هدف: تعیین میزان اثربخشی خدمت «آموزش در خانواده» از مجموعه خدمات اصلی ارائه‌شده در برنامه توان‌بخشی مبتنی‌بر جامعه به افراد مبتلا به معلولیت جسمی-حرکتی و خانواده‌های آنها در شهرستان بابلسر بود.

روش بررسی: برای این منظور 48 فرد مبتلا به معلولیت جسمی و حرکتی و خانواده‌های آنها از روستاهای ‌تحت پوشش طرح (گروه مورد) با 48 فرد معلول و خانواده‌های‌ آنها از روستاهایی‌که در همین شهرستان تحت پوشش طرح نبودند و از نظر سن، جنس، اندام درگیر، شدت نقص و میزان تحصیلات مراقب همتا بودند (گروه شاهد) در زمینه‌های آگاهی نسبت به عوارض بی‌تحرکی عضو، مهارت در‌ تغییر وضعیت‌دادن فرد، پیشگیری از جمود مفاصل و زخم بستر و همچنین کمک به فرد معلول در کسب استقلال در انجام فعالیت‌های‌ روزمره و حرکت در محیط و نیز نگرش آنان در مورد معلولیت و توان‌بخشی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات موردنظر با مراجعه به درب منازل و پرسش از خانواده و فرد معلول و معاینه و مشاهده کسب و در فرم‌های مربوطه ثبت‌ و نمره داده شد و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: تفاوت معناداری در میزان آگاهی افراد دچار معلولیت و خانواده‌های آنان بین دو گروه مورد و شاهد، در زمینه نحوه کمک به فرد معلول به‌منظور کسب استقلال در انجام فعالیت‌های‌ روزمره، جابه‌جایی و حرکت در محیط و عوارض بی‌حرکتی اندام‌ها و همچنین میزان مهارت آنان در زمینه کمک به فرد معلول برای‌ کسب توان انجام مراقبت‌های ‌شخصی و حرکت‌کردن در محیط به‌طور مستقل و نگرش ایشان در مورد معلول و معلولیت و اثربخشی‌ شیوه‌های ‌توان‌بخشی وجود نداشت (0/05>P)، اما مهارت افراد دچار معلولیت و خانواده‌های آنان در روستاهای ‌تحت پوشش طرح در زمینه نحوه پیشگیری از ایجاد خشکی مفاصل و زخم بستر و نیز چگونگی‌ تغییر وضعیت معلول به‌طور معنی‌داری بیش از گروه شاهد بود (0/04=P).

نتیجه‌گیری: ارائه خدمت «آموزش در خانواده» طرح توان‌بخشی مبتنی‌بر جامعه در روستاهای شهرستان بابلسر تنها مهارت کاربرد تکنیک‌های توان‌بخشی غیرفعال در پیشگیری از عوارضی چون جمود مفاصل، زخم بستر و تغییر وضعیت دادن فرد معلول تأثیر مثبت داشته اما در مهارت خانواده و فرد معلول در استقلال‌یافتن معلول اثر معناداری نداشته است.