دوره 19، شماره 4 - ( زمستان 1397 )
دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Dastyar V, Mohammadi A. Investigating the Empowerment of the Physically-Handicapped People and Its Related Factors: A Cross-Sectional, Analytical Study in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province in 2015. jrehab 2019; 19 (4) :354-369
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2277-fa.html
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2277-fa.html
دستیار وحید، محمدی اصغر. سنجش توانمندسازی معلولان جسمی (معلولان جسمی‌حرکتی، احشایی و حسی) در سال 1394 و عوامل مرتبط با آن (مطالعه مقطعی‌تحلیلی در استان کهگیلویه و بویراحمد). مجله توانبخشی. 1397; 19 (4) :354-369
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2277-fa.html
وحید دستیار* 
1، اصغر محمدی2
1، اصغر محمدی2
1- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، اصفهان، ایران. ، vdastyar95@gmail.com
2- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، اصفهان، ایران.
2- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، اصفهان، ایران.
چکیده: (7299 مشاهده)
هدف توانمندسازی فرایندی است که نتیجه نهایی آن خروج معلولان از چرخه فقر و رسیدن به خوداتکایی و خودکفایی و پیوستن به جریان اصلی زندگی است. هدف این تحقیق سنجش توانمندسازی (احساس معنی‌دار‌بودن، مؤثربودن، خودمختاری، خوداثربخشی و احساس امنیت) معلولان جسمی (جسمی‌حرکتی، احشایی و حسی) تحت پوشش سازمان بهزیستی استان کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۹۴ و عوامل مرتبط با آن بود.
روش بررسی روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی از نوع مقطعی‌تحلیلی بوده که از پرسش‌نامه محقق‌ساخته با ۴ سؤال زمینه‌ای (میزان تحصیلات با مقیاس رتبه‌ای، جنسیت و نوع معلولیت با مقیاس اسمی و سن با مقیاس فاصله‌ای) و ۴۶ سؤال تخصصی (اعتماد اجتماعی، ۱۰ سؤال؛ مشارکت اجتماعی، ۹ سؤال؛ فعالیت‌های ورزشی، ۸ سؤال؛ رفتارهای ترحم‌آمیز، ۴ سؤال و توانمندسازی معلولان ۱۵ سؤال) با مقیاس رتبه‌ای و پنج‌طیفی لیکرت، به منظور گردآوری داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام معلولان جسمی (جسمی‌حرکتی، احشایی و حسی) تحت پوشش سازمان بهزیستی استان کهگیلویه و بویراحمد (به تفکیک هر شهر) بود که بالغ بر ۱۰ هزار و ۱۸۹ نفر بودند و با استفاده از فرمول کوکران ۳۷۰ نفر از آن‌ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین از نمونه‌گیری تصادفی نسبتی بین ۸ شهر استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده شد؛ به این صورت که در مرحله اول، ۸ شهر انتخاب شدند. در مرحله دوم: معلولان جسمی هر شهر با کمک سازمان بهزیستی شهر مربوطه انتخاب شدند و در مرحله سوم این گروه از معلولان با روش تصادفی انتخاب شدند و در آخر به آن‌ها به طور مستقیم مراجعه شد. در این پژوهش روایی یا قابلیت اعتبار پرسش‌نامه از طریق روش اعتبار محتوایی و آن هم از نوع اعتبار صوری بود؛ یعنی با مراجعه به عقل سلیم و داوران متخصص و کتب و موضوعات مرتبط آزمون شد. به عبارتی پرسش‌نامه تهیه‌شده به استاد راهنما و ۱۰ نفر از صاحب‌نظران و استادان مختلف حوزه‌های روش‌شناسی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی تحویل داده شد و نظرات و دیدگاه‌های هر یک از آن‌ها درباره شاخص‌ها، معرف‌ها و گویه‌های تحقیق اخذ و پس از جمع‌بندی، پرسش‌نامه نهایی تدوین شد. به منظور سنجش پایایی پرسش‌نامه قبل از انجام نهایی تحقیق، ۴۰ پرسش‌نامه تکمیل شد و با استفاده از روش کرونباخ، مقدار آلفا برای متغیر توانمندسازی معلولان جسمی، ۰/۸۴؛ اعتماد اجتماعی؛ ۰/۷۲؛ مشارکت اجتماعی، ۰/۷۷؛ ورزش، ۰/۸۵ و رفتارهای ترحم‌آمیز ۰/۹۰ به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نسخه ۲۱ نرم‌افزار SPSS صورت گرفت و از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی) و آمار استنباطی (آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس، تی‌دو گروه مستقل، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر) استفاده شد.
یافته‌ها نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین متغیرهای اعتماد اجتماعی (با سه بُعد اعتماد بین‌شخصی، اعتماد تعمیم‌یافته و اعتماد نهادی)، مشارکت اجتماعی (با دو بُعد مشارکت رسمی و غیررسمی)، فعالیت‌های ورزشی (با دو بُعد ارتقای سلامت جسمانی و روانی) با توانمندسازی معلولان جسمی رابطه معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). اما بین متغیرهای سن (۰/۴۱۸=P) و رفتارهای ترحم‌آمیز (۰/۳۹۵=P) با توانمندسازی معلولان جسمی رابطه معناداری وجود ندارد. بر اساس نتایج آزمون تی بر حسب مشخصات جمعیت‌شناختی معلولان جسمی، نشان داده شد بین جنسیت و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود ندارد (۰/۷۵۶=P). بر اساس نتایج آزمون تحلیل واریانس بر حسب مشخصات جمعیت‌شناختی معلولان جسمی، نشان داده شد بین نوع معلولیت و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود ندارد (۰/۱۷۴=P)، اما بین سطح تحصیلات و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). افراد با تحصیلات بیشتر، میانگین توانمندی بیشتری دارند. نتایج تحلیل آزمون رگرسیون نشان داد مهم‌ترین متغیرهای مؤثر در توانمندسازی معلولان جسمی شامل اعتماد نهادی (۰/۳۲۷=β)، اعتماد به محیط (۰/۱۳۳=β)، مشارکت غیررسمی (۰/۱۳۲=β) و میزان تحصیلات (۰/۱۱۸=β) است و واریانس توانمندسازی معلولان جسمی حدود ۲۸ درصد، از متغیرهای مستقل معنادار موجود در مدل تأثیر پذیرفت. در بین سازه‌های کلی اثرگذار، مشارکت اجتماعی بیشترین تأثیر را بر توانمندسازی معلولان جسمی گذاشت و بعد از آن به ترتیب اعتماد اجتماعی، میزان تحصیلات و فعالیت‌های ورزشی قرار داشتند.
نتیجه‌گیری نتایج این پژوهش نشان داد چهار متغیر سن، جنسیت، نوع معلولیت و رفتارهای ترحم‌آمیز نتوانستند تغییرات توانمندسازی معلولان جسمی را تبیین کنند، اما چهار متغیر اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، فعالیت‌های ورزشی و میزان تحصیلات توانستند تغییرات توانمندسازی معلولان جسمی را تبیین کنند و پیشنهاد می‌شود تحقیقات مربوط به توانمندسازی معلولان جسمی، در راستای شناخت بهتر عوامل و موانع توانمندسازی این معلولان، تداوم یابد.
روش بررسی روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی از نوع مقطعی‌تحلیلی بوده که از پرسش‌نامه محقق‌ساخته با ۴ سؤال زمینه‌ای (میزان تحصیلات با مقیاس رتبه‌ای، جنسیت و نوع معلولیت با مقیاس اسمی و سن با مقیاس فاصله‌ای) و ۴۶ سؤال تخصصی (اعتماد اجتماعی، ۱۰ سؤال؛ مشارکت اجتماعی، ۹ سؤال؛ فعالیت‌های ورزشی، ۸ سؤال؛ رفتارهای ترحم‌آمیز، ۴ سؤال و توانمندسازی معلولان ۱۵ سؤال) با مقیاس رتبه‌ای و پنج‌طیفی لیکرت، به منظور گردآوری داده‌ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام معلولان جسمی (جسمی‌حرکتی، احشایی و حسی) تحت پوشش سازمان بهزیستی استان کهگیلویه و بویراحمد (به تفکیک هر شهر) بود که بالغ بر ۱۰ هزار و ۱۸۹ نفر بودند و با استفاده از فرمول کوکران ۳۷۰ نفر از آن‌ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین از نمونه‌گیری تصادفی نسبتی بین ۸ شهر استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده شد؛ به این صورت که در مرحله اول، ۸ شهر انتخاب شدند. در مرحله دوم: معلولان جسمی هر شهر با کمک سازمان بهزیستی شهر مربوطه انتخاب شدند و در مرحله سوم این گروه از معلولان با روش تصادفی انتخاب شدند و در آخر به آن‌ها به طور مستقیم مراجعه شد. در این پژوهش روایی یا قابلیت اعتبار پرسش‌نامه از طریق روش اعتبار محتوایی و آن هم از نوع اعتبار صوری بود؛ یعنی با مراجعه به عقل سلیم و داوران متخصص و کتب و موضوعات مرتبط آزمون شد. به عبارتی پرسش‌نامه تهیه‌شده به استاد راهنما و ۱۰ نفر از صاحب‌نظران و استادان مختلف حوزه‌های روش‌شناسی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی تحویل داده شد و نظرات و دیدگاه‌های هر یک از آن‌ها درباره شاخص‌ها، معرف‌ها و گویه‌های تحقیق اخذ و پس از جمع‌بندی، پرسش‌نامه نهایی تدوین شد. به منظور سنجش پایایی پرسش‌نامه قبل از انجام نهایی تحقیق، ۴۰ پرسش‌نامه تکمیل شد و با استفاده از روش کرونباخ، مقدار آلفا برای متغیر توانمندسازی معلولان جسمی، ۰/۸۴؛ اعتماد اجتماعی؛ ۰/۷۲؛ مشارکت اجتماعی، ۰/۷۷؛ ورزش، ۰/۸۵ و رفتارهای ترحم‌آمیز ۰/۹۰ به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نسخه ۲۱ نرم‌افزار SPSS صورت گرفت و از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی) و آمار استنباطی (آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس، تی‌دو گروه مستقل، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر) استفاده شد.
یافته‌ها نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین متغیرهای اعتماد اجتماعی (با سه بُعد اعتماد بین‌شخصی، اعتماد تعمیم‌یافته و اعتماد نهادی)، مشارکت اجتماعی (با دو بُعد مشارکت رسمی و غیررسمی)، فعالیت‌های ورزشی (با دو بُعد ارتقای سلامت جسمانی و روانی) با توانمندسازی معلولان جسمی رابطه معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). اما بین متغیرهای سن (۰/۴۱۸=P) و رفتارهای ترحم‌آمیز (۰/۳۹۵=P) با توانمندسازی معلولان جسمی رابطه معناداری وجود ندارد. بر اساس نتایج آزمون تی بر حسب مشخصات جمعیت‌شناختی معلولان جسمی، نشان داده شد بین جنسیت و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود ندارد (۰/۷۵۶=P). بر اساس نتایج آزمون تحلیل واریانس بر حسب مشخصات جمعیت‌شناختی معلولان جسمی، نشان داده شد بین نوع معلولیت و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود ندارد (۰/۱۷۴=P)، اما بین سطح تحصیلات و توانمندسازی معلولان جسمی تفاوت معناداری وجود دارد (P<۰/۰۰۱). افراد با تحصیلات بیشتر، میانگین توانمندی بیشتری دارند. نتایج تحلیل آزمون رگرسیون نشان داد مهم‌ترین متغیرهای مؤثر در توانمندسازی معلولان جسمی شامل اعتماد نهادی (۰/۳۲۷=β)، اعتماد به محیط (۰/۱۳۳=β)، مشارکت غیررسمی (۰/۱۳۲=β) و میزان تحصیلات (۰/۱۱۸=β) است و واریانس توانمندسازی معلولان جسمی حدود ۲۸ درصد، از متغیرهای مستقل معنادار موجود در مدل تأثیر پذیرفت. در بین سازه‌های کلی اثرگذار، مشارکت اجتماعی بیشترین تأثیر را بر توانمندسازی معلولان جسمی گذاشت و بعد از آن به ترتیب اعتماد اجتماعی، میزان تحصیلات و فعالیت‌های ورزشی قرار داشتند.
نتیجه‌گیری نتایج این پژوهش نشان داد چهار متغیر سن، جنسیت، نوع معلولیت و رفتارهای ترحم‌آمیز نتوانستند تغییرات توانمندسازی معلولان جسمی را تبیین کنند، اما چهار متغیر اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، فعالیت‌های ورزشی و میزان تحصیلات توانستند تغییرات توانمندسازی معلولان جسمی را تبیین کنند و پیشنهاد می‌شود تحقیقات مربوط به توانمندسازی معلولان جسمی، در راستای شناخت بهتر عوامل و موانع توانمندسازی این معلولان، تداوم یابد.
واژه‌های کلیدی: توانمندسازی، معلولان جسمی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، فعالیت‌های ورزشی، رفتارهای ترحم‌آمیز
فهرست منابع
1. World Health Organization. World report on disability. Geneva: World Health Organization; 2011.
2. Karimi Dermani HR. [Rehabilitation of special groups with emphasis on services of social work (Persian)]. Tehran: Roshd; 2017.
3. Sattari B, Omidvar K, Ya'ghoubi V. [Measurement of attitude of rural families with handicapped member(s) towards handicappeds in fields where Community Based Rehabilitation (C.B.R.) has excuted with those who has not (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2005; 6(3):25-32.
4. Ahmadi H, Dastyar V, Zadebagheri L. [The influence of marriage on an empowerment of physically-handicapped people (physical-motor handicapped ones, visceral, sensory disabilities) with mediation of social capital (Case study: Physically-handicapped people supported by the Social Welfare Organization of Kohgiluyeh Boyer-Ahmad province) (Persian)]. Journal of Participation and Social Development. 2017; 2(4):79-113. [DOI: http://jpsd.hormozgan.ac.ir/article-1-84-fa.html]
5. Heydari Poor M, Mashhadi A, Nekah A, Mohsen S. [Relationship between personality characteristics, emotional intelligence and quality of life mental health of people with disabilities (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2013; 14(1):40-9.
6. Lucas Carrasco R, Eser E, Hao Y, McPherson KM, Green A, Kullmann L. The Quality of Care and Support (QOCS) for people with disability scale: Development and psychometric properties. Research in Developmental Disabilities. 2011; 32(3):1212-25. [DOI:10.1016/j.ridd.2010.12.030] [PMID] [DOI:10.1016/j.ridd.2010.12.030]
7. Davarmnesh A, Barati Sade F. [Introduction to principles of rehabilitation of the disabled persons (Persian)]. Tehran: Roshd; 2007.
8. Brown RL, Turner RJ. Physical disability and depression: Clarifying racial/ethnic contrasts. Journal of Aging and Health. 2010; 22(7):977-1000. [DOI:10.1177/0898264309360573] [PMID] [DOI:10.1177/0898264309360573]
9. Shaditalab z. [Development and challenges of Iranian women (Persian)]. Tehran: Nashreghatreh; 2002.
10. Kord BA. [Review on relative factors of employees empowerment of SMES (Persian)]. Management Researches. 2012; 5(15):113-34.
11. Ostadian Khani Z, Fadie Moghadam M. [Effect of acceptance and commitment group therapy on social adjustment and social phobia among physically-disabled persons (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(1):63-72. [DOI:10.21859/jrehab-180163.] [DOI:10.21859/jrehab-180163]
12. Akbari Z, Momeni Mahmoie H. [Empowerment of the blind persons (Persian)]. Paper presented at: 3th National Conference on Psychology and Behavioral Sciences. 13 August 2015; Tehran: Iran.
13. Ahmadi H, Dastyar V, Zadebagheri L. [The influence of marriage on an empowerment of physically-handicapped people (physical-motor handicapped ones, visceral, sensory disabilities) with mediation of social capital (Case study: Physically-handicapped people supported by the Social Welfare Organization of Kohgiluyeh Boyer-Ahmad province) (Persian)]. Journal of Participation and Social Development. 2017; 2(4):79-113.
14. Ghafarpoor Nafchi S, Mohammadi A. [Effective factors contributing to acceptance of people with disability in the society (Case study: Shahrekord) (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2017; 18(3):202-11. [DOI:10.21859/jrehab-1803202] [DOI:10.21859/jrehab-1803202]
15. Khosravi Tapeh N, Raheb G, A'rshi M, Eglima M. [The Relationship evaluation between physical disabled's social support and life quality in Raad's Education Centres (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2015; 16(2):176-85.
16. Dastyar V, Mohammadi A. [The relationship between commiseration toward the physically handicapped people (physically-motor, sensory and visceral disabilities) and their empowerment: A case study on physically disabled persons under the support of Welfare Organization of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province (Persian)]. Paper presented at: 3rd World Conference on Psychology, Education, Law and Social Sciences at the Beginning of 3rd Millennium. 10 November 2016; Shiraz, Iran.
17. Ghasemi Barghi R, Hassanzadeh Ghulam G, Javadi M, Asadi M, Bayat B, Saiepour N, et al. [Determination of views of disabled person and their families than disability in family in the Qazvin and Karaj (Persian)]. Payavard-e Salamat. 2011; 5(2):71-7.
18. Piltan FS, Qaneie F. [A sociology study of effective factors in public health; Case Study: students of the universities of Jahrom (Persian)]. Sociological Studies of Youth. 2012; 2(5):73-94.
19. Abbasi S, Abtahi H. [The empowerment of the staff (Persian)]. Tehran: Institute for Researches and Education of Management; 2007.
20. Putnam RD, Leonardi R, Nanetti RY. Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. [Delforuz MT, Persian trans.]. Tehran: Sociologists Publications; 2013.
21. Wakefield SE, Poland B. Family, friend or foe? Critical reflections on the relevance and role of social capital in health promotion and community development. Social Science & Medicine. 2005; 60(12):2819-32. [DOI:10.1016/j.socscimed.2004.11.012] [PMID] [DOI:10.1016/j.socscimed.2004.11.012]
22. Fatehi A, Ekhlasi E. [Factors affecting social capital: A case study of female pre-university students of Shiraz (Persian)]. Social Development & Welfare Planning. 2013; 4(14):145-82.
23. Naderian Jahromi M. [Sociology principle in sports (Persian)]. Tehran: Bamdad Ketab; 2016.
24. Aboutalebi H, Jafari Harandi M, Ayati SMR. [Jurisprudential foundations of fitting (making appropriate environments) for the disabled People (Persian)]. Social Welfare. 2017; 17(65):235-65.
25. Azad Armaki T. [The theories of sociology (Persian)]. Tehran: Soroosh Publication; 2013.
26. Spreitzer GM. Social structural characteristics of psychological empowerment. Academy of Management Journal. 1996; 39(2):483-504. [DOI:10.5465/256789] [DOI:10.5465/256789]
27. Conger JA, Kanungo RN. The empowerment process: Integrating theory and practice. Academy of Management Review. 1988; 13(3):471-82. [DOI:10.2307/258093] [DOI:10.2307/258093]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار مجله آرشیو توانبخشی تحت مجوز Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
فصلنامه آرشیو توانبخشی
تلفن دفتر فصلنامه: 02171732812، 09941095452 (زمان تماس شنبه تا چهار شنبه ۸ صبح تا ۱۴ بعد از ظهر)
تلفن ناشر : 02145355555 - 02145355000
ایمیل: rehabilitationj@gmail.com
