Mendeley  

Zotero  

Alizadeh S, Raheb G, Mirzaee Z, Hosseinzadeh S. Effect of Social Competence Training on Tendency Towards High-Risk Behaviors in Male Adolescents Living in Welfare Boarding Centers. jrehab 2020; 21 (1) :54-73
URL: http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-2466-fa.html

اهداف: رفتار‌های پر‌خطر در هر جامعه از موارد جدی تهدید‌کننده سلامت است که احتمال نتایج مخرب جسمی، روان‌شناختی و ‌اجتماعی را برای فرد افزایش می‌دهد. رفتار‌های پر‌خطر شامل مجموعه‌ای از رفتار‌های مختلف مانند مصرف دخانیات، مواد‌مخدر، الکل و یا رفتار‌های مخرب است که می‌تواند سلامت و رفاه نوجوانان را به خطر بیندازد و مانع موفقیت‌ها و رشد آتی آن‌ها شود. امروزه شیوع رفتارهای پرخطر در نوجوانان به یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های جامعه تبدیل شده و علی‌رغم فعالیت‌های صورت‌گرفته در طول سالیان اخیر، شاهد رشد تصاعدی بوده است. یکی از این گروه‌ها نوجوانان پسر بد‌سرپرست و بی‌سرپرستی هستند که طی دوران سکونت در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی با مشکلات روانی و اجتماعی مختلفی روبه‌رو می‌شوند که مقابله با آن‌ها مهارت‌های خاصی را طلب می‌کند. فقدان این مهارت‌ها عامل اساسی ناسازگاری برای نوجوانانی است که در این مراکز و به دور از محیط خانواده زندگی می‌کنند؛ بنابراین این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش گروهی کفایت ‌اجتماعی بر وضعیت گرایش به رفتار‌های پر‌خطر نوجوانان پسر ساکن مراکز شبانه‌روزی بهزیستی انجام شد.
روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را تمام نوجوانان ۱۸-۱۲‌ساله ساکن مراکز شبانه‌روزی بهزیستی پسرانه شهر سبزوار و مرکز گلستان علی (فکور) مشهد تشکیل دادند. ۳۰ نفر از نوجوانان ۱۸-۱۲ ساله با روش نمونه‌گیری در‌دسترس از مراکز شبانه‌روزی پسرانه شهر سبزوار و مشهد، انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل ۱۵‌نفره جایگزین شدند. گروه آزمایش در ۱۲ جلسه۶۰ دقیقه‌ای در برنامه آموزش کفایت ‌اجتماعی و گروه کنترل طی دو جلسه هشت‌ساعته در کارگاه کمک‌های اولیه شرکت کردند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس خطر‌پذیری نوجوانان ایرانی (Iranian Adolescents Risk-Taking Scale) و چک‌لیست جمعیت‌شناختی محقق‌ساخته استفاده شد. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری (MANOVA) و نسخه ۲۲ نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: میانگین نمره در گروه آزمایش از ۱۰۰/۹۳ به ۸۱/۸۶ کاهش پیدا کرد و نتایج آزمون تی‌ نشان داد که بین میانگین قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی‌داری وجود دارد. ۰/۰۱۰=P-ح t= ۲/۹۷ نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد بین میانگین نمرات پس‌آزمون گرایش به رفتا‌رهای پر‌خطر در گروه آزمایشی و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد ۰/۰۰۱>P-حF=۲۴/۰۸. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس چند‌متغیری نشان داد که بین میانگین نمرات پس‌آزمون خرده‌مقیاس‌های گرایش به رانندگی خطرناک، خشونت، مصرف سیگار، مصرف مواد‌مخدر، مصرف الکل، رابطه و رفتار جنسی و گرایش به جنس مخالف، رفتارهای پرخطر در گروه‌های آزمایش و کنترل تفاوت آماری معناداری وجود دارد (۰/۰۰۱>P) بر اساس مجذور اتا می‌توان بیان کرد که حدود ۴۷/۱ درصد تغییرات گرایش به رفتار‌های پر‌خطر به علت مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه آموزشی کفایت اجتماعی بوده است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت آموزش کفایت اجتماعی در کاهش گرایش به رفتار‌های پر‌‌خطر نوجوانان پسر ساکن مراکز شبانه‌روزی تأثیر مثبت داشته است.
نتیجه‌گیری: نوجوانان پسر بی‌سرپرست و بد‌سرپرست در طول دوران زندگی‌شان در مراکز شبانه‌روزی دچار تنیدگی و تنش‌های بسیاری می‌شوند. متأسفانه آن‌ها جایگاه اجتماعی منفی را تجربه می‌کنند که کسب موفقیت را برای آنان دشوار و به آرزوی همیشگی تبدیل می‌کند. آموزش کفایت اجتماعی موجب ارتقاء مهارت‌ها، افزایش ظرفیت برای انطباق نوجوانان با موقعیت‌های مختلف و برخورد آنان با مشکلات می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود برای ارائه آموزش برنامه کفایت ‌اجتماعی برای نوجوانان پسر ساکن مراکز شبانه‌روزی برنامه‌ریزی انجام شود تا شاهد افزایش مؤثر مهارت‌های چهار‌گانه کفایت اجتماعی و درنهایت کاهش گرایش به رفتار‌های پر‌خطر در آنان باشیم.