دوره 23، شماره 4 - ( زمستان 1401 )
دوره، شماره، فصل و سال، شماره مسلسل |
برگشت به فهرست نسخه ها
مریم بنیانی1 
، لیلا استاد هاشمی 2، ملیحه عرشی1 ، فردین علیپور1
، لیلا استاد هاشمی 2، ملیحه عرشی1 ، فردین علیپور1
1- گروه مددکاری اجتماعی، دانشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2- گروه مددکاری اجتماعی، دانشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، lostadhashemi2@gmail.com
2- گروه مددکاری اجتماعی، دانشکده سلامت اجتماعی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، lostadhashemi2@gmail.com
چکیده: (2410 مشاهده)
هدف: خانواده‌های دارای فرزند کم‌توان ذهنی در مقایسه با سایر خانواده‌ها در گذر از بحران‌ها و رسیدن به سازگاری اجتماعی، نیازمند حمایت بیشتری هستند، ازاین‌رو توجه ویژه به این خانواده‌ها در زمان بحران همه‌گیری کووید- 19 و شناسایی تجربیات و چالش‌های آن‌ها در راستای حمایت بیشتر از این گروه آسیب‌پذیر، ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش‌های خانواده‌های دارای فرزند کم‌توان ذهنی در مراکز نگهداری تحت نظارت سازمان بهزیستی شهر تهران در شرایط پاندمی کووید-19 انجام شد.
روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای قراردادی گرانهایم و لیندمن (2004) انجام شد. مشارکت‌کنندگان 18 نفر از افراد خانواده‌های دارای فرزند کم‌توان ذهنی ساکن مراکز نگهداری تحت نظارت سازمان بهزیستی شهر تهران بودند که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. نمونه‌گیری تا زمان رسیدن به اشباع داده‌ها، ادامه یافت. داده‌ها در بازه زمانی تیر تا مهر ماه 1400با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته به‌صورت حضوری و آنلاین (تلفنی) جمع‌آوری و تحلیل شدند. برای بررسی استحکام داده‌ها از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اطمینان، قابلیت انتقال و قابلیت تأیید پیشنهادی گوبا و لینکن استفاده شد.
یافته‌ها: از تحلیل داده‌ها 6 طبقه اصلی و 24 زیرطبقه به دست آمد. طبقات اصلی و زیرطبقات شامل این موارد بودند: 1. نگرانی دائم از ابتلای فرزند به کرونا (ناتوانی فرزند در محافظت از خود در برابر ویروس، رعایت نشدن پروتکل‌ها توسط کارکنان، بیماری‌های زمینه‌ای و نقص سیستم ایمنی، محدودیت راه‌های پیشگیری برای افراد زیر 18 سال، اطلاعات متناقض در‌مورد ابتلای کودکان و جوانان)؛ 2. قطع ارتباطات و تشدید فشارهای روانی (بی‌قراری و تحریک‌پذیر شدن توان‌خواه، نگرانی از آینده مبهم، پریشانی روانی والدین، ترس از دست دادن فرزند)؛ 3. درگیری با تنش‌ها و تعارضات خانوادگی (تشدید احساس گناه خانواده، غفلت از سایر فرزندان، مقصرپنداری زوجین، تنش در تعاملات خانوادگی، تشدید دلتنگی خانواده)؛ 4. اجتماع غیر‌حمایتگر (انگ اجتماعی مضاعف، طرد اجتماعی، عدم حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر، محدودیت‌های فاصله‌گذاری اجتماعی)؛ 5. بحران اقتصادی خانواده (هزینه‌های نگهداری فرزند در مرکز، بیکاری و کاهش درآمد سرپرست خانواده، فقر و تشدید شرایط اقتصادی نابسامان)؛ 6. دغدغه‌های مراقبتی و آموزشی (کاهش کیفیت مراقبت از توان‌خواه، تعلیق فعالیت‌های توانبخشی و آموزشی، محدودیت فعالیت‌های فراغتی‌ارتباطی توان‌خواه) بود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد خانواده‌های کودکان کم‌توان ذهنی در دوران همه‌گیری کووید-19 با چالش‌ها و نگرانی‌های متعددی مواجه هستند که بخشی از این نگرانی‌ها مربوط به تشدید فشارهای روانی و بخشی ناشی از عدم حمایت کافی نهادهای دولتی و غیر‌دولتی از این خانواده‌ها بود. یافته‌های مطالعه می‌تواند در ارائه خدمات و طراحی برنامه‌های حمایتی و سیاست‌گذاری برای کودکان کم‌توان ذهنی و خانواده‌های آنان استفاده شود. در این راستا، پرداخت کمک‌های خاص معیشتی، تقویت سیستم ارتباطی بین والدین و فرزندان ساکن در مراکز نگهداری، تهیه بسته مراقبتی و بهداشتی برای والدین، طراحی و اجرای مداخلات روان‌شناختی در راستای کاهش اضطراب و استرس والدین و فراهم کردن مشاوره رایگان پیشنهاد می‌‌شود.
روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای قراردادی گرانهایم و لیندمن (2004) انجام شد. مشارکت‌کنندگان 18 نفر از افراد خانواده‌های دارای فرزند کم‌توان ذهنی ساکن مراکز نگهداری تحت نظارت سازمان بهزیستی شهر تهران بودند که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. نمونه‌گیری تا زمان رسیدن به اشباع داده‌ها، ادامه یافت. داده‌ها در بازه زمانی تیر تا مهر ماه 1400با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته به‌صورت حضوری و آنلاین (تلفنی) جمع‌آوری و تحلیل شدند. برای بررسی استحکام داده‌ها از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اطمینان، قابلیت انتقال و قابلیت تأیید پیشنهادی گوبا و لینکن استفاده شد.
یافته‌ها: از تحلیل داده‌ها 6 طبقه اصلی و 24 زیرطبقه به دست آمد. طبقات اصلی و زیرطبقات شامل این موارد بودند: 1. نگرانی دائم از ابتلای فرزند به کرونا (ناتوانی فرزند در محافظت از خود در برابر ویروس، رعایت نشدن پروتکل‌ها توسط کارکنان، بیماری‌های زمینه‌ای و نقص سیستم ایمنی، محدودیت راه‌های پیشگیری برای افراد زیر 18 سال، اطلاعات متناقض در‌مورد ابتلای کودکان و جوانان)؛ 2. قطع ارتباطات و تشدید فشارهای روانی (بی‌قراری و تحریک‌پذیر شدن توان‌خواه، نگرانی از آینده مبهم، پریشانی روانی والدین، ترس از دست دادن فرزند)؛ 3. درگیری با تنش‌ها و تعارضات خانوادگی (تشدید احساس گناه خانواده، غفلت از سایر فرزندان، مقصرپنداری زوجین، تنش در تعاملات خانوادگی، تشدید دلتنگی خانواده)؛ 4. اجتماع غیر‌حمایتگر (انگ اجتماعی مضاعف، طرد اجتماعی، عدم حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر، محدودیت‌های فاصله‌گذاری اجتماعی)؛ 5. بحران اقتصادی خانواده (هزینه‌های نگهداری فرزند در مرکز، بیکاری و کاهش درآمد سرپرست خانواده، فقر و تشدید شرایط اقتصادی نابسامان)؛ 6. دغدغه‌های مراقبتی و آموزشی (کاهش کیفیت مراقبت از توان‌خواه، تعلیق فعالیت‌های توانبخشی و آموزشی، محدودیت فعالیت‌های فراغتی‌ارتباطی توان‌خواه) بود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد خانواده‌های کودکان کم‌توان ذهنی در دوران همه‌گیری کووید-19 با چالش‌ها و نگرانی‌های متعددی مواجه هستند که بخشی از این نگرانی‌ها مربوط به تشدید فشارهای روانی و بخشی ناشی از عدم حمایت کافی نهادهای دولتی و غیر‌دولتی از این خانواده‌ها بود. یافته‌های مطالعه می‌تواند در ارائه خدمات و طراحی برنامه‌های حمایتی و سیاست‌گذاری برای کودکان کم‌توان ذهنی و خانواده‌های آنان استفاده شود. در این راستا، پرداخت کمک‌های خاص معیشتی، تقویت سیستم ارتباطی بین والدین و فرزندان ساکن در مراکز نگهداری، تهیه بسته مراقبتی و بهداشتی برای والدین، طراحی و اجرای مداخلات روان‌شناختی در راستای کاهش اضطراب و استرس والدین و فراهم کردن مشاوره رایگان پیشنهاد می‌‌شود.
نوع مطالعه: پژوهشی |
موضوع مقاله:
مدیریت توانبخشی
دریافت: 1400/12/1 | پذیرش: 1401/4/8 | انتشار: 1401/10/11
دریافت: 1400/12/1 | پذیرش: 1401/4/8 | انتشار: 1401/10/11
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |