اهداف: اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار از عمده‌ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه‌ها و آسیب‌های انسانی نیروی کار و فرسودگی شغلی به شمار می‌رود. بر اساس برآورد سازمان بین‌المللی کار در حدود 160 میلیون بیماری مرتبط با کار هر سال در جهان اتفاق می‌افتد که بیشترین آمار ثبت‌شده مرتبط با اختلالات اسکلتی ـ عضلانی ناشی از کار است. در ایران نیز مطالعاتی جهت بررسی شیوع این اختلال انجام شده است که هریک آمار مختلفی را ارائه می‌دهند. لذا با توجه به اهمیت موضوع، نیاز به دست‌یابی به نتایجی دقیق با قدرت آماری بالاو در عین حال اعتبار بخشیدن به نتایج حاصل از این مطالعات، ضروری به نظر می‌رسد. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار در ایران جهت دست‌یابی به نتایج دقیق‌تر، به روش متاآنالیز انجام شده است.
روش بررسی: تحقیق حاضر یک مطالعه فرا‌تحلیل (متاآنالیز) درباره اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار در ایران است. مقالات مرتبط با استفاده از کلیدواژه‌های معتبر فارسی (اختلالات اسکلتی ـ عضلانی ناشی از کار) و انگلیسی (Work Realated musculoskeletal disorders) و کلمه ایران در پایگاه‌های جهاد دانشگاهی، اسکوپوس، گوگل اسکالر، ایران مدکس، مگ‌ایران، پابمد و WOS یافت شدند. این مقالات در یک بازه پانزده‌ساله بین سال‌های 2001 تا 2016 در شهرهای مختلف ایران نوشته شده بودند. معیار ورود به مطالعه، در نظر گرفتن میزان شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در دوره زمانی یک‌ساله، روش انجام مطالعه به شکل مقطعی یا توصیفی ـ تحلیلی، دسترسی به متن کامل مقاله، ارزیابی اختلالات اسکلتی ـ عضلانی با استفاده از پرسش‌نامه استاندارد اختلالات اسکلتی ـ عضلانی نوردیک و در نظر گرفتن شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در کل بدن (اندام‌های فوقانی و تحتانی) بود. بررسی ناهمگنی مقالات نیز با استفاده از شاخص I2 انجام شد و داده‌ها با نرم‌افزار STATA با روش متاآنالیز و با استفاده از مدل اثرات تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: در این مطالعه 45 مقاله منتشرشده در زمینه اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار از سال 2001 تا 2016 مورد بررسی قرار گرفت که حجم نمونه مورد‌بررسی 9813 نفر با میانگین 218 نمونه در هر مطالعه بود. روش انجام مطالعه در مقالات از نوع توصیفی ـ تحلیلی و به صورت مقطعی بود که در تمام مقالات شیوع اختلالات در اندام‌های مختلف بدن مورد بررسی قرار گرفته بود. طبق نتایج، بیشترین شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار گزارش‌شده در این مقالات، نشان‌دهنده بالاترین میزان ابتلا در اندام‌های تحتانی  و مربوط به کمردرد با 49 درصد (فاصله اطمینان 95 درصد: 55-43) و بالاترین شیوع آن در اندام‌های فوقانی نیز و با گردن به میزان 39/3 درصد بود. همچنین شیوع اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در سایر قسمت‌های بدن به ترتیب در زانو 39/32 درصد، شانه‌ها 36/9 درصد،پشت 36/8 درصد، مچ دست 34 درصد، پاها 26/9 درصد، ران و باسن 20/5 درصد و آرنج‌ها 16/2 درصد بود.
نتیجه‌گیری: شیوع نسبتاً بالایی در اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در اندام تحتانی (به‌ویژه در کمر) و اندام‌های فوقانی (به‌ویژه در گردن و شانه) در بین کارکنان ایران مشاهده شد که در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، بیانگر حادتر بودن این اختلالات در بین کارکنان ایرانی بود که خود نیازمند به واکاوی بیشتر برای بررسی علل شیوع این عارضه است. از این رو باید به مسئله سلامت کارکنان در محیط‌های کاری توجه بیشتری شود؛ لذا در نظر گرفتن برنامه‌های آموزشی مداخله‌ای ارگونومی و ایمنی ـ بهداشتی جهت کاهش خطرات مرتبط با اختلالات اسکلتی ـ عضلانی به مدیران و مسئولین سازمان‌ها در نقاط مختلف کشور پیشنهاد می‌شود. از طرفی با توجه به جـوان بـودن کارکنـان، شـاید در زمـان حاضـر شـکایت از اختلالات اسکلتی ـ عضلانی چندان بالا نباشد، اما در آینـده‌ای نزدیـک مشکلاتی را برای کارکنان ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین اقداماتی نظیر کاهش ساعات کاری، تغییر ایستگاه‌های کـاری، استفاده از میز و صندلی‌های استاندارد و منطبـق بـا اصـول ارگونومی و ابعاد بدنی افـراد، انجام حرکات ورزشی و ارائـه آموزش بـه کارکنان به منظور رعایت وضعیت بدنی مناسب هنگام کار می‌تواند به عنوان استراتژی‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به این اختلالات مفید واقع شود.

واژه‌های کلیدی: رگونومی، اندام‌های فوقانی، اندام‌های تحتانی، متاآنالیز

متن کامل [PDF 6687 kb]   (2270 دریافت) |   |   متن کامل (HTML)  (3275 مشاهده)