دوره 19، شماره 3 - ( پاییز 1397 )                   دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ebrahimi Barmi B, Hosseini M, Abdi K, Bakhshi E. The Relationship of Spiritual Intelligence and Rehabilitation Staff’s Perceived Stress in Welfare Organizations Centers in Tehran and Shemiranat: 2017. jrehab 2018; 19 (3) :228-237
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2175-fa.html
ابراهیمی برمی بنفشه، حسینی محمدعلی، عبدی کیانوش، بخشی عنایت الله. رابطه هوش معنوی با استرس درک‌شده کارشناسان توانبخشی مراکز توانبخشی وابسته به بهزیستی شهر تهران و شمیرانات در سال 1396. مجله توانبخشی. 1397; 19 (3) :228-237

URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2175-fa.html

رابطه هوش معنوی با استرس درک‌شده کارشناسان توانبخشی مراکز توانبخشی وابسته به بهزیستی شهر تهران و شمیرانات در سال 1396
بنفشه ابراهیمی برمی1 ، محمدعلی حسینی* 2، کیانوش عبدی1 ، عنایت الله بخشی3
1- گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران. ، mahmaimy2020@gmail.com
3- گروه آمار زیستی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
واژه‌های کلیدی: هوش معنوی، استرس درک‌شده، کارشناسان توانبخشی
متن کامل [PDF 587 kb]   (1891 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4898 مشاهده)
متن کامل:   (2698 مشاهده)
مقدمه
ارتقای بهداشت روانی محیط کار از مهم‌ترین ابعاد توسعه و بهبود منابع انسانی محسوب می‌شود؛ به طوری که در دهه اخیر عدم توجه به آن مشکلاتی را به وجود آورده اسـت کـه تـأثیر بسزایی در کــاهش سطح بهره وری داشته است [1]. از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان به اندازه تولید و بهره‌وری مورد توجه و علاقه مدیریت سازمان قرار گیرد. مدیریت اثربخش بدون توجه به بهداشت روان کارکنان حاصل نمی‌شود. امروزه استرس یکی از عواملی است که در سازمان‌ها بهداشت روانی کارکنان را با خطر مواجه کرده است [2].
با توجه به اینکه اکثر کارشناسان منتخب در بخش‌های درمانی مشغول فعالیت هستند، مردانی و همکاران (2013) بر اساس تجارب بالینی خود این یافته را چنین توجیه می‌کنند که ماهیت و ذات محیط‌های بالینی به گونه‌ای است که این محیط‌ها به طور اجتناب‌ناپذیری تنش و استرس را به کارکنان تحمیل می‌کنند [3]. به طوری که در مطالعه برزیده و همکاران (2013) در شهر شیراز اغلب پرستاران مورد مطالعه، استرس شغلی در سطح بالا داشتند [4]. در پژوهش کاترین ویلکینز (2007) برای سنجش میزان استرس در بین کارکنان حوزه توانبخشی، وجود درجات مختلف استرس شغلی تأیید شد. درکانادا درصد استرس شغلی درکاردرمانگران 47 درصد و در میان فیزیوتراپیست‌ها 29 درصد گزارش شده است [5].
به نظر می‌رسد مذهب برای افراد نقش سپر دفاعی را ایفا و مجموعه وسیعی از آثار مثبت روان‌شناختی را در افراد ایجاد می‌کند [6]. ازجمله مفاهیمی که در حوزه روان‌شناسی دین مورد نگرش پژوهشگران قرار گرفته، هوش معنوی است. سازه هوش معنوی یکی از مفاهیم جدید، جذاب و بحث‌برانگیزی است که در پرتو توجه و علاقه جهانی محققان، صاحب‌نظران و به‌ویژه روان‌شناسان به حوزه دین و معنویت مطرح شده و توسعه یافته است [7]. شاید بتوان گفت که افراد با هوش معنوی بالا، کنترل بهتر و بیشتری بر رفتارهای هیجانی خود دارند. بنابراین اضطراب را در سطح خفیف‌تری تجربه خواهند کرد [8].
در مطالعه توصیفی و مقطعی رضاپور و همکاران (2017) با هدف ارزیابی رابطه سبک‌های مقابله با استرس و خودکارآمدی با رضایت دانشجویان کارورز توانبخشی از تجارب بالینی خود به عنوان یک درمانگر، 318 دانشجوی کارورز رشته‌های توانبخشی از دانشکده‌های توانبخشی کشور شرکت کردند. نتایج نشان داد عقاید مذهبی می‌تواند تأثیر بسزایی در رضایت شغلی کارشناسان توانبخشی داشته باشد [9]. بر اساس پژوهش بهرامی و همکاران (2007) با هدف ارزیابی نقش باورهای دینی در سلامت روان و میزان افسردگی در سالمندان، 230 سالمند ساکن در مراکز وابسته به بهزیستی بررسی شدند و نتایج نشان داد عقاید مذهبی بیرونی با اختلالات سلامت روان ارتباط دارد [10].
مذهب به دلیل نقش مقابله‌ای در برابر فشارهای روانی می‌تواند از حس ناامیدی و دیدگاه منفی به زندگی در اواخر عمر در سالمندان پیشگیری کند [11]. در مطالعه خباز و همکاران (1390) با هدف بررسی مقایسه‌ای نقش ابعاد شخصیت و ابعاد جهت‌گیری مذهبی در پیش‌بینی سبک‌های مقابله با استرس در مادران با و بدون کودک دارای ناتوانی ذهنی به صورت توصیفی از نوع تحلیل همبستگی، 124 مادر دارای کودک ناتوان ذهنی و 124 مادر دارای کودک سالم به صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای از بین مراکز آموزشی منطقه 5 و 6 تهران انتخاب شدند. نتایج نشان داد وجود کودک با ناتوانی ذهنی موجب شده است مادران آن‌ها از مذهب به عنوان شیوه‌ای برای مقابله با مشکلات زندگی و همچنین یافتن معنا در زندگی خویش استفاده کنند [12]. در مطالعه سعادتی و لشنی (2012) با هدف بررسی رابطه هوش معنوی با راهبردهای مقابله‌ با استرس در دانشجویان، 150 نفر از دانشجویان دانشگاه‌ علوم بهزیستی و توانبخشی انتخاب شدند. نتایج نشان داد هوش معنوی به عنوان جنبه‌ای کاربردی از معنویت پیش‌بینی‌کننده راهبردهای مقابله با استرس است [13].
اهمیت و ضرورت طرح موضوع معنویت و مذهب، به‌ویژه هوش معنوی، از جهات مختلف در عصر جدید احساس می‌شود. یکی از این ضرورت‌ها در عرصه انسان‌شناسی، توجه به بُعد معنوی انسان از دیدگاه دانشمندان، به‌ویژه کارشناسان سازمان جهانی بهداشت است که اخیراً انسان را موجودی زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی تعریف می‌کند. ضرورت دیگر طرح این موضوع ظهور دوباره کشش معنوی و نیز جست‌وجوی درک روشن‌تری از ایمان و همچنین گستره معنویت و مذهب در همه زوایای زندگی انسان و نیز لزوم ارزیابی مجدد نقش مذهب در بهداشت روانی است [14]. به نظر می‌رسد در رشته‌های توانبخشی، ارزیابی مثبت در مواجهه با رویدادهای پرتنش در محیط کار با استفاده از مفاهیمی همچون کمک به دیگران، مؤثر بودن برای جامعه و معنویت باعث می‌شود افراد هنگام مقابله با استرس، به آن معنا دهند و به تبع آن از تجارب بالینی خود رضایت بیشتری داشته باشند [15]. 
از آنجا که کارشناسان توانبخشی با سلامت افراد جامعه سروکار دارند و کارکرد آن‌ها علاوه بر سلامتی خود، تأثیر مستقیمی بر سلامت سایر افراد جامعه نیز دارد، همچنین تأثیرات منفی استرس بر رضایت شغلی و کیفیت مراقبت‌های آن‌ها نیز مؤثر است، پیشگیری از آثار روانی و رفتاری ناشی از استرس و تأثیر به‌کارگیری تمهیدات و اقدامات برای کاهش استرس درک‌شده ضروری به نظر می‌رسد. خدمات توانبخشی نامطلوب می‌تواند موجبات شکست یا توقف دریافت خدمات توانبخشی از سوی مراجعان را به دنبال داشته باشد و از سوی دیگر موجب تحمیل هزینه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی به نظام ارائه خدمات توانبخشی شود.
با جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی (ایرانی و خارجی) ازجمله Pubmed ، Google Scholar ،SID ،Magiran و ... با کلیدواژه‌های مربوطه مانند هوش معنوی، استرس درک‌شده، سلامت روان، کارشناسان توانبخشی، اختلالات روان، معنویت، سلامت معنوی، جهت‌گیری معنوی و ...، مطالعه‌ای که وضعیت هوش معنوی و استرس درک‌شده را در کارشناسان توانبخشی بررسی کرده باشد یافت نشد. از این‌رو محقق بر آن شد که رابطه هوش معنوی و استرس درک‌شده را تعیین کند تا با بررسی این رابطه، بتوان توصیه استفاده از هوش معنوی را برای کاهش استرس درک‌شده این افراد ارائه کرد.

روش بررسی
این مطالعه توصیفی تحلیلی مقطعی و به صورت همبستگی روی 163 کارشناس توانبخشی (با رشته‌های فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، شنوایی‌شناسی، بینایی‌سنجی، ارتوپد فنی، مددکاری و روان‌شناسی) مراکز توانبخشی تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر تهران و شمیرانات سال 1396 انجام شد. پس از گرفتن اجازه از مسئولان، به مسئول پژوهش سازمان بهزیستی استان تهران مراجعه و با هماهنگی ایشان از بین شهرستان‌های موجود دو شهرستان تهران و شمیرانات به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شد. سپس با توجه به حجم نمونه مورد انتظار از بین مراکز موجود در این دو شهرستان، 9 مرکز از شهرستان تهران (5 مرکز خصوصی و 4 مرکز دولتی) و 11 مرکز از شهرستان شمیرانات (8 مرکز خصوصی و 3 مرکز دولتی) به صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و از مراکز مذکور معرفی‌نامه دریافت شد. 
پس از مراجعه به مراکز مذکور تمام کارشناسان توانبخشی موجود در مراکز که معیارهای ورود به پژوهش را داشتند و حاضر به همکاری با پژوهشگر بودند وارد مطالعه شدند. معیارهالی ورود به پژوهش عبارت بودند از: داشتن حداقل مدرک کارشناسی در یکی از رشته‌های علوم توانبخشی (فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، شنوایی‌شناسی، بینایی‌سنجی، ارتوپد فنی، مددکاری و روان‌شناسی)، داشتن حداقل 2 سال سابقه کار در سازمان بهزیستی شهر تهران و شمیرانات و همچنین حضور در محل کار به صورت نیمه‌وقت یا تمام وقت بود. در صورت نداشتن هر یک از این شرایط نمونه‌ها از مطالعه حذف شدند. 
با جلب همکاری مشارکت‌کنندگان، پرسش‌نامه‌ها بین آن‌ها توزیع و پس از تکمیل، گرداوری و به فرایند تجزیه‌وتحلیل وارد شد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه دموگرافیک شامل متغیر‌های سن، جنسیت، وضعیت تأهل، تحصیلات، سابقه کاری و وضعیت استخدامی، و پرسش‌نامه‌های رواشده (مبتنی بر نظر صاحب‌نظران متشکل از اعضای هیئت علمی رشته‌های مختلف توانبخشی و اساتید حوزه روان‌شناسی) و پایاشده هوش معنوی کینگ (2008) استفاده شد. پرسش‌نامه هوش معنوی کینگ (2008) ۲۴ گویه و چهار زیرمقیاس دارد که عبارتند از: تفکر وجودی انتقادی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی و بسط حالت هشیاری. هر چه فرد نمره بیشتری در این پرسش‌نامه بگیرد هوش معنوی بیشتری دارد. 
در پژوهش رقیب و همکاران (2000) پایایی این مقیاس با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/88 برآورد شد. برای محاسبه روایی سازه مقیاس از تحلیل عامل اکتشافی و تحلیل عامل تأییدی مرتبه اول استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد این مقیاس ابزاری پایا برای سنجش هوش معنوی است و با توجه به روایی و پایایی مناسب، می‌توان از آن استفاده کرد [16]. پرسش‌نامه استرس درک‌شده کوهن (1983) نیز ابزاری برای تعیین میزان شناخت افراد از استرس خود در مقابل رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل کنترل زندگی بسیار مناسب است. 
این پرسش‌نامه 14 سؤال دارد و پاسخ‌ها به صورت مقیاس پنج‌گزینه‌ای لیکرت تنظیم شده است. برای هر گزینه امتیاز 0 تا 4 تعلق می‌گیرد (0=هرگز، 1=به‌ندرت، 2=گاهی اوقات، 3=بیشتر اوقات و 4=تمام اوقات). در 8 سؤال مربوط به ابزار، امتیازات به صورت معکوس محاسبه می‌شود. ابراهیمی و غفاری (2006) این آزمون را در ایران هنجاریابی کردند و ضریب آلفا کرونباخ آن را 0/84 به دست آوردند [17]. در مطالعه حسینی و همکاران (2016) نیز اعتبار صوری و محتوایی ابزار تأیید شد و ضریب آلفای کرونباخ 0/85محاسبه شد و که همبستگی درونی سؤالات را دارای پایایی مناسب نشان داد [18]. 
در زمینه اجرای پژوهش و اهداف آن، به کارشناسان توانبخشی توضیحاتی داده شد و به سؤالات آن‌ها پاسخ و در زمینه محرمانه بودن اطلاعات به شرکت‌کنندگان اطمینان داده و رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش گرفته شد. با توجه به اینکه ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش از تحقیقات پژوهشگران دیگر در پژوهش‌های مشابه گرفته شده است، روایی و پایایی آن‌ها تأیید شده است. با صلاح‌دید تیم تحقیق
 


 

 
نیاز به سنجش مجدد روایی و پایایی ابزارها احساس نشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمارهای توصیفی مثل میانگین و انحراف معیار و همچنین با توجه به نرمال بودن توزیع داده‌ها، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی مستقل برای مقایسه دوگروه استفاده شد.

یافته‌ها
از نظر جنسیت، 92 نفر از شرکت‌کنندگان زن (56/5 درصد) و 71 نفر مرد (43/5 درصد) بودند. پراکندگی سنی شرکت‌کنندگان با حداقل سن 23 سال و حداکثر سن 54 سال و میانگین سنی آنان حدود 40 سال بود. میانگین سابقه کار شرکت‌کنندگان در پژوهش حدود 15 سال بود که شرکت‌کنندگان حداقل 3 سال و حداکثر 30 سال سابقه کاری داشتند. از نظر وضعیت تأهل مشارکت‌کنندگان در دو گروه مجرد و متأهل قرار گرفتند و سنجیده شدند. نتایج به‌دست‌آمده شامل گروه مجرد 28/8 درصد (47 نفر)، متأهل 71/2درصد (116 نفر) بود. حدود 90 درصد (147 نفر) از شرکت‌کنندگان در این بررسی تحصیلات کارشناسی داشتند. حدود 54 درصد (88 نفر) استخدام رسمی بودند. بیشتر افراد (28 درصد، 46 نفر) در رشته تحصیلی فیزیوتراپی تحصیل کرده بودند. حدود 60 درصد (97 نفر) از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش در مراکز خصوصی مشغول به کار بودند.
با توجه به جدول شماره 1 ابعاد تفکر وجودی انتقادی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی بالاتر از میانگین و بعد بسط حالت هوشیاری پایین‌تر از میانگین است. نتایج نشان داد بین متغیر‌های سن، جنس، سابقه کاری، وضعیت تاهل، تحصیلات و نوع استخدام با هوش معنوی رابطه ای وجود ندارد.
نتایج جدول شماره 2 نشان داد کارشناسان توانبخشی مراکز وابسته به بهزیستی شهر تهران و شمیرانات در سال 1396 در دو گروه با استرس متوسط و زیاد دسته‌بندی شدند و برای مقایسه هوش معنوی در بین دو گروه فوق، ابتدا از آزمون لون استفاده شد که واریانس‌ها همگن بودند (0/29=R). سپس از آزمون تی مستقل استفاده شد. بین دو گروه اختلاف معنی‌دار آماری وجود داشت (P=0/42). نتایج جدول شماره 3 نشان داد بین حیطه‌های هوش معنوی با استرس رابطه معناداری وجود دارد. همچنین میانگین هوش معنوی افراد دارای استرس زیاد کمتر از افراد دارای استرس متوسط است.

بحث
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه هوش معنوی با استرس درک‌شده کارشناسان توانبخشی مراکز وابسته به سازمان بهزیستی شهر تهران و شمیرانات در سال 1396 انجام شد. نتایج نشان داد بین متغیر‌های سن، جنس، سابقه کار، وضعیت تأهل، تحصیلات و نوع استخدام با هوش معنوی رابطه‌ای وجود ندارد. همسو با این یافته پژوهش حاضر، حسین‌چاری و زاکری (2010) در پژوهش خود در تفاوت‌های جنسیتی و هوش معنوی همبستگی معنی‌داری پیدا نکردند [19]. در مطالعه اکبری‌زاده و همکاران (2012) سن، جنس، وضعیت تأهل و مدرک تحصیلی همبستگی معنی‌داری با هوش معنوی نداشتند [20]. مطالعه قراملکی و همکاران (2010) نشان 
 

 
داد هوش معنوی دانشجویان متأهل بالاتر از مجردان و رابطه معنی‌دار بود [21]. این یافته با پژوهش حاضر همسو نبود.
نتایج گروه‌بندی اعمال‌شده توسط تیم تحقیق نشان داد کارشناسان توانبخشی بهزیستی شهر تهران و شمیرانات در سال 1396 در دو گروه، با استرس متوسط و زیاد دسته‌بندی شدند و بین متغیر‌های سن، جنس، سابقه کاری، وضعیت تأهل، تحصیلات و نوع استخدام با استرس درک‌شده رابطه‌ای وجود ندارد. نتایج مطالعه کرفورد و هنری (2005) در انگلستان نشان داد رابطه بین ویژگی‌های دمگرافیک و استرس قابل اغماض است که یافته‌های مطالعه حاضر را تأیید و تقویت می‌کند [22]. علاوه بر این مطالعات سوری و همکاران (2005) و نیز عقیلی‌نژاد و همکاران (2008) بیانگر آن است که بین سن، وضعیت تأهل و نیز سطح تحصیلات با استرس رابطه معنی‌داری وجود ندارد [24 ،23].
هاینز (1992) در مطالعه خود نشان داد بین سن و استرس، رابطه معکوسی وجود دارد؛ افراد جوان‌تر به علت نداشتن تجربه کافی و داشتن انتظارات بیشتر، در معرض استرس‌های بیشتری قرار دارند. همچنین واحدهای پژوهش مطالعه هاینز (1992)مجرد بودند، درحالی که در تحقیق حاضر اکثراً متأهل بودند. نتایج نشان داد زندگی متأهلی، در صورت وجود رابطه مثبت با خانواده به علت افزایش دریافت حمایت‌های عاطفی در پیشگیری از استرس مؤثر است [25]. 

نتیجه‌گیری
نتایج نشان داد بین حیطه‌های هوش معنوی با استرس همبستگی معناداری وجود دارد. در زمینه متغیرهای مذکور، تحقیقات فراوانی صورت گرفته است. لواسانی و همکاران [7]که در مطالعه‌ای مقطعی 397 پرستار بیمارستان‌های تهران را انتخاب و چهار پرسش‌نامه معتبر معنویت و مراقبت معنوی، استرس شغلی، تعهد سازمانی و رضایت شـغلی را تکمیل کردند. سپس رابطه معنویت، استرس شغلی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی را بررسی کردند. نتایج نشان داد استرس شغلی رابطه منفی‌ای با معنویت دارد؛ به عبارتی دیگر، هرچه معنویت بیشتر باشد استرس شغلی کمتری نیز وجود خواهد داشت [26].
نتایج مطالعه توصیفی باعزت و شریف‌زاده (2012) نیز که بر روی 64 نفر از کارکنان دانشگاه، با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با استرس کارکنان دانشگاه انجام شد، نشان داد مؤلفه‌های هوش معنوی 31 درصد از تغییرات استرس را تعیین می‌کند که نسبت به هوش هیجانی (17 درصد) نقش چشمگیرتری در پیش‌بینی و تبیین استرس دارد [27]. بک (2006) در مطالعه‌ای مقطعی، لورین و همکاران (2008) در پژوهش مداخله‌ای و گال و همکاران (2005) در مطالعه‌ای مروری به این نتیجه رسیدند که ارتباط مؤثر با خدا و هوش معنوی باعث کاهش استرس، اضطراب و افسردگی و درنتیجه افزایش سلامت روان می‌شود [30-28].
هنگامی که فرد برای مقابله با فشارهای زندگی به کمک مشاور نیاز دارد، حوزه هوش معنوی وی، می‌تواند به او کمک کند تا در موقعیت‌های استرس‌زا، معنا و مفهومی بیابد و این مقابله را می‌توان به عنوان تلاشی برای یافتن معنا در موقعیت‌های استرس‌زا توصیف کرد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، افراد با استرس درک‌شده بالا، هوش معنوی پایینی دارند. بدین منظور برای افزایش هوش معنوی و کاهش استرس درک‌شده افراد پیشنهاد می‌شود با توجه به اینکه هوش معنوی قابل یادگیری است، در سازمان‌ها برای تمامی کارکنان دوره‌های آموشی برگزار شود. با توجه به اینکه در جمع‌آوری داده‌ها تنها از پرسش‌نامه استفاده شده است، پیشنهاد می‌شود مطالعات کیفی انجام شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله کد اخلاق با شماره IR.USWR.REC.1396،48 دارد که در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ثبت شده است.

حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانم بنفشه ابراهیمی برمی در گروه مدیریت توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گرفته شده است. 

تعارض منافع
این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافع مالی مستقیم و غیرمستقیم و تعارض حرفه‌ای با کسی یا جایی ندارد.

تشکر و قدردانی
از معاونت توانبخشی بهزیستی استان تهران، شهر تهران و شمیرانات و تمام افرادی که در به ثمر رسیدن این پژوهش نهایت همکاری را داشتند، تشکر و سپاس به عمل می‌آید.
 

References
  1. Mahmoodi A, TabatabaeiNasab SE. [Investigation of the relationship between mental health and organizational employees’ work fatigue and deputyships of Yasouj Medical Science University (Persian)]. Armaghan-e Danesh. 2015; 20(5):444-52.
  2. Faraji A, Valiee S, Mazidi G, Ramazanh A, Rezaee Farahani M. [Relationship between job characteristic and job stress in nurses of Kurdistan University of Medical Sciences educational hospitals (Persian)]. Iranian Journal of Nursing Research. 2012; 7(25):54-63.
  3. Mardani Hamooleh M, Ebrahimi E, Mostaghasi M, Taghavi Larijani T. [Relationship between organizational justice and job stress among hospital personnel (Persian)]. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2013; 6(3):64-71.
  4. Barzideh M, Choobineh A, Tabatabaee SH. Job stress dimensions and their relationship to general health status in nurses. Work. 2014; 47(4):423-9. [DOI: 10.3233/WOR-121585] [PMID]
  5. Wilkins K. Work stress among health care providers. Health Reports. 2007;18(4):82-3. [PMID]
  6. Abbasi M, Janbozorgi M. [Relationship of dimensions of religious orientation with emotional stability (Persian)]. Ravanshenasi Va Din. 2010; 3(3):5-18.
  7. Gardner HE. Intelligence reframed: Multiple Iraellibencies for the 21th. New York: Basic Books; 1999.
  8. Khavari K, Abbasi R, Afshari A, Talebi M. [The relationship between spiritual intelligence and emotional responses of nurses in Tehran University’s hospitals (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2014; 14(53):165-77.
  9. Rezapour Y, Rezai H, Hosseini S, Mohseni Takalu M. The role of faith in work, religious beliefs, and spirituality in the prediction of job satisfaction among rehabilitation experts. Iranian Rehabilitation Journal. 2017; 14(4):217-22. [DOI:10.18869/nrip.irj.14.4.217]
  10. Bahrami F, Farani A, Younesi J. Role of internal and external religious beliefs in mental health and rate of depression in elderly people. Iranian Rehabilitation Journal. 2007; 5(1):24-9.
  11. Jafari A, Hesampour F. [Predicting life satisfaction based on spiritual intelligence and psychological capital in older people (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2017; 12(1):90-130. [DOI:10.21859/sija-120190]
  12. Khabaz M, Rezapour-Mirsaleh Y, Abdi K, Safi MH. [A comparative study between the role of religious orientations and personality dimensions in the prediction of coping strategies in mothers of children with and without intellectual disability (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2011; 12(2):41-7.
  13. Sa’adati H, Lashani L. [Spiritual intelligence relationship with coping strategies (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12(Supplementary: Student Articles):75-81.
  14. Ebadi BN, Rahgoi A, Hosseini MA, Fallahi Khoshknab M, Biglarian A. [The correlation between spiritual well-being and hope among nursing students of Medical Sciences Universities and Islamic Azad Universities of Yazd (Persian)]. Journal of Health Promotion Management. 2017; 6(2):8-13.
  15. Rezapour-Mirsaleh Y, Abdi K, Rahgozar M, Reyhani-Kivi S. [Relationship of coping style and self-efficacy with satisfaction of rehabilitation practitioner students with their clinical experiences (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2011; 11(4):47-54.
  16. Raghib M, Siyadat A, Hakiminia B, Ahmedi J. [Validation of the King Spiritual Intelligence Scale (SISRI-24) in Isfahan University students (Persian)]. Journal of Psychology Achievements. 2012; 17(1):141-64.
  17. Ghaffari M, Rezaei A. [Religious commitment and self-efficacy in predicting the amount and type of perceived stress in university students (Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2000; 9(4):269-78.
  18. Hosseini M, Khoshknab MF, Shahbolaghi FM, Zaheri SM, Soltani P, Khanjani M. The effect of mindfulness program on the perceived stress of family caregivers of elderlies with alzheimer’s disease. Journal of Nursing Education. 2016; 4(3):1-7. [DOI:10.21859/ijpn-04031]
  19. Hossein Chari M, Zakeri H. [The effect of studying university majors, religious and art sciences on spiritual intelligence: a trial for validation and measuring reliability of spiritual intelligence scale (Persian)]. Educational Measurement. 2010; 1(1):71-94.
  20. Akbarizadeh F, Bagheri F, Hatami H, Hajivandi A. [Relationship between nurses’ spiritual intelligence with hardiness and general health (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences (Behbood). 2012; 15(6):466-72.
  21. Noorzad Gharamelki F, Mirnasab M, Ghobari Banab B, Hashemi T. [Relationship between spiritual intelligence and religious coping techniques in Tabriz university students (Persian)]. Paper presented at: The 1st National Conference on Cognitive Science in Education and Training. 23-24 November 2011; Mashhad, Iran.
  22. Crawford J, Henry J. The Depression Anxiety Stress Scales (DASS): normative data and latent structure in a large non-clinical sample. British Journal of Clinical Psychology. 2005; 44(2):227-39. [DOI:10.1348/014466505X29657] [PMID]
  23. Soori H, Rahimi M, Mohseni H. [Association between job stress and work-related injuries: A case-control (Persian)]. Iranian Journal of Epidemiology. 2005; 1(3&4):53-8.
  24. Aghilinejad M, Mohammadi S, Afkari M, Abbaszade Dizaji R. Surveying the association between occupational stress and mental health, personality and life stressful events in Tehran police officers. Research in Medicine. 2007; 31(4):355-60.
  25. Hains A. A stress inoculation training program for adolescents in a high school setting: a multiple baseline approach. Journal of Adolescence. 1992; 15(2):163-75. [DOI:10.1016/0140-1971[92]90045-7]
  26. Lavasani M, Keyvanzade M, Arjmand N. Spirituality, job stress, organizational commitment, and job satisfaction among nurses in Tehran. Journal of Contemporary Psychology. 2008; 3(2):61-73.
  27. Baezzat F, Sharifzadeh H. Relationship between spiritual intelligence and emotional intelligence with job stress in university employees. Quarterly Journal of Career and Organizational Counseling. 2012; 4(13):55-68.
  28. Gall T, Charbonneau C, Clarke N, Grant K, Joesph A, Shouldice L. Understanding the nature and role of spirituality in relation to coping and health. Canadian Psychology. 2005; 46(2):88-104. [DOI:10.1037/h0087008]
  29. Beck R. Comm:::::union::::: and complaint: Attachment, object-relations, and triangular love perspective on relationship with God. Journal of Psychology & Theology. 2006; 34(1):43-53. [DOI:10.1177/009164710603400105]
  30. Laurin K, Kay A, Mosovitch D. On the belief in God: Towards an understanding of the emotional substrates of compensatory control. Journal of Experimental Social Psychology. 2008; 44(6):1559-62. [DOI:10.1016/j.jesp.2008.07.007]
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: مدیریت توانبخشی
دریافت: 1396/3/25 | پذیرش: 1397/4/9 | انتشار: 1397/7/23
* نشانی نویسنده مسئول: تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گروه مدیریت توانبخشی.
فهرست منابع
1. Mahmoodi A, TabatabaeiNasab SE. [Investigation of the relationship between mental health and organizational employees' work fatigue and deputyships of Yasouj Medical Science University (Persian)]. Armaghan-e Danesh. 2015; 20(5):444-52.
2. Faraji A, Valiee S, Mazidi G, Ramazanh A, Rezaee Farahani M. [Relationship between job characteristic and job stress in nurses of Kurdistan University of Medical Sciences educational hospitals (Persian)]. Iranian Journal of Nursing Research. 2012; 7(25):54-63.
3. Mardani Hamooleh M, Ebrahimi E, Mostaghasi M, Taghavi Larijani T. [Relationship between organizational justice and job stress among hospital personnel (Persian)]. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2013; 6(3):64-71.
4. Barzideh M, Choobineh A, Tabatabaee SH. Job stress dimensions and their relationship to general health status in nurses. Work. 2014; 47(4):423-9. [DOI: 10.3233/WOR-121585] [PMID] [PMID]
5. Wilkins K. Work stress among health care providers. Health Reports. 2007;18(4):82-3. [PMID]
6. Abbasi M, Janbozorgi M. [Relationship of dimensions of religious orientation with emotional stability (Persian)]. Ravanshenasi Va Din. 2010; 3(3):5-18.
7. Gardner HE. Intelligence reframed: Multiple Iraellibencies for the 21th. New York: Basic Books; 1999.
8. Khavari K, Abbasi R, Afshari A, Talebi M. [The relationship between spiritual intelligence and emotional responses of nurses in Tehran University's hospitals (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2014; 14(53):165-77.
9. Rezapour Y, Rezai H, Hosseini S, Mohseni Takalu M. The role of faith in work, religious beliefs, and spirituality in the prediction of job satisfaction among rehabilitation experts. Iranian Rehabilitation Journal. 2017; 14(4):217-22. [DOI:10.18869/nrip.irj.14.4.217] [DOI:10.18869/nrip.irj.14.4.217]
10. Bahrami F, Farani A, Younesi J. Role of internal and external religious beliefs in mental health and rate of depression in elderly people. Iranian Rehabilitation Journal. 2007; 5(1):24-9.
11. Jafari A, Hesampour F. [Predicting life satisfaction based on spiritual intelligence and psychological capital in older people (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2017; 12(1):90-130. [DOI:10.21859/sija-120190] [DOI:10.21859/sija-120190]
12. Khabaz M, Rezapour-Mirsaleh Y, Abdi K, Safi MH. [A comparative study between the role of religious orientations and personality dimensions in the prediction of coping strategies in mothers of children with and without intellectual disability (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2011; 12(2):41-7.
13. Sa'adati H, Lashani L. [Spiritual intelligence relationship with coping strategies (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2012; 12(Supplementary: Student Articles):75-81.
14. Ebadi BN, Rahgoi A, Hosseini MA, Fallahi Khoshknab M, Biglarian A. [The correlation between spiritual well-being and hope among nursing students of Medical Sciences Universities and Islamic Azad Universities of Yazd (Persian)]. Journal of Health Promotion Management. 2017; 6(2):8-13.
15. Rezapour-Mirsaleh Y, Abdi K, Rahgozar M, Reyhani-Kivi S. [Relationship of coping style and self-efficacy with satisfaction of rehabilitation practitioner students with their clinical experiences (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2011; 11(4):47-54.
16. Raghib M, Siyadat A, Hakiminia B, Ahmedi J. [Validation of the King Spiritual Intelligence Scale (SISRI-24) in Isfahan University students (Persian)]. Journal of Psychology Achievements. 2012; 17(1):141-64.
17. Ghaffari M, Rezaei A. [Religious commitment and self-efficacy in predicting the amount and type of perceived stress in university students (Persian)]. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2000; 9(4):269-78.
18. Hosseini M, Khoshknab MF, Shahbolaghi FM, Zaheri SM, Soltani P, Khanjani M. The effect of mindfulness program on the perceived stress of family caregivers of elderlies with alzheimer's disease. Journal of Nursing Education. 2016; 4(3):1-7. [DOI:10.21859/ijpn-04031] [DOI:10.21859/ijpn-04031]
19. Hossein Chari M, Zakeri H. [The effect of studying university majors, religious and art sciences on spiritual intelligence: a trial for validation and measuring reliability of spiritual intelligence scale (Persian)]. Educational Measurement. 2010; 1(1):71-94.
20. Akbarizadeh F, Bagheri F, Hatami H, Hajivandi A. [Relationship between nurses' spiritual intelligence with hardiness and general health (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences (Behbood). 2012; 15(6):466-72.
21. Noorzad Gharamelki F, Mirnasab M, Ghobari Banab B, Hashemi T. [Relationship between spiritual intelligence and religious coping techniques in Tabriz university students (Persian)]. Paper presented at: The 1st National Conference on Cognitive Science in Education and Training. 23-24 November 2011; Mashhad, Iran.
22. Crawford J, Henry J. The Depression Anxiety Stress Scales (DASS): normative data and latent structure in a large non-clinical sample. British Journal of Clinical Psychology. 2005; 44(2):227-39. [DOI:10.1348/014466505X29657] [PMID] [DOI:10.1348/014466505X29657]
23. Soori H, Rahimi M, Mohseni H. [Association between job stress and work-related injuries: A case-control (Persian)]. Iranian Journal of Epidemiology. 2005; 1(3&4):53-8.
24. Aghilinejad M, Mohammadi S, Afkari M, Abbaszade Dizaji R. Surveying the association between occupational stress and mental health, personality and life stressful events in Tehran police officers. Research in Medicine. 2007; 31(4):355-60.
25. Hains A. A stress inoculation training program for adolescents in a high school setting: a multiple baseline approach. Journal of Adolescence. 1992; 15(2):163-75. [DOI:10.1016/0140-1971[92]90045-7]
26. Lavasani M, Keyvanzade M, Arjmand N. Spirituality, job stress, organizational commitment, and job satisfaction among nurses in Tehran. Journal of Contemporary Psychology. 2008; 3(2):61-73.
27. Baezzat F, Sharifzadeh H. Relationship between spiritual intelligence and emotional intelligence with job stress in university employees. Quarterly Journal of Career and Organizational Counseling. 2012; 4(13):55-68.
28. Gall T, Charbonneau C, Clarke N, Grant K, Joesph A, Shouldice L. Understanding the nature and role of spirituality in relation to coping and health. Canadian Psychology. 2005; 46(2):88-104. [DOI:10.1037/h0087008] [DOI:10.1037/h0087008]
29. Beck R. Comm:::union::: and complaint: Attachment, object-relations, and triangular love perspective on relationship with God. Journal of Psychology & Theology. 2006; 34(1):43-53. [DOI:10.1177/009164710603400105] [DOI:10.1177/009164710603400105]
30. Laurin K, Kay A, Mosovitch D. On the belief in God: Towards an understanding of the emotional substrates of compensatory control. Journal of Experimental Social Psychology. 2008; 44(6):1559-62. [DOI:10.1016/j.jesp.2008.07.007] [DOI:10.1016/j.jesp.2008.07.007]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه آرشیو توانبخشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Archives of Rehabilitation

Designed & Developed by : Yektaweb