هدف مداخله زودهنگام اقدامی ضروری برای پیشگیری از تأثیر ناشنوایی بر رشد زبان و مهارت‌های ارتباطی است. تشخیص زودهنگام ناشنوایی و برنامه‌های منسجم توانبخشی نقش بسزایی در رشد زبان بیانی و زبان دریافتی و مهارت‌های ارتباطی کودکان ناشنوا ایفا می‌کند. از طرفی کاهش سن تشخیص و مداخله ضرورت حضور بیشتر والدین در برنامه‌های توانبخشی را به‌دنبال دارد. افزون‌براین ارتباط کودکان ناشنوا با والدین در سال‌های اولیه در رشد زبان و مهارت‌های ارتباطی مؤثر است. اهمیت مشارکت والدین در توانبخشی کودکان ناشنوا به‌عنوان والد-درمانگر، لزوم ارائه برنامه جامع توانبخشی خانواده‌محور را هم‌زمان با تشخیص ناشنوایی و شروع اقدامات ادیولوژیکی و اتولوژیکی نشان می‌دهد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامه جامع توانبخشی والدمحور نوایش بر رشد مهارت‌های ارتباطی اولیه و زبانی کودکان ناشنوای 0 تا 2 سال انجام شده است.
روش بررسی پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی بود و در آن از طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه استفاده شد. با روش نمونه‌گیری هدفمند، 62 نفر از کودکان ناشنوای 0 تا 2 سال (30 دختر و 32 پسر) از مرکز کاشت حلزون شنوایی بیمارستان رسول‌اکرم(ص) به‌صورت هدفمند انتخاب و به‌طورتصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. روی این کودکان عمل کاشت حلزون شنوایی انجام گرفته بود یا برای استفاده از کاشت حلزون شنوایی نامزد شده و در مرکز کاشت حلزون شنوایی بیمارستان رسول‌اکرم(ص) تشکیل پرونده داده بودند. آزمودنی‌های گروه آزمایش برنامه جامع توانبخشی والدمحور نوایش را در قالب 18 جلسه گروهی و فردی (6 جلسه گروهی و 12 جلسه فردی) دریافت کردند. همچنین در طول اجرای تحقیق، برای پیگیری روند اجرای برنامه و نیز پاسخ‌گویی به سؤالات والدین مشاوره‌های تلفنی انجام گرفت. برای بررسی مهارت‌های ارتباطی اولیه و زبانی از ابزارهایی مانند ویرایش سوم پرسش‌نامه سنین و مراحل (ASQ-3) و نیم‌رخ مقیاس رشدی رفتار نمادین و ارتباط ((CSBSDP استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با نسخه 19 نرم‌افزار SPSS و در سطح معنی‌داری 001/0>P انجام گرفت. همچنین برای تحلیل یافته‌ها از تحلیل کواریانس تک و چندمتغیری استفاده شد.
یافته‌ها یافته‌ها نشان داد میانگین نمرات در حیطه مهارت ارتباطی در گروه آزمایش در مقایسه‌با گروه کنترل در پس‌آزمون در مقایسه‌با پیش‌آزمون افزایش بیشتری یافته است (33/43). همچنین تحلیل یافته‌ها با استفاده از تحلیل کواریانس تک‌متغیری و چندمتغیری حاکی از آن بود که برنامه جامع توانبخشی نوایش در افزایش نمرات در حیطه مهارت‌های ارتباطی (23/26)، زبان بیانی و گفتار (83/16) و رفتار نمادین (77/12) مؤثر بوده است (001/0>P).
نتیجه‌گیری نتایج این پژوهش حاکی از تأثیر برنامه جامع توانبخشی والدمحور نوایش بر رشد مهارت‌های ارتباطی اولیه و زبان در کودکان ناشنواست. ازاین‌رو کاربرد این برنامه در مراکز توانبخشی کودکان ناشنوا و با هدف آموزش والدین به‌عنوان درمانگر اصلی کودک ناشنوا توصیه می‌شود.