بر تولید واکه‌ها در فارسی استاندارد انجام شده تا حدودی تفاوت دارد. از آنجایی که اختلالات واکه‌ای، مستقیماً تأثیر خود را بر وضوح گفتار نشان می‌دهند، پژوهش حاضر به منظور دسترسی به معیاری برای مقایسه و تشخیص خطاهای واکه‌ای و گفتاری در زبان مازنی انجام شد؛ بنابراین نتایج پژوهش حاضر می‌تواند در ارزیابی و تشخیص ‌این اختلالات در اهداف بالینی و پژوهشی زبان مازنی مورد استفاده قرار گیرد.