هدف: هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های شخصیتی افراد معتاد و عادی با توجه به جنسیت بود.

 روش بررسی: این مطالعه تحلیلی، به روش پس-رویدادی بر روی ۹۰ نفر با دامنه سنی۴۰-۲۰ سال (میانگین سن=۲۸/۴۱ و انحراف معیار=۵/۳۸) از مراجعین به مراکز بهزیستی و مراکز درمان سرپایی در بخش‌های مختلف شهر تبریز و مرند در سال ۱۳۸۸ که به طور تصادفی با روش نمونه‌برداری در دسترس انتخاب شده بودند انجام شد. گروه مورد بر مبنای ملاک‌های تشخیصی DSM-IV-TR به سوء مصرف یا وابستگی به مواد آمفتامین مبتلا بودند. گروه دیگر، ۶۰ نفر مرد، ۳۰ نفر زن (میانگین سن=۲۷/۷۱ و انحراف معیار=۴/۴۱) از افراد عادی جامعه که اعتیاد نداشته از بین اقوام، همسایگان و دوستان انتخاب شدند. مجموع نمونه شامل ۱۸۰ نفر بود. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون شخصیت پنج عاملی نئو استفاده شد. برای تحلیل آماری از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون پیگیری (LSD) استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین گروه معتاد و عادی در ویژگی‌های شخصیتی وجود دارد. یافته‌ها حاکی از بالا بودن نمرات معتادان در عامل نوروزگرایی (۰/۰۰۱>P)، پایین بودن نمرات معتادان در عوامل‌های گشودگی در برابر تجربه (۰/۰۰۱>P)، توافق‌پذیری (۰/۰۰۱>P) و وجدان‌گرایی (۰/۰۰۱>P) بود. ولی تفاوت معنی‌داری در عامل برون‌گرایی (۰/۰۵>P)، توافق‌پذیری (۰/۰۵>P) و با وجدان بودن (۰/۰۰۱>P) بیشتر از مردان است. نمرات مردان نیز در عامل گشودگی در برابر تجربه (۰/۰۰۱>P) بیشتر از زنان بود.

نتیجه‌گیری: نمره معتادان در پیوستار عوامل شخصیتی بیشتر به سوی منفی (شامل نورزگرایی، توافق‌پذیری، گشودگی در برابر تجربه و باوجدان بودن پایین) گرایش دارد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که در درمان معتادان یک ارزیابی گسترده از آنها به عمل آید و ویژگی‌های شخصیتی رشد نایافته در افراد معتاد شناسایی شده و سپس در کنار درمان دارویی به درمان این ویژگی‌ها نیز اقدام شود.