TY - JOUR T1 - Investigation of the Effictiveness of Group Play Therapy Training With Cognitive-Behavioral Approach on the Social Skills of Students With Intellectual Disability TT - بررسی تأثیر آموزش بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی JF - USWR JO - USWR VL - 19 IS - 3 UR - http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2366-fa.html Y1 - 2018 SP - 262 EP - 275 KW - Group play therapy KW - Social skills KW - Intellectual disability N2 - هدف کم‌توانی ذهنی یکی از اختلال‌های رشدی عصبی رایج است که می‌تواند به کیفیت زندگی نامطلوب و کاهش فعالیت‌ها و مهارت‌های اجتماعی منجر شود. بازی‌درمانی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی را بهبود بخشد. بازی‌ یکی از روش‌های مهم آموزش مهارت‌های اجتماعی به دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی است. بازی‌درمانی گروهی به بهبود مهارت‌های رهبری در کودکان کمک می‌کند و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را افزایش می‌دهد. چند دهه است که از بازی‌درمانی شناختی رفتاری به عنوان برنامه‌ای مداخله‌ای برای توسعه روابط و مهارت‌های اجتماعی کودکان کم‌توان ذهنی استفاده می‌شود. بازی‌درمانی شناختی رفتاری نوعی درمان شناختی رفتاری انطباق یافته و حساس به رشد است. بازی در بازی‌درمانی شناختی رفتاری، ابزاری است که برای برقراری ارتباط استفاده می‌شود و تکنیک‌های حمایتی کاربردی را غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهد؛ همچنین روش جالب توجه و سرگرم‌کننده‌ای است. از این رو، آموزش برنامه‌های مناسب از جمله برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری برای بهبود مهارت‌های اجتماعی کودکان کم‌توانی ذهنی اهمیت دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثربخشی برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی در شهر اصفهان انجام شد. روش بررسی این پژوهش، مطالعه‌ای نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش ۲۲ دانش‌آموز کم‌توانی ذهنی ۷ تا ۱۱ ساله شرکت کردند که در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ مشغول به تحصیل بودند. آن‌ها از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در سطح متوسطی قرار داشتند. آزمودنی‌ها با روش نمونه‌گیری در دسترس از مدرسه شهیدان نوری اصفهان انتخاب و به دو گروه ۱۱ نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری را در ۷ جلسه (هر جلسه ۴۰ دقیقه) دریافت کردند، در حالی‌ که به گروه شاهد این نوع آموزش ارائه نشد و در برنامه رایج بازی‌درمانی گروهی مدرسه شرکت داشتند. ابزار استفاده‌ شده در این پژوهش مقیاس مهارت‌های اجتماعی ماتسون بود. والدین برای آزمودنی‌ها مقیاس مهارت‌های اجتماعی ماتسون را در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از هر دو پرسش‌نامه‌ در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نسخه ۲۳ نرم‌ افزار بسته آماری در علوم اجتماعی تحلیل شدند. یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌‌های عادی‌بودن و همگنی واریانس-کوواریانس متغیرها ارزیابی شدند. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها عادی هستند (P>0/05). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس-کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری برقرار است و می‌توان برای تحلیل داده‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری اثر معناداری بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی داشت (P<۰/۰۰۱). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر همه خرده‌مقیاس‌های مهارت اجتماعی (رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، برتری‌طلبی و اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان) در این دانش‌آموزان بود (P<۰/۰۰۱). بر اساس مجذور اتا می‌توان گفت به ­ترتیب ۶۷، ۵۵، ۶۱، ۵۶، ۶۲ و ۵۵ درصد تغییرات هر یک از مؤلفه‌های رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، برتری‌طلبی و اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان و مهارت‌های اجتماعی از شرکت دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی در برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری ناشی می‌شود. نتیجه‌گیری برنامه آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری باعث بهبود مهارت اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی شد و استفاده از این برنامه آموزشی با نتایج مثبت و مؤثری همراه بود، زیرا مهارت‌های اجتماعی گروه شاهد که در برنامه بازی‌درمانی گروهی رایج مدرسه شرکت کرده بودند، بهبود معناداری نداشت. بنابراین توجه به برنامه‌ آموزشی بازی‌درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری ضروری است و برنامه‌ریزی برای ارائه آموزش این نوع برنامه بازی‌درمانی گروهی به کودکان و دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی اهمیت ویژه‌ای دارد. M3 10.32598/rj.19.3.262 ER -